Lonacionalisme es una doctrinapolitica que legitima l'existéncia d'unanacion per cadapòble. Eiretiera dau sentiment d'apartenància a una comunautat exprimit per mai d'un èsser uman durant l'istòria, es aparegut a partir de la fin de l'Edat Mejana amb l'establiment de liames dirèctes entre losobeiran, pauc a pauc remplaçat per l'Estat, e cada individú d'una comunautat donada. Venguèt un aspècte important de lapolitica internacionala durant lo sègle XVIII enEuròpa avans de se difusar dins lo rèsta dau monde.
Es unaideologia proteïfòrma qu'es estructurada a l'entorn de dos principis diferents. Lo premier es basat sus lo concèpte d'Estat-nacion, una entitatpoliticaindependenta esobeirana centrat sus un pòble donat. Importanta dempuei lo sègle XIX, aquela idèa foguèt a l'origina de la formacion de la màger part deisEstats actuaus, especialament amb la desintegracion deis empèrisfeudaus ecoloniaus. Lo segond es basat sus una vision mitica etradicionalista de l'Estat e dei valors aguent permés sa grandor. Sovent pròche dauconservatisme, pòu menar a laxenofobia, auracisme e a lareaccion.
Dins totei lei cas, lo nacionalisme es sovent considerat amb un sentiment mesfisant car es a l'origina de mai d'unaguèrra. D'efiech, la formacion d'unEstat-nacion es en partida un procès guerrier que necessita de conquistar e de protegir un territòri donat còntra leis ambicions deis Estats vesins. De mai, es necessari d'unificar la populacion d'aquelei regions a l'entorn d'elements politics, culturaus e economics comuns.
De premícias dau nacionalisme existiguèron durant de periòdes vièlhs de l'istòria coma l'Antiquitat o l'Edat Mejana. Son de manifestacions d'un sentiment d'apartenéncia a una comunautatpolitica o morala. Per exemple, foguèt lo cas enGrècia onte leiciutats-estats de la region avián un sentiment d'unitatculturala en fàcia dei « barbars » que parlavan pas logrèc. Un autre exemple caracteristic d'aqueu fenomèn foguèt l'union dei pòblescèltas deGranda Bretanha per resistir a l'invasion dei Saxons e deis Angles après la casuda de l'Empèri Roman ai sègles V e VI[1]. EnOccitània, se pòu citar lo cas deRamon VI de Tolosa que menacèt d'execucion totei lei« gents denòstra lenga » qu'ajudavan leiCrosats.
Pasmens, veire un nacionalisme dins aquelei manifestacions es considerat coma unanacronisme per leisistorians. D'efiech, lei limits dins lei comunicacions laissavan sovent una autonòmia importanta ai pòbles somés au poder d'un pòble pus poderós. Per exemple, enPèrsia, l'Empèri Aquemenida poguèt unificar un territòri fòrça estendut gràcias a de mesuras permetent ai populacions dei país conquistats de gardar la gestion d'una partida de seis afaires. De mai, l'unitat dei comunautats dau periòde èra generalament incomplèta coma lo mòstra la chausida deTebas de sostenirPèrsia durant leiGuèrras Medicas[2].
La premiera basa dau nacionalisme modèrne, l'Estat-nacion, s'es desvolopada amb la mesa en plaça d'Estatscentralizats engatjats dins un procès d'unificacion territòriala,economica eculturala a partir de la fin de l'Edat Mejana.Euròpa foguèt lo luòc privilegiat d'aquela evolucion. D'efiech, laGuèrra de Cent Ans (1337-1453) favorizèt l'emergéncia de sentiments d'aleujança dirècta entre losobeiran e sei subjèctes enFrança, enAnglatèrra e enCastelha. Aqueu liame venguèt inicialament se subrepausar ais autreis aleujanças eissidas de lafeudalitat (senhor,Glèisa...) mai creèt pauc a pauc una relacion entre lo sobeiran – pauc a pauc remplaçat per l'Estat – e leis abitants d'un país donat[3].
L'aparicion de l'Estat-nacion modèrne se debanèt durant lo sègle XVIII coma consequéncia deis idèas emesas durant laRestauracion Anglesa de 1689, laGuèrra d'Independéncia deis Estats Units d'America (1775-1783) e, subretot, laRevolucion Francesa (1789-1799). D'efiech, aguent abolit lamonarquiatradicionala, leirevolucionarisfrancés deguèron trobar d'arguments novèus per mantenir l'unitat deFrança e mobilizar lei ressorsas necessàrias ai guèrras revolucionàrias. Durant aqueu procès, foguèron clarament afiermats lei principis de l'Estat-nacion coma entitatindependenta esobeirana organizada a l'entorn d'un pòble unificat[4]. Puei, amb lo succès deisarmadasfrancesas, aqueu nacionalisme primitiu se difusèt dins lo rèsta d'Euròpa au sègle XIX. Au sègle XX, l'amplor dau fenomèn venguèt mondiala amb lacolonizacion.
