Atenas[1] òAtènas[2] es la capitala deGrècia. Situada au centre de la region d'Atica, es lo còr d'una aglomeracion importanta que compren lopòrt dauPirèu. Lo gentilici de seis abitants esatenenc -a. En2011, sa populacion èra de 664 000 abitants dins sei limits comunaus e de 3,7 milions au sen de l'aglomeracion[3]. La vila èra ansin lo centrepolitic,economic, intellectuau eculturau deGrècia.
La vila es bastida a l'entorn de l'Acropòli d'Atenas qu'es restat dempuei5 000 avC. Durant l'Antiquitat, se desvolopèt fòrça e foguèt una deiciutats-Estats pus poderosas deGrècia entre leisègles V eIV avC. D'efiech, aqueu periòde foguèt marcat per la construccion demonuments de remarca (Partenon, etc.) e per de trabalhsfilosofics escientifics majors. A la fin dau sègle IV avC, la vila passèt sota l'influéncia de poissanças pus importantas (Macedònia,Roma, etc.). Perdiguèt son ròtle politic, mai demorèt un important centre culturau fins ausègle V apC. Durant l'Edat Mejana, la vila declinèt lentament per venir una ciutat segondària durant loperiòde otoman. Per de rasons istoricas, foguèt chausida coma capitala deGrècia après l'independéncia dau país. Aquò es a l'origina de l'aglomeracion actuala que conoguèt un desvolopament important gràcias ai modernizacions dau sègle XIX e a l'arriba dei refugiats grècs originaris d'Anatolia expulsats perTurquia en1922.
La vila actuala d'Atenas demòra un centre culturau important enEuròpa en causa de son passat prestigiós. D'efiech, l'aglomeracion tèn un nombre considerable de vestigisarqueologics majors e dispausa d'infrastructuras modèrnas que li permèton d'aculhir de manifestacions internacionalas coma leiJòcs Olimpics. Assosta tanben fòrça musèus prestigiós.
Atenas ocupa la màger part dau plan d'Atica, un espaci delimitat per de cadenas decòlas e demontanhas que blocan desenant l'extension dau bastit urban. Lei tèrrasagricòlas i èran generalament rocalhosas e pauc drudas. Lo centreistoric se situa au pè de l'Acropòli, una còlarocassosa favorabla a l'establiment d'un abitatfortificat. Aqueu centre es a 5 km daugolf Saronic que dona accès a lamar Egèa. A 8 km au sud-oèst, se tròba tanben lopòrt naturau dauPirèu.
Lei quartiers istorics son despartits a l'entorn de l'Acropòli (Pláka,Kolonáki,Monastiráki,Psyrí eExárcheia). Son largament organizats segon lei precèptes dauneoclassicismeeuropèu dau sègle XIX car aquel estil foguèt chausit per leis arquitèctes encargats de bastir unacapitala modèrna après l'independéncia deGrècia. Lei plaçasOmónia eSindagma ne'n son lei centres neuralgics. Pasmens, uei, l'estil neoclassica es pauc visible dins lei construccions elei meteissei. Lei quartiers pus recents pòrtan lo nom deTsimentoupolis òTsimentopoli (« vila de ciment » ò « vila de betum »). D'efiech, en causa de l'expansion rapida de l'aglomeracion, foguèt necessari de construrre rapidament de lotjaments.
Atenas dispausa d'infrastructuras de transpòrt modèrnas, principalament bastidas ò modernizadas per leiJòcs Olimpics de2004. La vila es un dei centres de la ret rotiera grèga e dispausa d'unaeropòrt internacionau inaugurat en2001. Lopòrt dauPirèu fa tanben partida dei pòrts pus importants d'Euròpa e daubacin mediterranèu. Pus localament, dispausa d'una ret densa de transpòrts collectius constituïts de plusors linhas debus, detramvai e demetrò. Dempuei lo començament dau sègle XXI, aquela ret a pres una importància novèla car permet de facilitar lei desplaçaments e de redurre leis emissions degas d'efiech de sèrra.
