L’Organizacion dei País Productors de Petròli (OPEP) es una organizacion internacionala creada en setembre de1960 per coordenar leipoliticaspetrolieras de sei membres e assaiar de mantenir la produccion mondiala a un nivèu compatible amb seis interès. Per aquò, l'organizacion fonciona coma un fòrum de discussions entreestats amb de conferéncias regularas que permèton de fixar de quòtas de produccion. L'objectiu es de regular l'ofèrta per mantenir lei pretz gràcias a l'influéncia de l'organizacion que representava, en2020, entre 40% e 45% de la produccion jornadiera e au mens dos tèrç dei resèrvas conegudas.
Pasmens, aqueu mecanisme es limitat per l'existéncia de productors importants que fan pas partida de l'OPEP (Estats Units d'America,Russia...). De mai, l'organizacion dèu faciar de tensions importantas entre membres, especialament dins la region dauGolf Arabopersic, e lei recèrcas en cors per desvolopar de fònts d'energia alternativas aicombustibles fossis. Ansin, en2016, foguèt creat un dialòg alargat, dich OPEP+, entre lei membres tradicionaus de l'OPEP e dètz autrei productors de petròli importants.
La naissença de l'OPEP s'inscriu dins la fin dauperiòde coloniau e de l'òrdre economic instaurat dins l'industriapetroliera durant leisans 1940 amb la formacion daucarteu dei Sèt Sòrres. Format per sèt companhiás anglosaxonas ben implantadas enOrient Mejan, aquel oligopòli dominava lo mercat gràcias au contraròtle de la màger part dei jaciments e deis infrastructuras de transpòrt, derafinatge e de distribucion. Preocupat per seis interès, mantenguèt un pretz bas que li permetèt de desvolopar l'usatge dei produchspetroliers dins lo mond occidentau. Pasmens, aquò limitava fòrça lei gasanhs dei país productors. De mai, coma o mostrèt locòp d'estat organizat en1953 per laCIA enIran, permetiá ais Occidentaus d'intervenir dirèctament dins leis affaires internes deigovèrns de la region.
Aquela situacion cambièt lentament amb l'emergéncia de corrents modernistas dins loTèrç Mond. Lopanarabisme tenguèt un ròtle major dins aquela evolucion car enregistrèt de succès importants (nacionalizacion dau canau de Suèz en1956) que renforcèron sa popularitat e obliguèron seis adversaris a menar de reformas. Dins aquò, leisestats arabs avián pas lei ressorsas financieras per seguir aquelapolitica. Comencèron donc de s'interessar au desvolopament de l'industria petroliera e a un partiment pus equitable de sei revenguts.
Aquò entraïnèt la creacion de l'OPEP per assaiar de metre en plaça un quadre favorable a la defensa de seis interès. Pasmens, demorèron inicialament dins la dependéncia dei companhiás anglosaxonas qu'avián lo mestritge deitecnologias. Au començament deisans 1970, leiSèt Sòrres èran ansin encara proprietaris de 85% dei jaciments coneguts. Aquò cambièt amb laguèrra de Kippur en1973 qu'opausètIsraèl, sostengut per leis Occidentaus, a una coalicion de país arabs.
D'efiech, per luchar còntra lo campisraelian e seis aliats, leisestats arabs decidèron d'aumentar lo pretz daubarriu depetròli que passèt de 2,59 $ en octòbre de1973 a 11,65 $ en març de1974. En parallèl, aprofichèron lo conflicte per nacionalizar una partida ò la totalitat de sei jaciments d'idrocarburs. Un exemple caracteristic dau periòde es l'Arabia Saudita. En1945, un premier acòrdi ambWashington permetèt l'esplecha dei ressorsas petrolieras dau reiaume per de companhiásestatsunidencas. Per aquò, creèron l'Arabian American Oil Company. Aquela situacion perdurèt fins a1972 quand logovèrnsaudian decidèt de s'atribuir 25% dauconsòrci. Un an pus tard, en represalhas dau sostèn estatsunidenc aIsraèl, prenguèt lo contraròtle de 60% de la companhiá. Puei, lo procès denacionalizacion s'acabèt en1980 e l'entrepresa prenguèt lo nom deSaudi Arabian Oil Company.
Lei movements denacionalizacion e l'aumentacion dei pretz permetèron ai país de l'OPEP de trobar lei fons necessaris a son desvolopament. Ansin, leimonarquias dauGolf venguèron fòrça ricas. Pasmens, lacrisi de 1973 inquietèt en Occident car, dins un contèxte economic malaisat, mostrèt la dependéncia petroliera de mai d'unestat. LeisEuropèus e leisEstatsunidencs adoptèron donc de programas de diversificacion de sei provesiments e d'economiasenergeticas.
