Loconservatisme es unafilosofiapolitica en favor dei valors e deis estructurastradicionalas de la societat. La tradicion coma fònt de saviesa, lo respècte de l'òrdre sociau e dei convencions e la defensa dei valors establidas i ocupan donc una plaça importanta. Lo conservatisme refusa ansin generalament lei modificacions e leis evolucions que son pas consideradas coma necessàrias au mantenement d'un quadre sociau permetent de respòndre ai besonhsumans. Pasmens, coma leitradicions varian fòrça segon lei regions, existís pas d'ideologia conservatritz unificada.
Lo conservatisme dèu pas èsser confondut amb lareaccion e l'immobilisme. La premiera designa un programapolitic desirós de restaurar un òrdre politic ancian reau ò fantasmat. Lo segond es una actitud de refús dau cambiament.
Retrach daufilosòfEdmund Burke, una figura pioniera dau conservatisme modèrne.
En causa de la diversitat dei valors e deis estructurastradicionalas, lei correntspolitics conservators an pas produch de tractatsteorics comparables ais obratges dei partisans daucapitalisme ò daucomunisme. De mai, la definicion sopla dau concèpte e son utilizacion coma tèrme pejoratiu per condamnar leis idèas d'un adversari politic permèton pas de desgatjar clarament lei contorn d'unaideologia conservatritz unica. Per exemple, lei conservatorssovietics deisans 1980, fidèus a l'ortodoxia edictada per loPartit Comunista de l'Union Sovietica, avián pauc de ponchs comuns amb lei conservatorsestatsunidencs partisans de la politica dau presidentRonald Reagan.
L'aparicion dau conservatisme modèrne data dauSègle dei Lutz e dauperiòde revolucionari. D'efiech, se de politicas conservatritz son atestadas tre l'Antiquitat Auta, lo sègle XVIII marquèt lo començament de l'estructuracion de la pensada politica actuala. De personalitats comaEdmund Burke (1729-1797) òAbraham Kuyper (1837-1920) s'opausèron ais idèas novèlas en desvolopant una pensada basada sus la defensa dei valors tradicionalas. Per lo premier, la tradicion èra una basa pus solida que leis idèas abstrachas eissidas de la « Rason » car èra lo resultat dei reflexions de plusors generacions. Au contrari, segon eu, la « Rason » èra ben sovent l'òbra d'un individú unic.Burke èra tanben pas ostil au cambiament mai preferissiá lei cambiaments organics e moderats ai transformacions radicalas erevolucionàrias[1].
Après la fin deiguèrras napoleonencas, lo conservatisme venguèt la nòrma dins la vidapoliticaeuropèa fins ai revolucions de1848. Aquò permetèt de renfòrçar mai sa basa ideologica amb l'establiment d'una lista dei principis de protegir per lei conservators (autoritat de lareligion, de latradicion e de lafamilha, respècte de la proprietat, mantenement de barrieras moralas, politicas e economicas per canalizar lei revendicacions popularas, proteccion còntra la violéncia... etc.).François-René de Chateaubriand (1768-1848), fondator d'un jornau intitulatLe Conservateur en1818, foguèt una figura importanta d'aqueu movement.
Dins lo corrent dau sègle XIX, mai d'un corrent conservator s'estructurèt en fondant departits politics. Inicialament ostils aucapitalisme, lei conservatorseuropèus eestatsunidencs evolucionèron pauc a pauc amb lo desvolopament d'aqueu sistèma. Donèron ansin mai d'importància a la defensa de lalibertat, de l'Estat de drech e deis institucionsregalianas. La defensa de lanacion venguèt egalament una partida importanta dau discors conservator. Dins leipaíscapitalistas, ocupan totjorn aquela posicion sus l'escaquier politic. Pasmens, dins lo corrent dau sègle XX, se fau nòtar l'aparicion de movements conservators dins lei paíscomunistas. Encara presents dins de país comaChina, aquelei formas de conservatisme se destrian per l'importància donada a la linha fixada per lo Partit.
Au nivèuculturau, lo conservatisme es unafilosofia qu'encoratja la preservacion de l'eiretatge d'unanacion ò d'unacultura. Per aquò, lei conservators assaian d'adaptar lei nòrmas eissidas de latradicion a la vida modèrna. Lo perimètre considerat es fòrça variable. Pòu anar de la defensa deis unitats anglosaxonas tradicionalas aisEstats Units a la defensa de la cultura d'unacivilizacion complèta. Segon elei, lei culturas se son adaptadas a un endrech donat e es necessari de lei laissar perdurar. Lo conservatisme culturau es donc sovent ostil a l'arribada d'una cultura novèla. En revènge, es rarament favorable a l'exportacion de sacultura dins una region estrangiera.