Loclima atenenc esmediterranèu amb d'estius cauds e eissuchs e d'ivèrns doç. En causa dei relèus presents a l'entorn de lavila, leiprecipitacions son relativament limitadas (414 mm annuaus en mejana). L'annada es generalament dominada per un lòng periòde de secaressa que dura d'abriu a d'octòbre. La màger part dei pluèjas son concentradas entre octòbre e febrier. Leitemperaturas mejanas son compresas entre 6 e 34 °C. Lei geladas e lei tombadas denèu son raras.
Atenas es una vila de tradicionortodòxa e lo cristianisme ortodòx i a encara una influéncia importanta. D'efiech, lo territòri es devesit en 145parròquias e lei glèisas ortodòxas son donc nommbrosas. Son geridas per l'Arquevescat d'Atenas que son autoritat s'estend dirèctament sus 23 comunas d'Atica. Leis autrei crestians son pauc nombrós en despiech d'una aumentacion recenta deicatolics liada a l'arribada d'imigrants originaris d'Euròpa Centrala (principalament dePolonha). Avans laSegonda Guèrra Mondiala, i aviá tanben una comunautatjudieva istorica qu'es desenant reducha a quauquei miliers de personas. Enfin, coma mai d'una autra capitala europèa, una pichona minoritatmusulmana es apareguda dempuei leisans 1990 dins certanei quartiers paures.
Segon leiconoissenças actualas, lo site deAcropòli èra ocupat vèrs5 000 avC per un pichonvilatgeneolitic[4]. Vèrs1 400 avC, èra vengut un centre urbanmicenèu protegit per de muralhas ciclopèas caracteristicas[5]. I aviá tanben un complèxearquitecturau important que sa natura es desconeguda (palais micenèu, centre religiós ?). Durant lei dos sègles seguents, divèrsei trabalhs mòstran una aumentacion de l'inseguretat dins la region. En particular, l'accès a unafònt foguètfortificat[6]. Pasmens, la ciutat sembla esparnhada durant la crisi de1 200 avC que veguèt la destruccion violenta de la màger part dei vilas micenèas dins un contèxte de migracion dau pòble dorian vèrsGrècia[7]. Aquò l'empachèt pas de conóisser un periòde de declin de 150 ans[8] mai, pus tard, leis Atenencs pretenguèron totjorn èsser « d'Ionians purs » (au contrari deis autrei ciutats grègas qu'èran, segon elei, eissidas d'una mescla entre Ionians e Dorians).
Dins lo corrent dausègle IX ò dausègle VIII avC, unsinecisme permetèt a Atenas d'unificar la màger part d'Atica sota sa direccion. Sa posicion centrala enGrècia, la proximitat de lamar e la qualitat defensiva de sonacropòli li permetèron de venir un centrecomerciau important. A l'origina, segon leilegendas de lamitologia grèga, laciutat-Estat èra probablament unamonarquia. La reiautat sembla d'èsser remplaçada per unaoligarquia durant losègle VIII avC. Aqueu regim aviá d'institucions que prefiguravan la democracia atenenca coma lo conseu de l'Areopag. D'efiech, dins un contèxte de tensions intèrnas fòrtas ausègle VII avC, aquela institucion elegiguètDracon per redigir un còdi delèis demorat famós per sa severitat[9].
Leilèis deDracon permetèron pas de resòuvre la crisi sociala dau sègle VII avC. D'efiech, sa causa principala èra pas legislativa mai sociala. La concentracion dei tèrras entre lei mans de l'aristocracia limitava lei revenguts deis autrei classas e l'esclavatge per deute èra frequent. En564 avC, un autre legislator,Solon, foguèt donc cargat de reformar lo sistèma politic atenenc. Aboliguèt l'esclavatge per deute, liberalizèt leis activitats comercialas e devesiguèt leis abitants en quatre classas definida per la richessa producha[10]. D'aqueu biais, lo poder politic foguèt partejat entre cada classa, mai se lei pus paures podián vòtar lei lèis, l'obtencion dei magistraturas importantas èra totjorn reservada ai personas pus fortunadas.
Laconstitucion deSolon pausèt lei basas de lademocracia atenenca mai lo conflicte sociau contunièt. En541 avC,Pisistrat prenguèt ansin lo poder e fondèt unatirania gràcias au sosten dei classas popularas. Fòrça popular fins a samòrt en527 avC, renforcèt lo ròtleeconomic eculturau d'Atenas e comencèt d'investir dins laflòta. De mai, mantenguèt en plaça lo sistèma deSolon mai s'assegurèt de plaçar de membres de safamilha ai pòstes importants[11][12].
