LeiGuèrras Punicas son un ensems de tresconflictes qu'opausèronRoma eCartage de264 a146 avC. Causadas per l'oposicion entre l'expansionisme dei doas cituats, s'acabèron per la victòria dei Romans que destruguèron sa rivala, annexèron una larga partida de son territòri e establiguèron sa dominacion sus la mitat occidentala de laMar Mediterranèa fins au sègle V apC.
Au començament dau sègle III avC, laMar Mediterranèa Occidentala èra dominada perRoma,Cartage e lei ciutats grègas dau sud d'Itàlia. Pasmens, aquel equilibri foguèt pauc a pauc trebolat per l'expansionismeroman qu'aprofichèt lo declin de laGranda Grècia, especialament aqueu deTarenta, per estendre son influéncia vèrs losud. En280 avC, aquò entraïnèt una guèrra que s'acabèt sièis ans pus tard per la capitulacion de la vila grèga. Aquelei deis autrei ciutats ellenicas de la region seguirèron rapidament e vèrs270-268 avC, lei Romans avián lo mestritge dau sud de laPeninsula Italica.
Lei causas dirèctas dau conflicte entre Romans eCartaginés son mau conegudas. Segon leisescribansantics – favorables ai Romans – lei Cartaginés aurián romput un tractat d'aliança entre lei doas ciutats que delimitava de zònas d'influéncia. Dins aquò, aquel encaminament es pauc clar e leisistorians modèrnes atribuïsson la responsabilitat de laPremiera Guèrra Punica aRoma.
D'efiech, seriá liada a de conflictes locaus, lòng de l'Estrech de Messina, entre d'aliats deRoma e deCartage. Lei premiers serián estats sostenguts per una partida de l'elèit roman qu'aviá realizat d'investiments importants dins lo sud d'Itàlia après la desfacha deTarenta. Vèrs265 avC, leis intervencions respectivas de còrs militars romans e cartaginés aurián entraïnats de tensions grèvas dina la region. Puei, en264 avC, la situacion auriá degenerat en guèrra dubèrta.
LaPremiera Guèrra Punica foguèt un lòng conflicte centrat susSicília onte leiRomans desgatjèron seis aliatsgrècs amb l'occupacion deMessina (264 avC) e d'Agrigenta (262 avC) e amb la signatura d'una aliança ambSiracusa qu'èran un enemic tradicionau deCartage dins l'illa. Pasmens, lei Cartaginés restabliguèron sa situacion amb l'arribada de renfòrç transportats per sa flòta[1].
Per contrar aquela menaça, lei Romans bastiguèron una flòta amb d'innovacions importantas coma locorpatàs. D'efiech, aqueu sistèma permetiá d'arrapar unnaviri enemic per permetre l'abordatge d'un grop d'infantariá. Aquela invencion susprenguèt lei Cartaginés a labatalha de Mylae (260 avC) mai de tempèstas empachèron lei Romans d'enebir l'accès deSicília a seis adversaris. Assaièron alora de portar la guèrra en Africa onte foguèron durament batuts a labatalha de Tunis (255 avC).
A partir d'aquela batalha, lo conflicte se concentrèron enSicília Occidentala onte leis armadas romanas avancèron pauc a pauc vèrs leifortalessas cartaginesas deLilibèu e deDrepana. Pasmens, en despiech de plusors atacas terrèstras e navalas, foguèron incapables de lei conquistar e lo conflicte s'encalèt fins a lavictòria romana deis Illas Egatas (241 avC). Aquela desfacha permetèt au Senat Cartaginés d'impausar la dubertura de negociacions de patz amb leiRomans.
En cambi de la fin de la guèrra,Cartage deguèt laissar sei territòris deSicília aRoma e pagar una indemnitat de guèrra. Per leis istorians modèrnes, aquel acòrdi es probablament liat a de rivalitats au sen de l'aristocracia cartaginesa. D'efiech, una partida de l'elèit de la vila èra ostil ais ambicions dei Barca (que menavan la guèrra còntraRoma) e s'interessava puslèu ais opportunitats de conquista territòriala enAfrica.
