LoDreadnought foguèt un tipe denaviri de guèrracuirassat de la premiera mitat dau sègle XX. Son nom vèn dau naviribritanicHMS Dreadnought qu'intrèt en servici en1906 e que representèt una revolucion majora dins lo domeni de laguèrra navala. Èra equipat de doas evolucions que venguèron la nòrma dei classas seguentas denaviris militars. La premiera èra unaartilhariá principala d'un calibre unic e la segonda èra l'adopcion d'una propulsion basada sus unmotor de vapor permetent d'aumentar lavelocitat dau naviri. Son introduccion entraïnèt una corsa ais armaments novèla entre lei poissanças mondialas deisans 1900, especialament entreAlemanha e loReiaume Unit.
L'idèa de desvolopar decuirassats dotats d'unaartilhariá compausada de pèças d'un calibre unic apareguèt au començament dau sègle XX dins l'encastre de recèrcas per melhorar la poissança e l'eficacitat dau fuòc, principalament auReiaume Unit, aisEstats Units e enJapon[1]. D'efiech, una tala evolucion permetiá de simplificar lalogistica e de concebre decanons pus poderós amb una portada pus lònga. Ansin, leiBritanics comencèron la construccion dauHMS Dreadnought en genier de1905, leiJaponés aquela dauSatsuma en mai de1905 e leisEstatsunidencs aquela de l’USS Michigan en decembre de1906[2][3].
L'aumentacion de poissança menèt a d'evolucions importantas dins l'art de la guèrra navala. En1894, a labatalha de Yalu, leiJaponés avián començat de tirar sus leiChinés a 3 900 m mai la màger part dei combats s'èran debanat a 2 000 m[4]. Pasmens, en1904, lei Britanics èran a preparar de combats a de distàncias de 7 000 m[5]. Labatalha de Tsushima e leis exercicis d'entraïnament confiermèron aquela transformacion dau combat navau.
Avans l'intrada en servici dei premiers Dreadnought, plusorsmarinas militaras assaièron de redurre l'artilhariá segondària de certaneicuirassats per la remplaçar per decanons pus pesucs de 230 a 250 mm. Aquò menèt a la construccion dei classasLord Nelson,King Edward VII eDanton que son dichas semi-Dreadnought[6]. Pasmens, la disparicion deicanons segondaris suscitèt de discussions importantas.
LoDreadnought intrèt en servici en octòbre de1906. Dotat d'uechcanons pesucs de 305 mm, illustrèt per lo premier còp lo concèpte deall-big-gun. L'utilizacion d'unaturbina de vapor per assegurar la propulsion foguèt tanben un succès au mens simbolicament per mostrar la poissançaindustriala dauReiaume Unit. Pasmens, aviá unblindatge tròp feble. Necessitèt de trabalhs complementaris, mai permetèt de melhorar leinaviris seguents. Ansin, a partir de1906, lei Dreadnought formèron lo còr dei flòtas pus importantas[7]. Ansin, foguèron a la basa de lacorsa ais armaments navaus entreLondres eBerlin avans laPremiera Guèrra Mondiala.
Aquela rivalitat entraïnèt una aumentacion de talha dei cuirassats e, au començament deisans 1910, apareguèt lo concèpte de super-dreadnought iniciat per laclassa Orion. Aquelei naviris èra armats decanons d'au mens 340 mm, capables d'atacar d'adversaris situats a 18 000 m. Aquò demandèt de blindar mai leipònts car lei trajectòrias deisobús menaçavan fòrça lei partidas superioras. Pasmens, l'aumentacion demassa èra tròp importanta e lei super-dreadnought foguèron donc totjorn vulnerables a aquelei tirs. De mai, la proteccion antisosmarina èra estada negligida car la menaça representada per leisosmarins èra febla avans1914[8].
Leis esquadras de dreadnought participèron pauc ai combats de laPremiera Guèrra Mondiala en defòra d'escaramochas. D'efiech, lei marinas militaras deis Empèris Centraus èran pauc desirosas de riscar sei naviris dins d'operacions riscadas en causa de la superioritat navala de l'Entenduda. L'unica excepcion foguèt labatalha de Jutlàndia qu'opausèt 28 dreadnought britanics a 16 dreadnought alemands. Se quauquei naviris foguèron grèvament damatjats, capitèron de quitar lo prat batalhier e lo combat s'acabèt per un resultat indecís, mai la flòta de combat alemanda demorèt dins seipòrts fins a la fin dau conflicte[9]. Leis autreis operacions mostrèron la vulnerabilitat dei dreadnought aiminas marinas e aitorpilhas. La destruccion dauSMS Szent István per untorpilhaireitalian lo 10 de junh de1918 illustrèt aquelei crenhenças. Ansin, lei cuirassats foguèron pauc implicats dins labatalha de l'Atlantic, çò que permetèt de descubrir l'interès daudestroièr per la proteccion dei convòis.
Après1918, totei lei paíseuropèus èran roïnats. En revènge,Japon e leisEstats Units avián de capacitats industrialas fòrtas. Aquelei dos país foguèron donc leis actors principaus dau darrier periòde dau concèpte de dreadnought. D'efiech, opausat dins l'Ocean Pacific, ordonèron la construccion de plusors cuirassats novèus e comencèron una corsa ais armaments novèla. Assaiant de mantenir son reng, loReiaume Unit construguèt decrosaires de batalha, es a dire dei crosaires dotats d'una artilhariá decuirassat, mai d'un blindatge pus feble. Aquela idèa mostrèt sei limits durant laSegonda Guèrra Mondiala car èra pas adaptada ais obús dei cuirassats ni ai bombas deisavions.
Dins aquò, après l'amplor dei combats de laPremiera Guèrra Mondiala, lei país èran lèsts a limitar seis armaments. Per lei flòtas de guèrra, aquò foguèt realizat per loTractat navau de Washington que limitèt la talha dei flòtas, deinaviris e deicanons. Plusors dreadnought foguèron donc destruchs e leicuirassats seguents adoptèron de formas e d'idèas novèlas. D'autreis unitats foguèron transformadas e modernizadas e lo dreadnought venguèt ansin obsolèt durant l'entre doas guèrras.
