Francés d'Assisi[1], tanbend'Assís[2][3] od'Assise[4][nt 1] (enitalianFrancesco d'Assisi), nascutGiovanni di Pietro Bernardone aAssisi(Itàlia) en1181 o1182[5] e mòrt lo, es un religiós catolic, diacre e fondator de l'òrdre dels fraires minors (OFM, oÒrdre franciscan) caracterizat per un engatjament dins lapregària, la jòia, lapauretat, l'evangelizacion e l'amor de la Creacion divina. Foguèt canonizat en1228 pelpapaGregòri IX e celebrat lo4 d'octobre dins la liturgia catolica.
Francés d'Assís es considerat coma lo davancièr de dialòg interreligiós. Es per aquela rason que sa vila natala foguèt causida perJoan Pau II coma sèti de la jornada mondiala de pregària en1986. Aquela jornada foguèt seguida d'autras jornadas depregària conegudas jol nom d'encontres d'Assís.
Ainat d'una rica familha mercadièra, enÓmbria, Francés nasquèt aAssís entre lo mes de mai e setembre[6] de 1181 o 1182[7]. Es un dels sèt enfants de Pietro Bernadone dei Moriconi, fòrça ric drapièr d'Assís e de Dòna Joanna Pica de Borlemont, femna piosa eissida de la noblesa provençala e que Pietro esposèt en 1180 après un veusatge[8]. A sa naissença, alara que son paire èra en Provença e en Champanha per de fièras, sa maire lo faguèt batejar jol nom deGiovanni dins la catedrala d'Assís consacrada a Rufin, sant patron de la vila. De retorn de son vitge enFrança ont aviá fach fòrça bons afars son paire, li donèt lo nom deFrancesco, que gardará[9].
Dins los ans 1190, estudièt a l'escòla dels canonges de la glèisa San Gorgio a Assís ont aprenguèt lo latin. Destinat a trabalhar amb lo paire e benlèu a li succedir, quitèt l'escòla à 14 ans e intrèt dns la corporacion dels mercands[10].
Francés aguèt una jovença indisciplinada. Benlèu cometèt lo pescat de carn coma o suggerís sonTestament[11]. A l'epòca de las revòltas comunalas amb lors borgeses volent accedit a la noblesa, faguèt la guèrra a la noblesa d'Assís e dePerosa. A la desfacha dels Assisiats a Ponte San Giovanni, en novembre de 1202 foguèt castigat a un an de prison. Malaut pendent sa captivitat (benlèu un començament detuberculòsi), foguèt recatat pel paire e deguèt, après son retorn a Assís, calmar son vam[9].
Amant la gèsta delstrobadors, esitava pas cantar de cançons provençalas, e se trapa dins las estròfas de las seunas òbras lo trabalh ritmic dels poètas e musicians delenga d'òc[12].
Sa conversion, realizada per etapas, se faguèt pendent una longa malautiá que l'immobiliza una granda partida de l'an 1204 e per la gràcia[13].
Alara qu'esperava encara d'aquerir lo reng de noblesa pels bons fachs d'armas e de venir cavalièr al biais delsprinceps juventutis, èra per se ligar a l'armada de Gautieri de Brienne mas un sòmi fach aSpoleto lo fa abandonar tot esper per aquel projècte. De retorn a Assís, abandona pauc a pauc son estil de vida e sos companhs de fèsta e frequenta totjorn mai sovent lascapèlas del Val di Spoleto[14].
En1205, fa 23 ans. Alara qu'es en pregària davant lo crucific de la Capèla Sant Damian, segon la legenda[15], Francés entend una votz li demandant d'« adobar sa Glèisa en roïna »[16]. Realizant l'òrdre sul còp, va a la vila vesina de Foligno per i vendre de merças del comèrci del paire per poder restaurar la vièlha capèla desanada. Dona tanben fòrça argent en almòinas[17].