Lo premier ponch foguèt facilitat per lei pretz auts qu'autorizèron l'esplecha de jaciments d'accès pus complèxs coma aquelei de laMar dau Nòrd ò dauGolf de Mexic. Lo desvolopament de l'extraccion foguèt tanben encoratjat dins lei país que fasián pas partida de l'OPEP, compres dins lo blòtsovietic. En particular, aquò entraïnèt la descubèrta de jaciments importants enAsia Centrala. Impossibles d'esplechar durant laGuèrra Freja en causa d'una concentracion importanta desofre (16% per lo jaciment deTengiz), son uei a l'origina de produccions importantas.
Lo segond ponch veguèt lo desvolopament de programas destinats a utilizar d'autrei fònts d'energia per la produccionelectrica (energia nucleara enFrança...), a privilegiar d'autrei mejans de transpòrt (bicicleta dins leivilasneerlandesas...) e a melhorar l'eficacitat energetica deis aparelhs electrics etermics. Contuniat dempuei leis ans 1970, aquel esfòrç a menat a una demenicion lenta de la demanda de produchs petroliers en Euròpa Occidentala.
La reaccion occidentala geinèt pauc lei país gropats au sen de l'OPEP. Au contrari, un equilibri s'establiguèt rapidament per assaiar de mantenir de pretz relativament auts permetent de contentar totei lei productors. Plusors factors explican aqueu fenomèn que governèt l'industria petroliera de la fin dau sègle XX. Lo premier es la necessitat de mantenir un pretz sufisent per assegurar la rendabilitat de l'industria petroliera occidentala. D'efiech, un nombre important de jaciments esplechats a partir deis ans 1970 necessitan de procès complèxs d'extraccion ò de purificacion. Sei còsts d'esplecha son donc ben superiors a aquelei observats enOrient Mejan, çò que favorizèt lo mantement dei pretz.
De son caire, l'OPEP adoptèt una politica de gestion de sei resèrvas a tèrme lòng. Ansin, en despiech de l'aumentacion regulara de la demanda mondiala d'idrocarburs, aumentèt pauc sa produccion e adoptèt en1982 un sistèma de quòtas destinats a mantenir l'equilibri entre lei productors de l'organizacion. L'objectiu èra de permetre d'assegurar la subrevida de l'industria petroliera, basa quasi unica dei richessas de la màger part dei país productors, durant de generacions. La part de l'OPEP dins la produccion mondiala demeniguèt donc pauc a pauc durant leis ans 1980 avans de s'estabilizar a l'entorn de 40-45% durant leis ans 1990-2000. Pasmens, en empedissent una aumentacon importanta de l'ofèrta, aquela politica favorizèt tanben lo mantenement de pretz auts.
Dempuei lo començament dau sègle XXI, lostatu quo deis ans 1980-1990 es menaçat per un ensemble de crisis e d'evolucions intèrnas e extèrnas :
la plaça deicombustibles fossils dins la societat modèrna es mai e mai contestada en causa de son ròtle dins lorescaufament climatic. Per la demenir, divèrsei projèctes de recèrca assaian donc de desvolopar l'usatge d'autrei fònts d'energia (veitura electrica...). Ansin, comença de se pausar la question de l'obsolescéncia possibla deitecnologias basadas sus leisidrocarburs.
dempuei l'invasion estatsunidenca d'Iraq en2003, lei país d'Orient Mejan son tocats per un ensemble de crisis que destabilizan fòrça la region (Guèrra d'Iraq,Prima Aràbia, conflicte entre l'Arabia Saudita eIran...). Aquò a entraïnat una aumentacion fòrta dau barriu depetròli (mai de 120 $ en2011) qu'a permés l'esplecha de jaciments novèus aisEstats Units d'America, enCanadà (arenas bituminosas) e enRussia. Costós, aquelei jaciments representan pasmens de quantitats considerablas depetròli e menaçan la posicion dominanta de l'OPEP.
dempuei2016, l'OPEP assaia donc d'aumentar sa produccion per demenir lei pretz, redurre la concurréncia, mantenir sa posicion dominanta e valorizar sei resèrvas avans l'aparicion eventuala de tecnologias electricas eficaças. Dins aquò, aqueu projècte se turta ais interès deWashington qu'es lo protector militar de l'Arabia Saudita. D'efiech, leis Estatsunidencs an besonh d'un pretz relativament important per assegurar lo mantenement de son industria petroliera nacionala.