Pisistrat foguèt remplaçat per sei fius que transformèron pauc a cha pauc la tirania endespotisme vertadier. Mai, una revòuta populara, sostenguda perEsparta, reversèt aqueu regim en510 avC.Clistenes, un noble partisan de reformas radicalas, prenguèt alora lo poder. Sei reformas transformèron leis institucions de Solon en remplaçant lei quatre classas per dix grops pus egalitaris. De mai, la màger part dei posicions foguèron desenant tiradas au sòrt entre leiciutadans. Son sistèma demorèt estable durant dos sègles e marquèt l'apogèu d'Atenas[13].
Au començament dausègle V avC, leiGuèrras Medicas permetèron a Atenas de venir la premiera poissança grèga. Aquò menèt a la fondacion de laLiga de Delos, una coalicion de ciutats grègas unidas per la volontat de s'aparar còntra una guèrra novèla còntraPèrsia. Dirigida per Atenas, aquela aliança se transformèt pauc a cha pauc entalassocracia sota la direccion dePericles. Pasmens, la diplomacia mai e mai tiranica deis Atenencs suscitèt l'inquietud deis autrei vilas que jonhèron laLiga de Peloponès organizada a l'entorn d'Esparta. De431 a404 avC, unalònga guèrra opausèt Atenas a aquela liga e s'acabèt per una victòriaespartenca. MaiEsparta, qu'èra istoricament la garanta de la libertat dei ciutats, cambièt de politica e aprofichèt aqueu succès per instaurar son egemonia. Aquò entraïnèt de conflictes novèus coma laGuèrra de Corint (395-386 avC). Aquelei guèrras permetèron a Atenas de restaurar son autonòmia e son poder navau. Lo declin espartenc li donèt la possibilitat de formar una coalicion maritima novèla (laSegonda Confederacion Atenenca) en377 avC. Pasmens, en357 avC, plusors membres d'aquela aliança se revoutèron tornarmai còntra l'egemonia atenenca enmar Egèa. Aprèsdos ans de guèrra, Atenas acceptèt la dissolucion de la confederacion[17].
Après aquela desfacha, Atenas abandonèt sei pretencionsimperialistas e adoptèt una politicaisolacionista menada perEuboulos[18]. Aquò permetèt aureiaume de Macedònia deFelip II de Macedònia de renforçar sei posicions dins lo nòrd deGrècia. Puei, dirigiguèt seis ambicions vèrs lo centre dau país. Tardiva, la reaccion atenenca menada perDemostènes permetèt la conclusion d'una aliança ambTebas. Mai leis aliats foguèron batuts per lei Macedonians aQueronèa en338 avC[19][20]. Atenas demorètindependenta, mai deguèt integrar una liga de ciutats-Estats dominada perFelip II.
AprèsQueronèa, Atenas demorèt una ciutat poderosa mai aviá plus la capacitat de menar una politica independenta. En plaça, deguèt participar a de coalicions, generalament menadas per de generaus ò de rèis macedonians, per assaiar de gardar son autonòmia. Durant aqueu periòde, seis adversaris principaus èran ladinastia antigonida deMacedònia que volián mantenir l'esfèra d'influéncia constituïda perFelip II. Ansin, après la mòrt d'Alexandre, Atenas participèt a laGuèrra Lamiaca (323-322 avC) mai foguèt vencuda per l'arriba de renfòrç macedonians importants. Ocupada per unagarnison macedoniana, passèt sota tutèla antigonida après labatalha d'Ipsos en301 avC.
Dins un premier temps,Antigonos lo Bòrni assaièt de se raprochar de la vila en cedissent d'illas importantas lòng de la « rota dau blat » atenenca. Mai la vila èra minada per de guèrras civilas, çò que permetèt ais autrei generaus macedonians de l'utilizar per afeblir leis Antigonidas. Una aliança entre Atenas e leiLagidas foguèron concluda. En268 avC, aquò entraïnèt laGuèrra de Cremonides qu'opausètMacedònia a una coalicion de ciutats grègas menadas per Atenas eEsparta. Pasmens, en despiech d'una ajuda lagida importanta, lei Grècs foguèron tornarmai batuts. Aqueu còp, Atenas foguèt plaçada sota una tutèla estricta e perdiguètde facto sonindependéncia fins a una revòuta novèla en229 avC. Dins aquò, aquela libertat èra fragila e lei Lagidas, afeblits per de problemas financiers, deguèron abandonar son ròtle de protectors.