Furiós de las excentricitats del filh, Pietro Bernardone exigís que s'explique e esita pas a lo citar en justícia per lo deseretar. Après lo procés al tribunal de l'evesque d'Assís, Francesco trenca la relacion amb el paire li daissant, simbolicament, los seus vestis[18]. Francés, pren l'estatut de penitent que lo fa escapar a la justícia laïca, foguèt alara convocat per l'evesque d'Assís. Dins son audicion sus la plaça d'Assís, a la prima de1206, Francés torna l'argent e los seus vestits e se trapa nud, dich a son paire e a la fola amassada: « Fin ara te nomenèt paire sus la tèrra; ara pòdi dire: Nòstre Paire que sètz als cèls, perque es a El qu'ai confiat mon tresaur e donat ma fe »
L'evesque d'Assís, l'envelopant de sa capa, cobrís sa nuditat, non per pudor, mas per significar que la Glèisa l'apara[15].
Francés d'Assís presicant als aucèls(segon losFioretti) perGiottoFrancés d'Assís recevent los estigmatas perGiotto. (glèisa superiora de la basilica d'Assís).Sant Francés en extasi perFrancisco de Zurbarán, Alte Pinakothek, Munich.Francés d'Assís par Francisco de Zurbarán, musèus de las bèlas arts de Lion, França.
Francés va aGubbio. Tornant a Assís vèrs l'estiu de1206, mendica per obtenir de la populacion de pèiras necessàrias a tornar bastir e restaurar las capèlas de San Damiano, de San Pietro, e de la Porcioncòla. Lo 12 d'octobre de1208 o lo 24 de febrièr de1209)[19], dins la capèla de la Porcioncòla (La Porziuncola), Francés compren fin finala lo messatge de l'Evangèli[20] e, de convertit, ven missionari.
Decidiguèt alara d'« esposar Dòna Pauretat », se consacrant a la predicacion e ganhant son pan pel trabalh manual o l'almòina. càmbia son abit d'ermita per una tunica simpla. La còrda remplaça sa cencha de cuèr. Benlèu la frequentacion dels leproses data d'aquel epòca e tanben l'estabilitat que podava encontrar dins la leprosariá mejancièra. Bernart de Quintavalle, e Pèire de Catane lo rejongan fòrça lèu, fins a èsser al cap d'una pichona comunautat.
En1210 lo papaInnocenci III, que l'a vist en sòmi sostenent la basilica de Sant Joan de Latran,catedrala de Roma arroïnada, valida verbalament la primièra règla redigida per Francés menant la frairetat naissenta.
En1212 aculhís Clara d'entre los seus e fonda amb ela l'Òrdre de las pauras dònas nomenada mai tard « sòrres Clarissas » en referéncia a lor santa patrona.
Lèu, l'òrdre franciscan tal coma l'aviá concebut Francés trespassèt son succès e s'organiza contra los vòts del fondator, tan que dins un viatge enEgipte e un encontre en setembrede 1219 près deDamieta amb lo sultan Al-Kamel vòl vertadièrament se convertir[21], Francés abdica en1220 (alara que son umilitat lo fa rebutar lo quita principi del poder, utiliza per ocasion lo tèrmeresignare e non pasrenuntiare, la « renonciacion » respondent a de critèris precises segon lodrech canonic[22]) e confia la direccion de l'òrdre a Pèire de Catane puèi a Elias d'Assís. Denega tanben lo gost naissent dels Franciscans per l'estudi e l'ensenhament, tan que refusa un jorn d'intrar dins l'ostal conventual aBolonha quand aprend que se sonan « Ostal dels fraires » e que compren una escòla.
En1221, pendent lo capítol general, escriu la règla oficiala que vòl donar a l'òrdre. Aquel tèxte, se nomenaRegula prima, es jutjat tròp long e tròp flac per la practica.
De fach, lo caractèr fosc d'aquela règla, quitament se s'enriquís cada ans per un capítol, ofrissiá de decas d'organizacion dins lo contèxte de l'epòca; atal: « Dins l'esperit del fondator, los fraires devián èsser a l'encòp de mendicants e de predicaires, viure de la pauretat absoluda sens formar de comunautats clastradas: ideal (...) que sul còp encontrèt oposicions[23]». S'agissiá puslèu d'una organizacion de pura religiositat sens pas cap de constrencha institucionala.
