L'istòria dei reiaumes situats au nòrd daufluviCòngo avans lo sègle XV e l'arribada deiPortugués es mau coneguda en causa de l'abséncia de documentsescrichs. Après la descubèrta de la region per leisEuropèus, tres reaiumes i tenguèron un ròtle important :
loReiaume de Còngo, situat au sud dau fluvi, èra la principala poissança regionala a l'arribada dei Portugués. Aguent rapidament adoptat locatolicisme, s'alièt ambéPortugau au començament dau sègle XVI. A son apogèu, son influéncia s'estendiá sus la partida occidentala dau Bacin de Còngo. Pasmens, sei sobeirans assaièron de s'opausar au comèrci negrier dins lo corrent deis annadas 1520. Aquò entraïnèt una viva reaccion portuguesa que destabilizèt lo reiaume. En1571, Còngo podiá plus s'opausar ai Portugués après una tiera d'invasions estrangieras. Puei, en1665, de colons portugués ocupèron sei regions minieras, çò que lo privèt de sei ressorsas.
au nòrd dauPool Malebo, loReiaume Teke dominava lei rets esclavagistas lòng dau fluvi. Aquò li donèt una gròssa importància comerciala ePortugau l'utilizèron mai d'un còp per afeblir loReiaume de Còngo. Au sègle XIX, la venda d'evòri remplacèt pauc a pauc aquela deis esclaus.
lòng dau litorau, loReiaume de Loango participèt activament au comèrci negrier. Aquò li permetèt d'obtenir pauc a pauc lei ressorsas per desvolopar lei regions interioras e conquistar de regions productritz de produchs d'exportacion (evòri,coire... etc.). Pasmens, aquò favorizèt l'emergéncia de clans marchands poderós e reduguèt l'autoritat dau poder centrau.
En1882,Brazza obtenguèt un succès important ambé la signatura d'un tractat ambé loReiaume Teke. Aquò suscitèt de tensions ambéBelgica mai permetèt d'establir un partimentde facto car lei Bèlgas laissèron la riba drecha deCòngo ai Francés e concentrèron seis esfòrç sus la riba senèstra.Brazza, vengut comissari de la republica, poguèt alora aisament renfòrçar la preséncia francesa entre l'ocean e lo fluvi (fondacion deBrazzaville, cession dau litorau perLoango) entre1883 e1885.
Après1886, lei Francés contunièron d'estendre sa dominacion vèrs lo nòrd lòng de la riba drecha deCòngo. FondèronBangui en1889. En1894, dos tractats permetèron de fixar lei limits entre lei territòrisfrancés,bèlgas ealemands. Puei, entre1896 e1900, lei darrierei resisténcias militaras foguèron eliminadas.
Reconegutcolonia en1886, lo Còngo Francés patiguèt una colonizacion dura basada sus l'esplechada dei ressorsas localas. D'efèct, en despiech de l'oposicion dePierre Savorgnan de Brazza, mai d'una companhiá obtenguèt de concessions importantas per desvolopar la produccion decauchó e utilizar lei populacions indigènas coma man d'òbra. Fòrça limitada, l'administracion coloniala se preocupèt gaire de contraròtlar leis activitats d'aquelei companhiás e leis abús se multipliquèron (trabalh fòrçat, pilhatges... etc.). En1905,Brazza obtenguèt d'enquistar sus la situacion mai aquò cambièt ren e de revòutas aguèron luòc dins lo corrent deis annadas 1910.
En1910, la creacion de l'Africa Eqüatoriala Francesa (AEF) permetèt d'annular (ò de tornar negociar) lei concessions a l'origina deis insureccions indigènas maiParís contunièt de negligir la region. De mai, lei quauquei projèctes de desvolopament portats per l'administracion utilizèron tanben largament lo trabalh fòrçat. En particular, foguèt lo cas durant la construccion dau camin de fèrre entreBrazzaville ePointe-Noire (20 000 mòrts entre1921 e1934). Lo maucontentament de la populacion locala s'agravèt donc.André Matswa, fondator d'una religionsincretista dicha « matswanisme », ne foguèt la personalitat principala. Arrestat en1930 e condamnat a mòrt en1941, foguèt a l'origina de grèvas e de manifestacions violentas de1926 a1942.
Durant laSegonda Guèrra Mondiala, l'AEF jonhèt rapidament lo camp daugeneraude Gaulle. Pasmens, aquò melhorèt pas la situacion de la populacion indigèna que son esplecha contunièt per sostenir l'esfòrç de guèrra còntra l'AlemanhaNazia.
Après1945, lo Còngo Francés conoguèt una evolucion similara au rèsta dei coloniasfrancesas d'Africa. Divèrsei lèis successivas li donèron mai d'autonòmia e lo país venguèt una republica autonòma au sen de l'Union Francesa en1958. Una vida politica locala se formèt a l'entorn deJean-Félix Tchicaya, sostengut per leiVili, deJacques Opangault, sostengut per lei populacions dau nòrd e de l'abatFulbert Youlou, popular dins lei regions centralas.
Vengut premier cònsol deBrazzaville,Youlou venguèt cap dau govèrn provisòri en1958 dins un contèxte de tensions. En genier de1959, de combats opausèron sei partisans a aquelei deJacques Opangault. L'armada francesa intervenguèt dins la capitala per empachar unaguèrra civila mai abandonèt rapidament lo país dins l'encastre dau procès de fragmentacion de l'empèri coloniau francés. Ansin, la Republica de Còngo venguèt independenta lo 15 d'aost de1960.