Lo conservatisme sociau es una branca particulara dau conservatisme culturau. Influenciat per lamorala, s'interessa fòrça ai comportaments deis individús. Pòu ansin s'opausar a d'idèas ò de practicas que s'opausan ai valors tradicionalas coma l'omosexualitat, l'ateïsme ò lofeminisme. Pasmens, pòu de còps assaiar de protegir de formas ancianas de solidaritat ò d'entrajuda coma lo deure decaritat.
Lo conservatismereligiós assaia de preservar e d'aplicar leis ensenhaments de lareligion. De mai, es sovent un actor important de la defensa dei valorsmoralastradicionalas. Per exemple, enEuròpa, mai d'un movement conservator assaia d'inscriure de valors eissidas daucristianisme dins lalèi ò laconstitucion.
Lo conservatisme es fòrça regardat per lei questions fiscalas, especialament dins leipaíscapitalistas. Son aisse centrau es la prudéncia dins lei despensas publicas. D'efiech, per preservar leis estructuras socialas, lei conservators estiman que l'Estat a pas lodrech de s'endeutar d'un biais tròp important. Dos arguments principaus son avançats en favor d'aquela teoria :
es immorau de contractar un deute que serà pagat per lei generacions futuras.
En retorn, lei conservators considèran lo remborsament complèt d'un deute coma una obligacionmorala. Aquelei principis condamnan fòrça lei manipulacionsmonetàrias e demandar d'establir un quadre economic estable (limitacion de l'inflacion... etc.).
La vision environamentala dei movements conservators es relativament recenta e instabla. Existís donc encara de posicions fòrça diferentas. Per exemple, una proposicion emesa perRussell Kirk (1918-1994) es de considerar l'environament coma un òrdre exterior que deuriá èsser preservat per l'èsser uman. Ansin, segon aquela concepcion, lei destruccions environamentalas e lo degalhatge dei ressorsas naturalas son donc condamnadas. Pasmens, d'autrei posicions conservatritz considèran l'esplecha de la natura coma un element centrau dei societats umanas modèrnas. Per lei partisans d'aquela idèa, l'important es donc de mantenir la capacitat de l'òme de s'adaptar ai transformacions de l'environament sensa assaiar de lo cambiar.
Dins mai d'unpaís, lo tèrme « conservatisme » a una connotacion pejorativa e es sovent utilizat per descreditar d'idèas consideradas coma vièlhas ò partisanas d'un mantement daustatu quo. Plusors movementspolitics considerats coma conservators refusan donc aquela etiqueta coma leiliberaus ò leidemocratas crestians. Au contrari, dins certaneisEstats, lomot es acceptat. Per exemple, existís unPartit Conservator poderós auReiaume Unit[2].
Lei criticas regardant lo conservatisme son nombrosas. Varian segon lei luòcs e leis epòcas. Entre lei pus frequentas, se pòdon citar :
sa defensa de l'òrdre sociau en plaça, compres dins de situacions fòrça inegalitàrias. Per exemple, mai d'un movement conservator s'opausèt a l'abolicion de l'esclavatge ò a l'adopcion depoliticas socialas favorablas ai classas pus pauras. En particular, son refús de la fiscalitat es sovent considerat coma un obstacle major per lei movements socialistas.
sei dificultats per acceptar l'evolucion dei mors. Ansin, lei conservators europèus s'opausèron lòngtemps a la depenalizacion de l'omosexualitat ò de l'avortament[3].
sa defensa d'un poderregalian fòrt. Per exemple, enFrança, lei conservators son pus favorables que la populacion generala a un restabliment de lapena de mòrt.
son abséncia de reaccion importanta ai problemas environamentaus.
De mai, en causa de sa defensa dei valors tradicionalas, lo conservatisme pòu de còps se raprochar d'ideologiasracistas òreaccionàrias. Pas rar, aqueu fenomèn es probablament a l'origina de l'aspècte pejoratiu dau tèrme « conservator » dins certanei regions.
↑Son nom oficiau esConservative and Unionist Party (« Partit Conservator e Unionista » enoccitan). Dins lei fachs, es sovent subrenomatTory segon lo nom d'un grop politic conservator creat au sègle XVIII.
↑Per exemple, en2020, lei conservatorspolonés limitèron tornarmai lo drech a l'avortament.