En1222, Francés va aBolognha ont, respondent a la demanda de laïcs, creèt un tresen Òrdre après aquel dels fraires menors e de las sòrres pauras: lo Tèrç Òrdre (nomenat ara « Frairetat seculara ») ont aderís entre autres la jove duquessa de Turíngia, Elisabèt d'Ongria (+ 1231).
En febrièr de1223, Francés se retira dins l'ermitatge de Fonte Colombo per contunhar la redaccion de la règla[24]. Foguèt discutada al capítol de junh puèi aprovada per la bullaSolet annuere del papaHonori III, d'ont son nom deRegula bullata. Una legenda tenaça vól qu'auriá creat en1223 la primièragrèpia en viu a Greccio alara qu'aquelas scènas èran ja jogada fa de sègles per de comedians dins los mistèris de la nativitat jols pòrges de las glèisas[25].
En agost de 1224, Francés se retira amb unes fraires al monastèri de l'Alverne. Lo17 de setembre, recebèt los estigmatas[26]. Dempuèi, es sovent malaut e en presa a des crisis d'ànsia, se refugís dins una cabana près de la capèla San Damiano, ont aviá començat son itinerari esperital e ont viu la comunautat de las sòrres pauras inaugurada per Clara d'Assís. I escriguèt son « Cantic de fraire solelh » (o « Cantic de las Creaturas », primièr tèxte en italian modèrne), celebracion deDieu dins sa Creacion, e un dels primièrs grands poèmas italians.
Moriguèt lo 3 d'octobre de 1226, dins la capèla del Transito (que amb la capèla del Porcioncul, conservadas intactas integradas dins la basilica de Santa Maria dels Àngels dins le Val di Spoleto près del naut d'Assís). Daissa un testament ont profèssa son afeccion per la pauretat evangelica e de la Règla. A sa mòrt, l'òrdre dels Franciscans comptava de 3000 a 5000 fraires[15].
Francés, de biais inabitual, foguèt lèu canonizat lo 16 de julhet de 1228 pel papaGregòri IX, alara en exili fàcia a l'emperaireFrederic II de Hohenstaufen qu'ensejava invasir losEstats pontificals[27]. Es un dels sants catolics mai popular e sens dobte aquel qu'es aculhit melhor pels non catolics o non crestians.
A la seguida de la nuèch que celebrava dins una cròta a Greccio, l'usatge delBetelèm s'espandissiá dins la familha franciscana e puèi dins los fogals. Après son encontra amb lo sultan a Damieta, l'anóncia de la pregària per las campanas, puèi l'Angèlus s'espandissiá.
Considerant los animals coma de creacions viventas de Dieu e los auçant al reng de fraire de l'òme, venguèt lo Sant Patron dels animals e le jorn de sa fèsta lo 4 d'octobre foguèt instaurada coma Jornada mondiala dels animals pendent una convencion d'ecologistas a Florença en1931[28].
Lo 29 de novembre de 1979, lo PapaJoan Paul II lo proclama patron d'aqueles que se preocupan de l'ecologia[29] per la letra apostolica.[30].
Lo papaBeneset XVI se planguèt que la figura de Francés d'Assís patissiá dels assauts de la secularizacion.
Lo 13 de març de 2013, lo cardinal argentinJorge Mario Bergoglio es elegit papa e pren le nom deFrancés, en referéncia a Francés d'Assís segon los seus dichs contats per l'arquevesque de Nòva York Timothy Dolan[31]. Afirma sa volontat de veire la Glèisa tornar a sa mission primièra: èsser paura d'entre los paures seguent atal una dicha ascetica medievala « seguir nud lo Crist nud »[32].
En 2014, la tresena e darrièra version de sa biografia (après laVita prima de 1228 e lasecunda près de vint ans mai tard) redigida perThomas de Celano foguèt trobada dins un fons privat[33]. Aquela insistís sus la realitat de la pauretat materiala de Francés e sus sa frairetat amb las creaturas dins lor qualitat d'enfants del meteis Paire puslèu que sonar coma un imne a la natura.