En1959-1960, de negociacions entreFulbert Youlou eJacques Opangault permetèron ai dos òmes de trobar un acòrd d'aliança. Lo premier foguèt elegit a la presidéncia e lo segond intrèt augovèrn.Youlou adoptèt una politica liberala que maucontentèt rapidament la populacion. L'ostilitat populara foguèt agravada per la corrupcion daugovèrn. En1963, lo projècte d'instaurar un regime de partit unic se turtèt a l'ostilitat de la populacion e de manifestacions e de grèvas duras entraïnèron la demission deFulbert Youlou.
Un Kòngo,Alphonse Massamba-Débat, lo remplacèt coma president. Ambé son Premier MinistrePascal Lissouba, donèt una orientacionmarxista au país mai son regime foguèt rapidament afeblit per de tensions etnics (ostilitat deis abitants dau Pool) e politics (oposicion entre socialistas « moderats » e socialistas « scientifics »). De mai, la violéncia de sei partisans aguèt d'efècts fòrça negatius sus sa popularitat. Ansin, en despiech d'una politica economica relativament eficaças (desvolopament de l'industria, corrupcion febla...), foguèt reversat en1968 per locapitaniMarien Ngouabi reversèt lo regime en1968.
Lei caps novèus dau país renforcèron l'orientacion socialista dau país e Còngo venguèt una republica populara en1970. Pasmens,Ngouabi,assassinat en1977, mau capitèt d'amaisar lei tensions etnicas per construrre una societat socialista. Au contrari, son regime, dominat per de militars originaris dei regions septentrionalas, organizèt pauc a pauc demilícias popularas per se protegir còntra seis adversaris. Après la disparicion deNgouabi, locoronèuDenis Sassou Nguesso prenguèt lo poder[2].
Gràcias a una aumentacion dei prètz depetròli e a la descubèrta de jaciments novèus, la premiera mitat deis annadas 1980 foguèt marcada per una prosperitat economica certana. Pasmens, la demenicion dei cors a partir de1984 entraïnèt de problemas financiers grèus e d'esmogudas se debanèron dins la capitala en1985.Sassou Nguesso cambièt l'orientacion dau regime e comencèt de liberalizar l'economia.
Après la fin de laGuèrra Freja,Denis Sassou Nguesso deguèt acceptar lo restabliment dau multipartisme e l'adopcion d'unaconstitucion novèla en1991. Un an pus tard, perdiguèt leis eleccions còntraPascal Lissouba. Pasmens, lei tensions e alianças etnicas e politicas bloquèron rapidament lo foncionament normau deis institucions. Tres camps se formèron a cha pauc :
entre lo Pool e l'ocean, lo « Nibolek » que gropava lei partisans dePascal Lissouba.
dins la region deBrazzaville, lei « Ninjas » deBernard Kolebas qu'èra arribat segond a l'eleccion presidenciala.
En1993, lei resultats deis eleccions foguèron contestats e de combats opausèron lo lo « Nibolek » a de partisans deBernard Kolebas. Aquò marquèt lo començament d'una guèrra civila saunosa e complèxa que durèt fins a1999. La premiera fasa durèt de junh de1993 a genier de1994 e se debanèt principalament aBrazzaville. S'acabèt per un arbitratge internacionau que donèt la victòria electorala au presidentLissouba. Pasmens, lei dos autrei camps gardèron sei posicions e seis armas.
En1997, la fin dau mandat dePascal Lissouba entraïnèt una represa dei combats per sa succession. Lei « Còbras », sostenguts per una partida de l'armada regulara, s'opausèron au « Nibolek » e ai « Ninjas ». Gràcias au sostèn de fòrçasangolesas echadianas,Denis Sassou Nguesso capitèt de prendre lo contraròtle de lacapitala. Pasmens, en1998, seis adversaris capitèron de menaçarBrazzaville e l'intervencion d'Angòla foguèt tornarmai necessària per mantenir lei « Còbras » en Brazzaville. Puei, lei combats contunièron dins lo sud dau país fins a la signatura d'una alta-au-fuòc generala en1999.
Venceire de la guèrra civila,Denis Sassou Nguesso dirigís totjorn lo país e foguèt tornat elegir president a l'eissida d'escrutinh fraudulós en2002, en2009 e en2016. Doas constitucions novèlas, adoptadas en2002 e en2015, li donan de poders fòrça importants. Pasmens, gràcias au mantenement de cors petroliers relativament important e au sostèn dei balhaires de fons internacionaus, la Republica de Còngo conoís dempuei la fin de la guèrra civila un redreiçament de son economia e una estabilizacion de sa situacion interiora. Ansin,Sassou Nguesso mena una politica destinada a contentar leis institucions internacionalas que finançan una partida non negligibla de la reconstruccion dau país. Per exemple, en2005, amnistiètPascal Lissouba e autorizèt lo retorn deBernard Kolebas (que moriguèt en2009). Puei, entre2006 e2008, capitèt de neutralizar lei darriers movements rebèls importants (desarmament, integracion dins l'armada, transformacion dei guerilhas en partits politics...).
↑De1977 a1979, lo partejèt ambé d'autrei personalitats dau regime au sen dau Comitat Militar dau Partit. Lei marginalizèt pauc a pauc e foguèt elegit president en1979.
1parcialament african 2país insular 3non membre de l'Union Africana4pas reconegut per l'ensemble de la comunitat internacionala mas membre de l'Union Africana
_-_COG_-_UNOCHA.svg%26amp%3blang%3doc)
.svg)
