Uacontrada (var.encontrada,contraa)[1] ei una division territoriala d'un país, dab una realitat geografica (orografia, idrografia, clima, vegetacion), istorica o umana (demografia, economia). La soa denominacion e delimitacion s'efectua tant dab de critèris intelectuaus que politics.[2]
Qu'existeish de nombrós tèrmes dialectaus entà descríver las contradas, inclusent:
| dialècte | airal | caire | cairiá | comarca | (en)contrada | país | parçan | rodòl | ròde |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| auvernhat |  | ||||||||
| gascon | | | | ||||||
| lemosin | | | | ||||||
| lengadocian | | | | | | | | | |
| provençau | | | | | |||||
| vivaroaupenc | |
Aqueste concèpte se ditzcomarca encatalan,espanhòu eportugués,redolada oredolata enaragonés epays enfrancés.
EnOccitània en particular, existeish un ensems de concèptes similars:
Certans movements e intellectuausoccitanistas prepausan d'instituir los parçans coma entitats d'organizacion deu territòri enOccitània (lo movementcatalanista prepausa lo medish principi tà organizar losPaís Catalans). Los parçans son intermediaris entre las comunas e las regions e, segon certans occitanistas, deurén remplaçar los descopatges artificiaus deus estats coma losdepartaments (estat francés) o lasprovíncias (estats italian e espanhòu).
Uei lo dia, lo motparçan que s'utiliza dens lo movement occitanista subertot dempuish los ans 2000. Las publicacions occitanistas precedentas deus ans 1960-1970, sovent parlavan deus parçans dens publicacions en lenga francesa en utilizant lo motpays[3].
Aqueth motparçan ei tipic de la tradicion gascona, ja que designava divèrs tipes de subdivisions dens l'istòria deBearn.
Bèthsgeografs occitans an trabalhat suber lo concèpte de "parçan" (nommatpays dens las lors publicacions en francés), en particularPau Vidal de la Blacha (1908),Frederic Zégierman (1999) eBenedicta eJoan Jaume Fenièr (2000) (vejatz labibliografia).
Lo concèpte decomarca (equivalent a "parçan") ja recep ua reconeishença oficiala dens certanas zonas autonòmas de l'estat espanhòu, en particular enAran (Generalitat de Catalonha) per çò que concerneishOccitània. Tanben que i a comarcas oficialas dens autas regions coma loPaís Valencian e enAragon. Totun aqueras comarcas non remplaçan pas las províncias estatalas espanhòlas; que s'i superpausan.
LaVath d'Aran ei lo sol territòri d'Occitània que forma oficialament ua "comarca". Aran, maugrat lo son estatut especiau de semiautonomia de1990, entra dens lo quadre de l'organizacion territoriala en "comarcas" que caracteriza la region deu Principat deCatalonha.
Daubunsdepartaments occitans prepausan un descopatge intèrne en parçans non oficiaus entà organizar los lors servicis o lo lor torisme. Per exemple:
Lo descopatge es pro omogenèu. Cada comuna hè partida d'un parçan. Lo descopatge que lo geografFrederic Zégierman prepausa en Occitània hè parçans de dimensions variablas. Los descopatges de las comarcas catalanas an talhas mei omogenèas.
Los noms son pro simples. Que son noms tradicionaus e brèus en generau, consisteishen en un mot (Combralhas,Forcauquierés,Espinosa) o en un grop nominau simple (Vath d'Aran,País de Vinhana,Naut Vivarés).
N'i a pas enqüèra nat descopatge clar ni definitiu deus parçans d'Occitània. Mes i a elements concrets que permeten ja de har ua prefiguracion de tots los parçans occitans:
En comparason dab la situacion occitana, lo movementcatalanista a elaborat ua lista e ua carta pro precisa de las comarcas deusPaís Catalans, a mei se i a enqüèra quauques esitacions de detalh[1].