Pasmens se se presenta d'esperel coma un illetrat, Francés daissèt fòrça escrichs de genres variats. Unes demoran coma autografes, es a dire originals escrichs pel quite Francés (BLéon, LLéon). D'autras son de copias inclusidas dins de colleccions, coma lo prestigiósmanuscrich 338 de la Bibliotèca comunala d'Assís. D'autres, fin finala, son tirats d'escrichs divèrses ont aviá estat citats (per exemple la Règla de santa Clara).
Son òbra, que compren los Estatuts de son òrdre, de Sermons, de Cantics e des Letras, foguèt publicada aAnvèrs,1623, in-4.
Sant Francés, gravadura de Wenceslas Hollar (sègle XVII).
Los estudis recents permeton de determinar los escrichs que se pòt atribuir a Francés, e perque se los pòt atribuir.
De tèxtes foguèron eliminats de las edicions recentas a causa de lor gras d'autenticitat tròp flac. Atal la celèbra Pregària per la patz, o Pregària simpla o encaraPregària de sant Francés, fa pas partit de cap de colleccion manuscrita. La traça mai anciana d'aquel tèxte sonque data de 1913. La pregària foguèt estampada al revèrs d’un imatge piós representant Francés d'Assís. E sonque en 1936 foguèt atribuit a sant Francés. Son succès mondial es degut al senator american Tom Connally (en) que ne faguèt la lectura en1945 a la tribuna de la conferéncia de San Francisco que faguèt nàisser l'ONU, la vila deSan Francisco aviá estat plaçada a sa creacion pels Espanhòls jol patronatge del sant.
Dos tèxtes son autografes (LLéon, LD-BLéon). Per d'autres, avèm un testimòni atestant que Francés n'es l’autor (CSol). A còps, coma se passava a l'Edat Mejana, Francés dictava un tèxte a un secretari, mai o mens abil. De tèxtes començon per « Escrich coma… » (JP, TestS, BBe). Aqueles son qualificats d’opera dictata. De tèxtes (Adm) semblan èsser de nòtas presas pendent las entrevistas. La règla (1Reg, 2Reg) es un escrich avent evoluat de1208 a1223, ont Francés pren de segur una granda partida, pasmens un estudi precís mòstra qu'aquel tèxte es l'òbra de la comunautat franciscana reünida en capítol.
La classificacion de l'òbra de Francés es totjorn artificiala. Los tèxtes mesclan los genres literaris, coma la Primièra Règla, de caractèr legislatiu que conten modèls d'exortacion (tipe Letras) e de pregàrias. La classificacion sovent admesa es aquela:
Pregària de sant Francés passant debans una glèisa
Salutacion a la Verge (SalM)
Antifòna mariala (PsFant)
Pregària de sant Francés davant lo crucific de sant Damian (PCru)
Pregària d’intercession
Salmièr de sant Francés (PsF)
Las abreviacions son aquela de l'edicion bilingüa latin francés:
François d'Assise, Écrits, texte latin de l'édition K. Esser, introduction, traduction par T. Desbonnet, T. Matura, J-F. Godet, D. Vorreux, col. Sources chrétiennes, Paris, Cerf, 1981,ISBN: 978-2-204-07235-9.
De cantics compausats, paraulas e musica per las Clarissas segon Miralh de la perfeccion (SP 90) e es de segur d'aqueles tèxtes e benlèu d'autres que parla santa Clara dins son testament.
↑Elisa Ros Barbosa. Tres hites, tres arts. Salardú, Grafiques Bobalà,Lhèida: Conselh Generau d'Aran (Era Batalha de Murèth, 1213; Era Querimònia, 1313; Era Grana Patzeria, 1513 - Tres hites importantes entara Val d'Aran).ISBN 978-84-89940-77-2.