Tornarmai menaçada per lei Macedonians durant lo rèine deFelip V, Atenas signèt donc una aliança ambRoma en200 avC. Durant la premiera mitat dausègle II avC, lei diferenteiGuèrras de Macedònia permetèron ai Romans d'estendre son influéncia sus lo país. Atenas participèt pas ai movements antiromans, gardèt son independéncia e recuperèt una partida de sei possessions ancianas mai, en realitat, son ròtle dins leis afaires grècs èran desenant fòrça reduch. Per assaiar de restaurar sa posicion, jonhèt lo camp deMitridat VI durant laPremiera Guèrra Mitridatica. Assetjada perSulla, deguèt capitular en86 avC e sei fortificacions foguèron destruchas[21]. Aquel eveniment es generalament considerat coma lo signe de la fin de son independéncia.
Durant lo periòde roman, Atenas gardèt inicialament una independéncia formala en causa de son passat prestigiós. Per exemple, gardèt lo drech de batre samoneda e seis institucions pròprias. Pasmens, foguèt pauc a cha pauc absorbida dins l'Empèri Roman e ne'n venguèt un dei centresculturaus. Ansin, la vila foguèt regularament visitada per leis emperaires e la construccion de plusors monuments novèus foguèt ordonada. Aquò entraïnèt l'aparicion d'untorisme antic relativament important car l'elèit roman veniá completar soneducacion dins la vila e assistir a sei ceremònias tradicionalas[22].
Ausègle III, leifortificacions foguèron restauradas car la seguretat de lafrontiera deDanubi èra a venir mau segura. Pasmens, la vila foguèt pilhada per leisErules en267-268, per leiVisigòts en395-396 e per leisEslaus en582-583. Cada còp, lei destruccions foguèron reparadas, mai la vila perdiguèt lentament son importància. La cristianizacion de l'Empèri agravèt aqueu declin en causa de l'aplant dei cultespagans. La reconstruccion dau sègle VI desplacèt ansin lo centre de gravitat de la ciutat a l'entorn de laBibliotèca d'Adrian e, vèrs aquela epòca, la vila perdiguèt sei ròtlesuniversitari eculturau[23]. L'edicte imperiau promulgat en529 per ordonar la sarradura de l'escòla neoplatoniciana es sovent citat coma l'acabament d'aqueu procès[24].
Pendent lo periòdebizantin, lo centre dau poder enGrècia se desplacèt vèrsConstantinòble eTessalonica. Ausègle VII, loPartenon e l'Erechteio foguèron convertits en glèisas. La vila venguèt tanben lo centre d'unadiocèsi[25]. Entre lei sègles VIII e IX, èra considerada coma una destinacion pron alunchada per i mandar d'exiliats. Foguèt probablament brèvament ocupada per de tropas aràbias durant lei temptativas d'invasion dei sègles IX e X. Aqueu declin s'acabèt a la fin dau sègle X e Atenas conoguèt un periòde de creissença e de prosperitat que durèt fins a laIVa Crosada. En particular, la vila venguèt tornarmai d'un centre comerciau amb l'installacion de comptadorsitalians e lo desvolopament de lasabonariá e de latenchurariá.
De1204 a1458, Atenas foguèt dirigida per de poders « latins », es a dire de senhors francs eissits deicrosadas. Après laIVa Crosada, la vila foguèt integrada dins loDucat d'Atenas. Ne'n demorèt lo centre religiós fins a sa disparicion, mai la capitala foguèt sovent installada aTebas. Durant aquela epòca, lei glèisas principalas foguèron convertits au cultecatolic e la cultura foguèt una mescla entre lei sabers grècs tradicionaus e lei costumas de lachivalariáfrancesa. En1311, lo Ducat foguèt conquistat per laCompanhiá Catalana, una armada demercenaris que jurèt fidelitat au rèi d'Aragon per legitimar sa conquista. O gardèron fins a1388 e una ataca dauFlorentinNerio Accaiuoli que prenguèt la vila e se declarèt duc. En despiech d'un periòde d'ocupacionveneciana de1395 a1402, sa dinastia ne'n gardèt lo contraròtle fins a la conquista turca en1458.