Lo premier aspècte dau nacionalisme modèrne es lo liame estrech establit entre un pòble e sondrech a l'autodeterminacion. Ansin, durant lei sègles XIX e XX, lo nacionalisme foguèt a l'origina de la formacion de mai d'un movement de liberacion nacionala dins leicolonias o dins leis empèris eissits de l'Edat Mejana comaÀustria-Ongria, l'Empèri Rus o l'Empèri Otoman. Visible durant leiguèrras napoleonencas, lo fenomèn venguèt un element centrau de lapoliticaeuropèa a partir de 1848. Dins leis empèris coloniaus, se pòdon destriar dos movements ben distints. Lo premier dura de la fin dau sègle XVIII au començament dau sègle XIX e mena a l'independéncia deisEstats Units e de la màger part dei coloniassud-americanas. Lo segond se debanèt après laSegonda Guèrra Mondiala e s'acabèt per la disparicion deis empèris coloniaus europèus conquistats a la fin dau sègle XIX.
Aqueu tipe de nacionalisme entraïnèt l'aparicion de movements particulars, çò que menèt a la defincion de concèptes especifics :
lo nacionalismeculturau designa lei movements qu'encoratjan l'estudi de lalenga e la produccionliterària eartistica d'una comunautat.
lo nacionalismepolitic designa la revendicacion dedrechs politics particulars e, de còps, l'independéncia. Leis organizacions que sostènon aquelei demandas son sovent dei movements aguent permés d'estructurar lo nacionalisme culturau.
lo nacionalismeeconomic es un corrent pus rar que promòu una accion per favorizar d'interès economics donats. Es sovent utilizat dins lo quadre de boicòt o de movements destinats a sostenir lo teissut economic d'una comunautat.
Charles Maurras (1868-1952), important pensaire dau nacionalisme reaccionari de la premiera mitat dau sègle XX.
Lo nacionalismereaccionari es lo segond aspècte principau dau nacionalisme modèrne. Se desvolopa generalament dins leisEstats que son unificats dempuei lòngtemps. Es basat sus una volontat de defendre e de protegir lei valorstradicionalas (sovent lafamilha, lo territòri e lei rèires) de l'Estat considerat. Dins mai d'un cas, es sostengut per l'existéncia d'unaistòria, mai o mensmitica, qu'establís la lista dei valors e dei racòntes aguent fondat la grandor de lanacion.
Aqueu nacionalisme es dichreaccionari car es opausat, e de còps ostil, ai cambiaments importants. Dins de cas extrèms, pòu menar a la formacion de movementsxenofòbs,racistas o opausats a d'evolucions socialas importantas. Aquela forma de nacionalisme es condamnada per mai d'un corrent politic car es accusat d'entraïnar deconflictes illegitims entre pòbles. En particular, laPremiera Guèrra Mondiala es considerat coma l'illustracion d'aqueu perilh.
Lo nacionalisme es l'objècte de criticas de part de mai d'un autre correntpolitic. Per leimarxismes, èra una etapa normala dau desvolopament dei societats umanas. Pasmens, èra tanben necessari de lo despassar car lo combat còntra laborgesiá necessitavan l'union de laclassa obriera de totei leipaíscapitalistas. Aquò menèt a la publicacion d'un nombre important d'estudis sus lo nacionalisme e sa difusion mai leimarxistas foguèron finalament pas capables de s'opausar au fenomèn.
Lei movementssocialistas s'opausèron tanben ai formas reaccionàrias dau nacionalisme e mantenguèron l'idèa d'una union dei pòbles. L'afaire Dreyfus es un exemple d'aquela evolucion. Aquò menèt a un destriament entre lo nacionalisme « ideologic » au servici dau poder e lo nacionalisme « naturau » qu'èra lo sentiment d'apartenància a una comunautat donada. Ansin, dins aqueu quadre, se l'internacionalismemarxista demorèt l'objectiu d'agantar, lopatriotisme èra pas condamnat. Pasmens, coma lei marxistas, leisocialistas poguèron pas empedir lo desvolopament dau nacionalisme reaccionari.
Pus recentament, lo nacionalisme es criticat per leifederalistaseuropèus que lo considèran coma un obstacle a la construccion de l'Union Europèa.
Lo nacionalisme es tanben criticat per son ròtle dins l'entraïnament de mai d'un conflicte murtrier. D'efiech, l'afrontament entre de nacionalismes opausats pòu menar a de tensionsdiplomaticas importantas. Locontinenteuropèu deis ans 1848-1914 es un exemple d'exacerbacion dei sentiments nacionalistas que degenerèt, après divèrsei crisis internacionalas e guèrras regionalas, en un conflicte generalizat entre grandei poissanças.
Una autra critica dau nacionalisme es son ròtle dins l'emergéncia de mai d'un movement xenofòb oracista. Aqueu fenomèn es aparegut amb l'afaire Dreyfus que placèt lo nacionalisme dins lei valors de la drecha[5].
↑Aquela transformacion progressiva es illustrada per la devisa dauministrefrancésJean-Baptiste Colbert (1619-1683). Artesan major de la politica deLoís XIV, adoptèt la devisa« Pro rege, saepe, pro patria semper » (« Per lo rèi sovent, per la patria totjorn ») que mòstra l'aparicion d'un concèpte d'Estat superior a la persona dau rèi.
↑Aquò marquèt lo començament d'una politica activa per impausar lofrancés coma lalenga unica dau territòrifrancés.
↑Existís de movements nacionalistas de senèstra mai, levat de quauqueis excepcions, an una influéncia marginala.