le necessitat per lei Saudians de mantenir un consensus minimau sus lo pretz au sen de l'organizacion. D'efiech, l'OPEP es largament dominada per lei Saudians que dispausan dei capacitats de produccion pus importantas de la planeta. Aquò li permet d'èsser lo pòrtaparaula principau de l'organizacion e d'èsser considerats coma unapoissança regionala enOrient Mejan. Pasmens, en cambi, dèvon compausar amb leis interès deis autrei productors que podrián quitar l'OPEP en cas de pretz tròp febles ò de tensions tròp importantas entreRiyad eWashington.
Aqueu contèxte favoriza lei conflictes entre productors (guèrras dei pretz de2014 e de2020) e entraïna l'emergéncia d'un quadre novèu de discussion que sembla demenir l'importància de l'OPEP. Ansin, en2016, foguèt creada l'OPEP+ qu'integrètRussia eCazacstan. Puei, en2020, la guèrra dei pretz iniciada per l'Arabia Saudita durant l'epidèmia de coronavirüs foguèt reglada per de discussions entreEstatsunidencs,Sauditas eRus.
L'OPEP a un foncionament relativament simple car es principalament una organizacion de discussions entre país dins un quadre pauc constrenhent. Una cotisacion anuala es demandada per assegurar lo foncionament administratiu e l'adesion necessita unicament l'acòrdi deis autrei membres. Leis institucions permanentas son reduchas au secretariat generau, installat aViena, qu'es cargat de seguir l'aplicacion dei decisions presas.
Lei decisions son presas durant de conferéncias regularament organizadas. Reünisson generalament lei ministres deis afaires petroliers dei país membres mai pòdon de còps implicar d'autrei nivèus de representacion. Lo sistèma de quòtas, adoptat en1982, demòra l'otís principau de regulacion de la produccion. L'organizacion a egalament més en plaça un indici de pretz calculat a partir de petròlis produchs per lei membres. Permet de fixar la valor deipetròlis mai es fòrça concurrenciat per leis indicis occidentaus.
L'OPEP a ges de mejan dirècte per reprimir un non respècte dei quòtas de produccion. Dins aquò, un país que respectariá pas sa part podriá èsser excluch de l'organizacion. Aquò l'empedís pas de perseguir de produrre mai seis interès seràn plus considerats per lo rèsta de l'OPEP durant lei negociacions seguentas. Ansin, dempuei la fondacion de l'organizacion, lo nombre de membres a conegut de variacions importantas (11 en2002, 15 en2018, 13 en2020...).
L'OPEP+ es una aliança alargada dei país productors depetròli fondada en2016. Es un grop pus important qu'associa l'OPEP eRussia,Mexic,Cazacstan,Azerbaitjan,Bahrayn,Brunei,Malàisia,Oman,Sodan e loSodan dau Sud per discutir de limits de produccion. Recent, aqueu grop es capable de negociar certaneis acòrdis mai es tanben devesit per de divergéncias importantas.
Lei relacions entre l'OPEP e l'Arabia Saudita son relativament particularas. D'efiech, amb una produccion de 556 Mt en2019 e de resèrvas fòrça importantas (266 000 miliards debarrius en2015),Riyad assegura un tèrç de la produccion jornadiera de l'OPEP e dispausa d'una capacitat fòrça importanta per inflenciar lo pretz daubarriu. Per aquela rason, lei Saudians son lo pòrtavotz principau de l'organizacion quand es necessari de negociar amb d'autrei productors importants (Estats Units,Russia...) ò amb leis autrei poissanças economicas majoras (Euròpa,China. Ansin, l'OPEP es un vector de poissança fòrça important per l'Arabia Saudita.
Pasmens, en cambi d'aqueu ròtle preponderant, lei Saudians dèvon tenir còmpte deis interès deis autrei membres. Òr, aquò pòu èsser relativament complèx car certanei país èran ò son d'adversaris deRiyad e que dispausan de capacitats de produccion non negligiblas (Iraq,Iran...).
L'OPEP representava en2020 aperaquí 45% de la produccion mondiala depetròli e dispausava de dos tèrç dei resèrvas identificadas. De mai, enOrient Mejan, l'esplecha d'aquelei jaciments presenta generalament pauc de dificultats tecnicas, çò que permet de redurre leis investiments necessaris.
