Unclan (prononciat /ˈklan/) es un ensemble defamilhas associadas per unaparentat reala o fictiva, fondada sus l'idèa de descendéncia d'un quite aujòl comun, que pòt èsser real, imaginari omitologic.
Aquel mot d'originaescocesa (declannad significant familha) foguèt causit coma concèpte generic pels etnològs, per designar totes los sistèmas politics fondats sus de familhas largas establas. Es l'equivalent del latingens-gentis que designa las familhas patricianas de laRoma antica e de republicas italianas (comaGènoa). Quitament se lor filiacion exacta es pas coneguda, totes los membres d'un clan coneisson aquesta origina que pren un caractèr mitic. D’individús o de familhas estrangièras pòdon èsser adoptadas per un clan que lor dona sos aujòls, se parla alara d'afiliacion o d'agregacion.
Quand aqueste aujòl es representada miticament o simbolicament per un animal, los etnològs parlan detotemisme.
Segon los païses, los clans pòdon èsser de regropaments plan formals, avent unapersonalitat juridica, unpatrimòni e d’institucions politicas que varian d'una civilizacion a l'autra, e obesissent a de règlas precisas: cap, conselhs, assembladas, fèstas, costumas, simbòls, sanccions, etc.
L'apartenença a un clan pòt se traduire per de drechs e d’obligacions desolidaritat entre los membres del grop, subretot l'assisténcia e la venjança.
Un clan pòt èsser considerat coma un sosgrop d'unatribú, qu’es d’esperela un sosgrop d'unaetnia, a son torn (amb, o non, d'autras etnias) membre d'unpòble se concebent, o non, coma unanacion, se dotant, o non, d’estructuras d'unEstat. Las societats polisegmentàrias presetan una tala organizacion.
Dins las societats clanicas celticas e romanas, i a pas de familhas nòblas e de familhas non nòblas, son los individús e loslinahtges aïnats de cada clans que son considerats coma mai nòbles e que son susceptibles d'èsser elegits a las foncions nòblas.
Dins los païses d'Euròpa d'influéncia celtica, subretot enEscòcia e autres còps enIrlanda, unclan designa una familha o un grop d'individús avent de ligams de parentat plan fòrt vivents jos la mena d'un cap particular, nomenatchief ochieftain. Lo tèrme ven del motgaelic escocésclannad significantfamilha. Pasmens, enIrlanda lo motclann enirlandés (gaelic d'Irlanda) significa loenfants d'una familha, e plan raramentclan[1],[2].
En Escòcia, gaireben totes los membres d'un mèsme clan pòrta lo mèsme nom, a vegada precedit del motMac oMc (es a dire « filh de ») : MacDonald o McDonald, MacGregor, McIntosh, MacKenzie, McLeod, etc. (precedit en Irlanda del motO', es a dire « descendent de » : O'Brien, O'Connor, O'Donnell, etc.). Cada clan escocés compta tanben desets es a dire de grops familials portant un nom autre qu’aqueste del clan, mas que pasmens i apartenon. Los clans acaban per desaparéisser a mesura que lo mòde de vida anglés penètra dins losHighlands: mai lo govèrnbritanic fait tot pels destruire après los susmautes delsjacobits de1715 e1745.
En Irlanda, un sistèma declans mens centralizats se desvolopèt[3]. Après la Reconquista de l'Irlanda pels Tudors al sègle XVI, lo sistèma formal declan celtic desaparéis amb la fugida dels caps ereditaris celtics als païses catolics d'Euròpa. Se dich ara que poeticment, per exemple, d'unclann Dalaigh (O'Daly clan en anglés) pels descendents d'un aujòl alunhat deDalach. I a, pasmens, d’assags de restablir oficialament lo vièlh òrdre.
Dempuèi l'Antiquitat, l'organizacion politica fondada sus un nombre limitat de familhas patricianas, ogentes, qu’existissiá dins laRepublica romana, s’encontra dins las vilas del Edats Mejans[4], coma dins las republicas italianas (comaGènoa).
Dins losBalcans, l'eritatge illirian e dàcia contunhèt fins ara mejans de clans per un grand nombre de Montenegrins, d'Albaneses, deSerbias, de Bosniacs, d'Erzegovinieas o de Valacs per exemple. EnCorsega lo clan designa l'organizacion ierarquizada de basa familiala permetent per un escambi de servicis autrescòps militars puèi politics de s'assegurar d’avantatges de tota natura.
Lo tèrme de clan pòt de biais mai larg se referir a un grop eventualament unit pels ligams del sang, mai sovent dins un sens pejoratiu. Se parla tanbe de nuclèusmafioses dins lo sud de l'Itàlia dins losBalcans, per exemple enAlbania, alMontenegro.
EnPolonha lanoblesa ten son origina dins los clans guerrièrs que, a l’Edat Mejana, sostenián le rei, de princes o de grands senorrs. Lo clan polonés fa pas referéncia a la consangüinitat e la territorialitat, coma lo clan escocés, mas d’apartenéncia al mèsme grop decavalièrs. Pasmens, i a de centenats de familhas diferentas dedins lo clan e totas an lo drech d’utilizar los mèsmes escuts.
A Brussèlas, de l’Edat Mejana fins a laRevolucion françcesa, existissiá set clans o linhatges, que lo membres avián l'exclusivitat dels pòstes dirigents civils, militars e economics de la ciutat. Aqueste tipe d'organizacion clanic s’encontravan dins diferentas vilas d'Euròpas. VeireLinhatge urbans
EnIndonesia, de populacions an una societat organizada en clans. L'exemple mai conegut es aqueste dels Batak de Sumatra del Nòrd. Dins las societat batak un clan, omarga, regropa los descendents d'un mèsme aujòl. Un autre exemple es la societat minangkabau dins la província de Sumatra occidental, ont las gents pòrtan un nom desuku o clan. Se pòrta lo nom desuku de sa maire. La societat minangkabau es en efièchmatrilineària. En país lampung dins lo Sud de Sumatra, se conéis oficialament 84 clans ligats a un territòri.