Lo sultanMehmet II ordonèt de protegir leimonuments istorics e de convertir loPartenon enmosqueta[26]. En1471, Atenas foguèt integrada au sanjak d'Egriboz (Negrepont). Èra mai que mai unafortalesa apielada sus lei fortificacions de l'Acropòli. Aquò es a l'origina de plusors destruccions. La premiera aguèt luòc en1640 amb l'explosion d'una pòuveriera que destruguèt lei Propilèus[27]. La segonda se debanèt durant lo sètge menat per leiVenecians en1687. Un bolet decanon entraïnèt l'explosion dauPartenon qu'èra estat convertit en depaus depouvera. Puei, divèrseis òbras d'art foguèron pilhadas e portadas enItàlia. Mai la posicion dei Venecians èra mau assegurada e, en1688, leiTurcs incendièron la vila durant una còntra-ofensiva.
Durant laGuèrra d'Independéncia Grèga (1821-1829), Atenas foguèt l'objècte de plusors sètges que destrugèron una partida de la vila. Lei fòrças turcas capitèron de'n prendre lo contraròtle en1827. La conservèron fins a sa retirada en1833 après l'acabament dau conflicte.
En1832,Oton Ièr foguèt proclamat rèi deGrècia e declarèt Atenas capitala dau país. Aquela chausida èra dictada per de rasonsistoricas car la vila èra roïnada per la guèrra. D'efiech, en1834, sa populacion èra de solament 12 000 abitants. Premier, ordonèt de recensar lei vestigisarqueologics, de traçar de cartas topograficas e de crear uncadastre. Puei, lo poder organizèt la construccion d'infrastructuras modèrnas coma unauniversitat (1837), dei jardins nacionaus (1840), unabibliotèca nacionala (1842) e un parlament (1858). Aquela politica foguèt perseguida per sei successors amb l'inauguracion d'una comuna en1874 e d'una acadèmia nacionala en1885.
Durant lo sègle XX, la populacion de l'aglomeracion atenenca passèt de 123 000 abitants en1896 a 3,7 milions en2001. Pendent laPremiera Guèrra Mondiala, la vila foguèt ocupada per uncòrs expedicionari francobritanic. En1921, aculhiguèt un milion de refugiats expulsats d'Anatolia perTurquia. Plusors camps provisòris foguèron fondats per lei lotjar entraïnant la formacion de quartiers novèus. LaSegonda Guèrra Mondiala foguèt un autre periòde de dificultats car leisAlemandsrequisicionèron la norridura, çò que causèt unafamina grèva. L'ocupacion durèt dau 27 d'abriu de1941 au 12 d'octòbre de1944. Rapidament, de tensions vivas opausèron lei movementscomunistas e lo rèsta de la Resisténcia Grèga. En1946, la restauracion dau rèiJòrgi II marquèt lo començament d'una violenta guèrra civila que s'acabèt en1949 per la victòria deis anticomunistas.
L'intrada deGrècia dins l'Union Europèa en1981 inaugurèt un periòde novèu de creissença per Atenas. D'efiech, venguèt lo centre deis investiments realizats dins lo país. Aquò entraïnèt la migracion de populacions ruralas, mai creèt tanben de problemas sociaus e environamentaus. Per assaiar de resòuvre lei problemas depollucion, de trabalhs importants foguèron entreprés per renovar l'aeropòrt e lometrò. Simbòl d'aquela modernizacion, la vila foguèt chausida per aculhir leiJòcs Olimpics de2004. Dins aquò, la populacion foguèt fòrça tocada per la crisi entraïnat per l'aumentacion dau deute nacionau durant lacrisi dau deute europèu.
Atenas es una vila internacionala qu'assegura plusors foncions diferentas. Au nivèupolitic, es la capitala deGrècia e lo sèti de seis institucions principalas coma la presidéncia de la Republica, logovèrn, loParlament Grèc e lei corts juridicas pus importantas.Economicament, la zòna metropolitana d'Atenas es lo centre deGrècia. Per exemple, en2014, 45 % de la richessa nacionala grèga proveniá d'aquela region. La vila es tanben lo centre intellectuau dau país gràcias a la preséncia d'universitats importantas coma l'Universitat d'Atenas ò l'Universitat Politecnica Nacionala.