↑Robert Briffault,Les troubadours et le sentiment romanesque, Éd. du Chêne, 1945,p. 142
↑Jacques Le Goff,Saint François d'Assise, Éditions Gallimard, 1999,p. 53
↑Mitchiko Ishigami-Iagolnitzer,Saint François d'Assise et Maître Dôgen.
↑15,015,1 et15,2Jacques Dalarun, « Le dossier franciscain : François, Claire et les autres », émissionLa Marche de l'Histoire sur France Inter, 7 d'octobre de 2013Error de citacion : Etiqueta<ref> no vàlida; el nom «Dalarun» està definit diverses vegades amb contingut diferent.
↑Julien Green,Frère François, France Loisirs, p. 87
↑Éphrem Longpré,François d'Assise et son expérience spirituelle, Beauchesne, 1966,p. 21
↑Marie Allain,Saint François d'Assise : Prêcheur pour un monde bienheureux, Fernand Lanore, 2010,p. 24-25
↑André Vauchez, "Les Ordres mendiants et la reconquête religieuse de la société urbaine", in "Histoire du Christianisme", volume V, Desclée, 1993, p.770.
↑Catherine Vincent, « La vie retrouvée de François d’Assise », Supplément « Culture et Idées » duMonde, 24 janvier 2015, p. 3
↑Conflicte entre las organizacions occitanistas: L'IEO e loConselh Generau d'Aran grafianAssís; losFelibres grafianAssise (fòrma provençala) e loCLO utiliza lo nomAssisi (sembla qu'es lo nom italian, comaDiedenhofen (alemand) en plaça deTionvila (occitan) [mist.Tiounvilo; fr.Thionville]).
(fr)Saint François d'Assise. Documents, Escrichs de Francés e primièras biografias reunidas pels Paires Théophile Desbonnets e Damien Vorreux, OFM, Les Éditions Franciscaines,1968; 3a ed.2002, 1504 p. 3a.
(fr)François d'Assise, La Joie parfaite, tèxtes causits e presentats per Stéphane Barsacq, Ed Points-Sagesse,20083e.
(fr)François d'Assise. Écrits, Vies, témoignages. Édition du VIIIe centenaire, dir. Jacques Dalarun, París : Éditions du Cerf - Éditions franciscaines, 2010, t. I, p. 61-396 3a.
(fr) André Suarès,Les bourdons sont en fleur, Emile-Paul, 1917
(fr)Stan Rougier,Saint François d'Assise ou la puissance de l'amour, biographie, Éd. A. Michel, Paris, 2009,
(fr)Omer Englebert,Vie de Saint François d'Assise, biographie, Éd. A. Michel, Paris, 1946, («Les grands spirituels »), nouvelle édition revue et corrigée, 1957. Rééd. Éd. Albin Michel, Paris, 1982.
(fr)Abel Bonnard,Saint François d'Assise, Ernest Flammarion, Paris,1929; rééd. Paris, Éditions du Trident,1992(ISBN978-2-87690-088-2).
(fr)Félix Timmermans,La Harpe de saint François, Bloud et Gay, 1933.
(fr)François-Émile Chavin de Malan,Histoire de saint François d'Assise,1841.
(fr)Chiara Frugoni,Saint François d'Assise La vie d'un homme, Éditions Noêsis, 1997
(fr)Johannes Jœrgensen,Saint François d'Assise, Tallandier, 1979
(fr)Érik Sablé,Le livre du détachement et de la paix : petite introduction à la spiritualité de saint François d'Assise ; suivie de La vie de saint François, 2006
(fr)Marie Allain,Saint-François d'Assise, Prêcheur pour un monde bienheureux, éditions Fernand Lanore, 2010
(fr)Jacques Dalarun,Le Cantique de frère Soleil. François d'Assise réconcilié. Alma éditeur.
(fr)Pascal Frey,Saint François d'Assise, une pensée par jour, Mediapaul, Paris, 2015.
Saint François d'Assise (Livret d'Olivier Messiaen, opera comandat per Rolf Liebermann en 1975 per l’Opera de París, en 3 actes e 8 tablèus) [1975-83 > París, 28 novembre 1983]
