Lascerealas (del nom de ladivessa romana de la grana;Cerès) son de plantas que se n'utiliza la grana per l'alimentacion, que botanicament se nomenacariopsi, e conten d'amidon que se pòt transformar enfarina, basa de divèrsas preparacions alimentàrias (pan,pastas,pastís, etc.) e son la matèria primièra per la fabricacion de begudas alcolicas (bièrra,whisky,sake); lo grelh se pòt tanben utilizar en dietetica e per l'alimentacion animala, se'n trai d'òli, especialament delmilh.
En tèrmes botanics, las cerealas apartenon a la familhaPoaceae (ograminèas). A l'ora d'ara las cerealas fornisson la màger part (45%) de las calorias alimentàrias de l'umanitat.[1]
Las cerealas, amb las Fabaceae (leguminosas), foguèron las primièras familhas de plantas a èsser cultivadas alneolitic. Inicialament se plantavan de varietats salvatjas, mas amb la seleccion se produguèt la domesticacion d'aquelas espècias, e en seguent, la transformacion en varietats domesticas pus rendablas, las plantas venguèron pus grandas (aumentant atal la productivitat) e que tombèron pas l'espiga (ne facilitant la culhida).[2]
Se considèra que la cultura de las cerealas permetèt lo desvolopament de las grandas civilizacions. D'efèit, en donant una nutricion regulara e abondanta a la populacion, las cerealas permetèron l'organizacion de societats pus densas e pus complèxas. Atal de rendements pus enauçats e una conservacion pro aisida, permetèt de constituir d'excedents que rendèron possible lo comèrci.[3]
Las cerealas de basa sus las qualas se bastiguèron las civilizacions, foguèron divèrsas. EnOrient Mejan eEuròpa foguèt loblat, enOrient Extrèm de las condicions umidas foguèt loris; los pòbles d'America modifiquèron las plantas salvatjas e creèron fòrça varietats demilh. Finalament las civilizacions enAfricasaheliana e subsahariana cultivèron lomilh menut, una planta capabla de s'adaptar a una sason umida corta.
Una granda partida de la produccion mondiala es destinada a l'alimentacion dels animals domestics: dins los païses desvolopats, 56% del consum de cerealas servís a alimentar lo bestial, e dins los païses en via de desvolopament es de solament de 23 %.[4] 37% de la produccion de cerealas del monde se destina alimentacion dels animals d'elevatge.[5] Dins l'alimentacion animala practicament s'utiliza totes los tipes de cerealas, subretot loblat tradicionalament reservat al consum uman, jos divèrsas formas :
granas entièras ;
granas trissadas ;
plantas entièras cortadas abans sa maduretat, jos forma d'ensilatge:blat emilhòca.
Aprèp la culhida los rèstas se pòdon utilizar coma palha per la jaça
La grana es envolopada per una cuticula essencialament facha decellulòsa.
Las cerealas son subretot interessantas per son apòrt energetic, jos forma de sucres lents. Tanben son una font devitaminas e defibras. Sas proteïnas mancan de divèrsesaminoacids essencials coma lalisina o lotriptofan. Qualques cerealas contenon una proteïna particulara, loglutèn, que permet de far depan, las cerealas panificablas: son loblat, l'espèuta e losegal).
Lo consum de ris descorticat (ris blanc) pòt provocar un manca de vitamina B1 o tiamina, causa, sens complements alimentaris, loberiberi. Lo consum excessiu de milh, que seguèt pas lo procèssus denixtamalizacion, pòt conduire a una manca de vitamina PP, causa de lapellagra. Per certanas personas predispausadas, lo glutèn pòt provocar la malautiá celiaca, que produsís una atrofia de la mucosa intestinala.
La colhida mondiala de cerealas atenh 2,07 miliards de tonas (an 2003). Atal representa una mejana bruta de345 kg per abitant e per an (per 6 miliards d'abitants en tot), mejana de155 kg per las cerealas destinadas a l'alimentacion umana.