Atenas es un important centre de la cultura europèa, principalament gràcias ai vestigis de l'Antiquitat Classica. Aqueleimonuments son liats a un passat fòrça prestigiós marcat per l'apogèu de la ciutat-Estat atenenca, per l'aparicion de lademocracia e per una mena d'edat d'aur intellectuau. L'Acropòli d'Atenas concentra lei vestigis pus importants dau periòde antic, coma loPartenon, l'Erechteio ò loteatre de Dionís, mai d'autrei vestigis de remarca se tròban dins lo rèsta de la region. D'efiech, après lo declin de la poissança atenenca, lei poders successius contunièron de bastir de monuments importants, coma laBibliotèca d'Adrian, per mostrar e legitimar sa poissança.
Après lo sègle V, lei monuments novèus venguèron pus rars e lo patrimòni arquitecturaumedievau, s'es pas inexistent, es mens ric que lo patrimòni antic. De mai, fòrça monuments foguèron l'objècte de transformacions ò utilizats coma peirieras. Au sègle XIX, après l'independéncia de la Republica de Grècia, de trabalhs importants foguèron organizats per suprimir aqueleis ajusts e restaurar l'aspècte antic dei bastiments. En parallèl, de construccions novèlas aguèron luòc dins lo quadre de la modernizacion de la vila. Dins un premier temps, l'estil neoclassic predominèt. Foguèt remplaçat per l'arquitectura modèrna dins leis ans 1920 puei per l'estil internacionau dins leisans 1950-1960.
Atenas es tanben lo centre dau monde esportiu grèc. D'efiech, la vila aculhiguèt mai d'un còp de competicions importantas coma leiJòcs Olimpics (1896 e2004), la finala de laLiga dei Campions defotbòl (1994 e2007) e lo torneg finau de l'Euroliga debasquet (1985,1993 e2007). Au nivèu dei clubs, Atenas es la vila de dos importants clubs omnispòrts grècs (AEK Atenas ePanathinaikos) que tènon de seccions de nivèu europèu dins plusorsespòrts. Amb l'Olympiacos, basat dins la vila dauPirèu, forman lei tres clubs pus importants daupaís.
(fr) Eugène Cavaignac,Études sur l'histoire financière d'Athènes au Ve siècle. Le Trésor d'Athènes de 480 à 404, París, Albert Fontemoing, coll. « Bibliothèque des Écoles françaises d'Athènes et de Rome n° 100 », 1908.
(fr) Laurence Darmezin,L'approvisionnement en blé des cités grecques à l'époque hellénistique, Lion, MOM édition, 1991.
(fr) Andrew Erskine (dir.),Le monde hellénistique- Espaces, sociétés, cultures 323-31 av. J-C, Rènnas, Presses Universitaires de Rennes, 2004.
(fr) Catherine Grandjean (dir.),Le monde hellénistique, París, Armand Colin, 2007.
(fr) Christian Habitch,Athènes hellénistique: Histoire de la cité d'Alexandre le Grand à Marc Antoine, París, Les Belles Lettres, 2006.
(fr) Georges Prévélakis,Athènes : urbanisme, culture et politique, L'Harmattan, 2000.
(fr) Anne Queyrel,thènes, la cité archaïque et classique : du VIIIe siècle à la fin du Ve siècle, París, Picard, 2003.
↑Podèm tanben acceptar d'adaptacions analogicas leugièras. Lo TDF pòrta "Atenas" <Ateno>, <Viena> ("Vieno" (en Àustria), amb una e tonica barrada : aquò's una analogia espontanèa amb los nombroses mots en -ena, del temps que lo tractament erudit esperariá una è dobèrta. [...] Lo parièr va per l'o barrat d'"amazona" e per l'esitacion entre "zòna" e "zóna" (TDF: art. camazouno, zouno/zono): aquò's una analogia amb los nombroses mots en -ona.Domergue Sumien, "L'estandardizacion pluricentrica de l'occitan", tèsi.