Escarton que designa ua entitat de basa qui compausava laRepublica deus Escartons (o loGrand Escarton), dens losAups Occitans, en aventBriançon per capitala, de1343 dinc a la fin deu Regim Ancian. S'i deishava ua plaça importanta a l'autonomia e a ua prefiguracion de lademocracia dirècta.
Lo descopatge èra omogenèu. Cada escarton avèva un territòri contigú dab autes escartons.
Los cinc escartons portavan nom simples: èran los noms deu caplòc, de la vath o deu parçan.
Uacomunautat montanhòla (en italiancomunità montana) ei ua associacion de comunas de montanha, dens l'estat italian, qu'existesih dempuish la lei 1102 deu 3 de deceme de1971. Totas las regions demontanha d'Itàlia ne tienen. LasValadas Occitanas de l'estat italian atau an comunautats de montanha que jògan un ròtle un drin similar a las comarcas de l'estat espanhòu. Que tienen un ròtle important dens l'amainatjament deu territòri. Daubuas qu'an pres mesuras de sostien a la cultura occitana.
Lascomunautats de montanha de l'estat italian s'insereishen dens regions que tienen ua relativa autonomia legislativa.
Lo descopatge ei omogenèu. Cada comunautat montanhòla a un territòri contigú dab las autas.
En generau, las comunautats montanhòlas tienen noms simples de valadas coma "Vath Maira (Val Maira)".
L'estat francés qu'a organizat dempuish los ans 1990 dus concèptes pròches:
Los"país" e lascomunautats d'aglomeracion de l'estat francés se crèan a l'iniciativa de las comunas, mes dab l'acòrdi e l'autorizacion de l'estat centrau. No's ligan pas estreitament a las regions, ja qu'en tot cas las regions non son pas autonòmas.
Son tipics de l'encastre administratiu francés. Que designan un tipe recent d'entitat administrativa francesa. Que son quasi sinonims (e hèra emplegats) deparçan; mes que i pòt aver ua confusion. En hèit, lo"país" se crèa segon los rapòrts de fòrça deus elegits locaus: segon los cas, pòt estar concordant o non dab lo concèpte deparçan qu'ei mei identitari, mei istoric e mei estable.
Be cau precisar qu'en lengafrancesa, lo tèrme"pays" ei hèra vague, ja que pòt designar tant lopaís administratiu francés, o ben loparçan/comarca (non oficiau en França), o ben tota auta mena de territòri.
Los"país" e lascomunautats d'aglomeracion de l'estat francés qu'an un descopatge pro sople mes hèra desordenat. Non son pas obligats d'inserí's dens los limits de las nombrosas entitats oficialas francesas preexistentas (region,departament,arrondiment,canton). Es possible de trobar comunas "isoladas" que non son pas integradas dens los "país" environants ni dens las comunautats d'aglomeracion environantas. Parts importantas deu territòri non hèn pas partida de cap de "país" ni de cap de "comunautat d'aglomeracion". Cèrtas comunas pòden apertiéner a l'encòp a un país e a ua comunautat d'aglomeracion (que non coïncideishen pas). En tot cas la configuracion d'aqueras entitats que complica lo descopatge administratiu e qu'empacha de véder ua organizacion clara e comprensibla dens los escalons de la "descentralizacion" de l'estat francés.
Los "país" e las comunautats d'aglomeracion de l'estat francés tienen:
Vejatz tanbenintercomunalitat.
Loscantons de l'estat francés que son subdivisions administrativas rigidas e ancianas deusdepartaments. N'an pas nat poder decisionau; que son la basa territoriala de las "eleccions cantonalas" que serveishen a elegir los "conseus generaus" dirigint los departaments.
Lo descopatge territoriau qu'ei omogenèu e coordenat dens l'espaci: cada comuna francesa es dens un canton. Los cantons son hèra mei petits e hèra mei nombrós que los parçans en generau. S'insereishen exactament dens los limits deusdepartaments.
Cada canton tien lo nom deu son caplòc, per exemple, lo "canton d'Ortès".