Dins aquò, la fin dau conflicte foguèt mau negociada per lei Cartaginés que deguèron demobilizar seis armadas demercenaris sus son territòri. Òr, après vint ans de guèrra, lei finanças publicas èran vuejas, çò qu'entraïnèt una revòuta dei mercenaris non pagats. Aprofichant aquelei trèbols, Roma prenguèt lo contraròtle deSardenha e deCorsega que fasián partida de l'esfèra d'influéncia deCartage.
De son caire, aquela darriera deguèt menar un conflictesaunós còntra sei mercenaris rebèls, sostenguts per una partida de la populacion qu'èra aclapada d'impòsts (Guèrra dei Mercenaris). S'acabèt per la victòria de l'oligarquia cartaginesa en238 avC. Pasmens, veguèt lo renfòrçament considerable de l'influéncia daugenerauAmilcar Barca e dei faccions favorablas a una guèrra de revènge còntraRoma.
Inquiets de l'expansion punica enHispania, lei Romans avián negociat un tractat de partiment de lapeninsula signat en226 avC. Laissava ai Cartaginés totei lei territòris au sud d'Èbre. Pasmens, aquò foguèt pas sufisent per arrestar lo refortiment de la preséncia cartaginesa dins la region. Ansin,Roma decidèt de plaçar la ciutat deSagonta, siutada dins la zòna d'influéncia de Cartage, sota sa proteccion. Dins aquò, refusant d'acceptar aquela situacion,Annibal ataquèt e destruguèt la vila en219 avC, çò que marquèt lo començament de laSegonda Guèrra Punica.
Bust dau generauAnnibal Barca que comandèt l'expedicion cartaginesa enItàlia.
La premiera partida de la guèrra foguèt dominada per l'expedicion terrèstra menada perAnnibal còntra laPeninsula Italica. Susprés, lei Romans mandèron tardivament d'armadas que foguèron anientadas ala Trebia (218 avC) e auLac Trasimèn (217 avC). Après aquelei reviradas, assaièron d'esquichar l'envaïsseire en mobilizant de fòrças numericament superioras maiAnnibal capitèt d'exterminar aquelei tropas a labatalha de Cannes (216 avC, 50 000 soudats romans tuats).
Aquelei victòrias permetèron ai Cartaginés d'avançar en Itàlia Meridionala ont assaièron de trobar d'aliats entre lei ciutats grègas. Pasmens, maugrat la presa deTarenta (212 avC) e lo blocatge d'autrei còntraofensivas romanas, ladiplomacia d'Annibal mau capitèt. Au contrari, lei Romans mantenguèron la region dins son camp amb la destruccion exemplara deSiracusa, qu'aviá menaçat de jónher lo camp punic en213 avC, e la reconquista deCàpoa en211 avC.
La revirada de l'expedicion d'Annibal e la batalha de Zama
Incapables de véncerAnnibal, lei generaus romans ataquèron laPeninsula Iberica qu'èra sa fònt principala d'avitalhament e de renfòrç. Après una lònga campanha, conquistèronCartagèna en209 avC. Aquò isolètAnnibal dins lo sud d'Itàlia mai decidètCartage de li mandar una armada de secors susceptibla d'assetjarRoma. Pasmens, menada perAsdrubal Barca, fraire d'Annibal, aquela fòrça foguèt destrucha a labatalha dau Metaure (207 avC).
Aquela victòria permetèt ai Romans d'acabar la conquista dei posicions cartaginesas enHispania e de desbarcar una armada enAfrica, comandada perScipion l'African, per atacar dirèctamentCartage. Aquò necessitèt lo retorn d'Annibal e de son armada per protegir sa vila natala. Pasmens, foguèron batuts a labatalha de Zama onte lei Cartaginés perdiguèron 35 000 òmes e foguèron finalament obligats de demandar lapatz.
