Jamaica (en creòl jamaican:Jumieka) es una illa e un estat de lasGrandas Antilhas, dins lamar Cariba.
Avans sa descubèrta perCristòl Colomb en1494, l'istòria de Jamaïca es fòrça mau coneguda en causa de l'abséncia de documentsescrichs. Poblada per de pòblesarawaks, èra dicha « Xaymaca » per leis indigèns e « Santiago » per leisEspanhòus. Foguèt colonizada a partir de1508 perJuan de Esquivel que ne venguèt governador en1508. I desvolopèt una economia basada sus l'agricultura e lacolonia venguèt lo centre d'avitalhament deis Espanhòus enAmerica. La populacion arawak patiguèt aquela transformacion e dispareguèt eliminada per lo trabalh fòrçat, lei combats e leimalautiás vengudas d'Euròpa. Lei colons comencèron donc rapidament d'importar d'esclausafricans per gardar una man d'òbra sufisenta.
Jamaïca foguèt colonizada per lei Britanics de1655 a1962. Sa conquista foguèt la consequéncia d'una expedicion — mau preparada — dirigida còntraSant Domingo en1654. D'efèct, après sa revirada enHispaniola, leisAnglés ataquèron Jamaïca qu'èra gaire poblada e aisada de conquistar. La cession ne foguèt confirmada en1670 e leis Anglés transformèron l'illa en centre major de lacòntrabanda e de lapiratariá regionalas. Pasmens, en parallèl, deguèron luchar còntra de grops d'esclaus « marrons » establits dins lei zònas montanhosas dau centre. Aqueu conflicte durèt fins a1738 e s'acabèt per una patz negociada permetent ai comunautats « marrons » de gardar lo contraròtle de sei territòris.
Dins lo corrent dau sègle XVIII, Jamaïca basèt son economia sus lei plantacions decana de sucre e sus lo comèrci negrièr. Ansin, a la fin dau sègle, i aviá sus l'illa entre 250 000 e 300 000 esclaus còntra aperaquí 30 000 òmes liures. La produccion desucre s'afondrèt au sègle XIX en causa de l'abolicion de la tracta (1808) e de l'abséncia de remplaçament de la man d'òbra liberada. D'efèct, leis esclaus afranquits refusavan generalament de demorar dins lei plantacions e preferissián fondar de tenements alimentaris de talha pichona. Vèrs1850, aperaquí 60 000 tenements pichons èran recensats dins l'illa.
Pasmens, lei condicions de vida demoravan fòrça duras e lei revòutas se multipliquèron au sen dei populacions negras inspiradas per leis esmogudas de1831 qu'avián entraïnat l'abolicion oficiala de l'esclavatge. En1865, de trèbols grèus se debanèron dins lo centre de l'illa e la repression causèt la mòrt de mai de 500 personas. Un ans pus tard, Jamaïca cambièt d'estatut e venguèt una colonia de la Corona. L'introduccion de la cultura debanana en1870 e la possibilitat per la populacion d'emigrar permetèron d'amaisar lei tensions.
Au començament dau sègle XX, la populacion èra d'aperaquí 730 000 abitants e leis autoritats comencèron una politica de modernizacion de l'economia (diversificacion dei produccions agricòlas, melhorament dei tecnicas utilizadas per produrre desucre). Leis annadas 1920 foguèron ansin relativament prospèras mai lacrisi economica de 1929 entraïnèt un afondrament economic. De trèbols sociaus foguèron a l'origina dei premiers movements independentistas e lei Britanics deguèron donc pauc a pauc donar mai d'autonòmia a sa colonia.
En1953,Londres fisèt la direccion de l'illa a una assemblada e a un govèrn elegits. Cinc ans pus tard, Jamaïca foguèt integrada dins un projècte d'union federala dei coloniasbritanicasantilhesas. Pasmens, la federacion mau foncionèt en causa d'interès tròp diferents entre sei membres. En particular, Jamaïca refusèt lo principi d'una union doaniera e una campanha menada per losindicalistaAlexander Bustamante permetèt d'obtenir l'organizacion d'un referendum d'autodeterminacion en1961. Lei Jamaïcans i votèron en favor de l'independéncia que foguèt oficialament proclamada lo 6 d'aost de1962.
Dempuei l'independéncia, Jamaïca es dotat d'un regimedemocratic mai lo país es tocat per de dificultats economicas quasi permanentas e un problema fòrça important de violéncia. LoPartit Trabalhista — qu'es en realitat un partitconservator — d'Alexander Bustamante lo dirigiguèt fins a1972. Foguèt remplaçat per loPartit Nacionau dau Pòble (PNP) deMichael Manley qu'adoptèt un programa de « socialisme democratic ». Pasmens, maugrat l'adopcion de mai d'una reforma sociala, l'experiéncia mau capitèt car lo govèrnManley se turtèt a l'ostilitat deis instuticions financieras internacionalas e deisEstats Units d'America.
En1980, leitrabalhistas tornèron conquistar lo poder e restaurèron una economia liberala. Ordonèron tanben de reduccions importantas dei despensas publicas. Pasmens, aquò permetèt pas de resòuvre lei problemas economics dei classas pauras eMichael Manley, vengut sociau-democrata, foguèt tornarmai elegit coma Premier Ministre en1989. Tres ans pus tard, laissèt lo poder aPercival James Patterson (PNP) que demorèt en plaça fins a sa retirada en2006. Son periòde veguèt un renfòrçament dei sistèmas de proteccion sociala, una reestructuracion dau sector financier jamaïcan e una modernizacion deis infrastructuras. Aquò permetèt au país de conóisser un periòde de creissença economica ePatterson foguèt tornat elegir sensa dificultat en1997 e en2002.
En2006,Patterson laissèt lo poder aPortia Simpson-Miller (PNP) que perdiguèt leis eleccions un an pus tard. Foguèt remplaçada perBruce Golding (trabalhista) que deguèt faciar de problemas grèus de violéncias urbanas. En particular, en2010, l'arrestacion e l'extradiccion dau narcotraficaireChristopher Coke entraïnèt plusors jorns de combats dins lacapitala. Puei, un escandòl liat ai condicions d'aquela extradiccion afebliguèt lo Premier Ministre que demissionèt en2011. Son successor,Andrew Holness (trabalhista), perdiguèt leis eleccions e veguètPortia Simpson-Miller retrobar lo pòste de cap dau govèrn. Pasmens, en2016, una alternància novèla se debanèt eHolness venguèt Premier Ministre per lo segond còp.
Jamaica es unamonarquia. La reinaElisabèt II del Reialme Unit es representada per lo governador-generalKenneth Hall. Lo primièr ministre esOrette Bruce Golding, dempuèi l'11 de setembre de2007.
LoParlament a doas cambras: lo Senat, amb 21 membres, e la Cambra dels Representants, amb 60 membres.
Jamaica es la 3enailla de laMar Cariba per òrdre d'importància. Sonclima estropical caud e umid. Malgrat aquò, las regions nautas de l'illa an un clima temperat. Qualques regions al sud de l'illa, coma las planas Liguanea e Pedro, son d'airals relativament secs.
De veire:Economia de Jamaica.
Malgrat sa talha relativament reducha, Jamaica a una ricacultura musicala, coneguda dins tot lo mond. Los genresreggae,ska, mento,rocksteady, dub e, mai recentament,dancehall e ragga, sorgiguèron en l'industria musicala populara e urbana.
Suls autres projèctes Wikimèdia :