La patz de201 avC privètCartage de sa poissança politica (enebiment de menar una guèrra sensa l'autorizacion deRoma), militara (limitacion de la flòta militara), economica (pagament d'una indemnitat de 10 000 talents durant 50 ans) e territòriala (pèrda de laPeninsula Iberica e deisIllas Balearas). La ciutat punica èra ansin reducha au reng de poissança segondària e èra desenant menaçada per leis ambicions deiNumides dau rèiMasinissa qu'annexèron una partida dau territòri african deCartage.
Afeblida per sa desfacha de202 avC,Cartage se concentrèt sus leis activitatsagricòlas ecomercialas, çò que li permetèt de redreiçar rapidament son economia e de pagar regularament leis indemnitats de guèrra degudas aiRomans. Pasmens, aquela prosperitat retrobada inquietava una partida de l'elèit roman menat perCaton l'Ancian. Sostengut per lei classas popularas romanas, aqueu darrier capitèt d'aprofichar la mobilizacion d'una armada cartaginesa destinada a la defensa de territòris atacats per lei Numides per denonciar una violacion dau tractat de 201 avC.
Lo Senat acceptèt de seguirCaton e lei partisans de la destruccin definitiva deCartage. Per aquò, menacèron la ciutat punica d'una guèrra e exigiguèron lo liurament dei naviris e deis armas cartaginesas. Espaventats, leis autoritats cartaginesas acceptèron aquelei condicions. Puei, un còp la vila desarmada, lei Romans ordonèron son abandon e anoncièron sa destruccion.
Aquela traitesa entraïnèt la resisténcia deis abitants que capitèron de produrre pron d'armas per equipar una armada de defensa. De son caire, lei Romans mandèron una importanta armada que mau capitèt de prendre la vila, ben protegida per seifortificacions. Dins aquò, lei Cartaginés foguèron incapables de rompre aqueu sètge. Fin finala, la situacion foguèt desblocada per lo generau romanScipio Aemilianus que capitèt de blocar lo pòrt advèrs. Puei, a partir de la prima de146 avC, comencèt la conquista sistematica de la vila. Après una setmana de combats entraïnant lamòrt de 100 000 a 450 000 abitants[2], lei subrevivents capitulèron e foguèron reduchs enesclavatge.Cartage foguèt rasada.
Lei desfachas successivas deCartage permetèron aRoma d'ocuparSicília,Sardenha,Corsega, una partida importanta de laPeninsula Iberica e dau litorau deMagrèb. Permetèron tanben la creacion e lo desvolopament d'una flòta militara romana susceptibla de s'opausar victoriosament ais autrei poissanças navalas dau periòde. Enfin, eliminèt un rivau comerciau de remarca. Ansin, en146 avC, la destruccion deCartage laissètRoma coma l'unica poissança de laMediterranèa Occidentala fins a l'afondrament de l'Empèri Roman d'Occident.
De mai, la meteissa annada, la destruccion quasi simultanèa deCorint (a l'eissida deiGuèrras de Macedònia) marquèt la fin de la poissança militara dauReiaume de Macedònia. Aquò entraïnèt l'intrada deGrècia, minada per lei conflictes intèrnes, dins l'esfèra d'influéncia deRoma.
Claude Nicolet,Rome et la conquête du monde méditerranéen, 264-27 avant J.-C., Tome second, Genèse d'un empire, Presses universitaires de France, 1978.
↑Au començament dau conflicte, la flòta cartaginesa èra considerada coma la premiera deMediterranèa gràcias ai competénciastacticas de seisoficiers e ai tecnicas de construccion estandardizada de seis arsenaus.
↑Aqueu chaple es de còps descrich coma lo premiergenocidi de l'Istòria.
.png)