↑(en) S. Immerwahr,The Athenian Agora XII: the Neolithic and Bronze Age, Princeton, 1971.
↑(fr) Bernard Holtzmann,L’Acropole d’Athènes. Monuments, cultes et histoire du sanctuaire d’Athéna Polias, París, Picard, 2003.
↑(en) Oscar Broneer, « A Mycenaean Fountain on the Athenian Acropolis »,Hesperia VIII, 1939.
↑Dins lei tèxtes ancians, l'arribada dei Dorians es presentada coma una invasion deGrècia. Uei, aquela presentacion es nuançada car lo periòde dei migracions – au mens un sègle – es relativament lòng. Òr, aquò sembla pas compatible amb una invasion militara. De mai, se plusors centres micenèus mòstran clarament de traças de destruccion militara, d'autrei vilas foguèron puslèu abandonadas d'un biais volontari per seis abitants.
↑(en) Vincent R. d'A Desborough,The Last Mycenaeans and Their Successors; an Archaeological Survey, c. 1200–c. 1000 B.C, Oxford, Clarendon Press, 1964, p. 113.
↑(fr) Mogens Herman Hansen (trad. Serge Bardet),La Démocratie athénienne à l'époque de Démosthène : structure, principes et idéologie, Les Belles Lettres, 1993, pp. 67-70.
↑(fr) Jean-Claude Carrière, « Prodige, stratagèmes et oracle dans la prise du pouvoir par Pisistrate (Hérodote, I, 59-65) »,Pouvoir, divination et prédestination dans le monde antique, Besançon, Institut des Sciences et Techniques de l'Antiquité, n° 717 (collection ISTA), 1999, pp. 13-32.
↑(fr) Christophe Flament, « La chronologie de la tyrannie de Pisistrate et de ses fils dans la Constitution d’Athènes attribuée à Aristote »,Revue des Études Grecques, t. 128, n° 1, 2015, pp. 215-236.
↑(fr) Mogens Hansen (trad. Serge Bardet),La Démocratie athénienne à l'époque de Démosthène : structure, principes et idéologie, Les Belles Lettres, 1993.
↑(fr) Christophe Flament,Une économie monétarisée : Athènes à l'époque classique (440-338) : contribution à l'étude du phénomène monétaire en Grèce ancienne, Louvain, Peeters, 2007.
↑(fr) Jean-Marc Irollo,Histoire des Etrusques, Tempus Perrin, 2010, p. 73.
↑(fr) Catherine Grandjean (dir.), Gerbert S. Bouyssou, Véronique Chankowsky, Anne Jacquemin e William Pillot,La Grèce classique : D'Hérodote à Aristote, 510-336 avant notre ère, París, Belin, coll. « Mondes anciens », 2022.
↑(fr) Claude Orrieux e Pauline Schmitt-Pantel,Histoire grecque, París, Presses universitaires de France, coll. « Quadrige », 2013, p. 300.
↑(de) A. Motzki,Eubulos von Probalinthos und seine Finanzpolitik, Diss. Königsberg, 1903.
↑(fr) Pierre Carlier,Le IVe siècle grec, Points, 1995.
↑(en) John Buckler,Philip II and the sacred war, Brill, 1989.
↑(fr) Theodor Mommsen,Histoire romaine, t. 1 : Des commencements de Rome jusqu'aux guerres civiles, Robert Laffont, coll. « Bouquins », 2011, p. 917.
↑A la meteissa epòca,Esparta conoguèt una evolucion similara.
↑(en) Robert Ousterhout, « "Bestride the Very Peak of Heaven": The Parthenon After Antiquity », dins Jenifer Neils (dir.),The Parthenon : from Antiquity to the Present, Cambridge, Cambridge University Press, 2005, pp. 295-297.
↑(en) Robert Ousterhout, « "Bestride the Very Peak of Heaven": The Parthenon After Antiquity », dins Jenifer Neils (dir.),The Parthenon : from Antiquity to the Present, Cambridge, Cambridge University Press, 2005, pp. 294-297.
↑(en) Robert Ousterhout, « "Bestride the Very Peak of Heaven": The Parthenon After Antiquity », dins Jenifer Neils (dir.),The Parthenon : from Antiquity to the Present, Cambridge, Cambridge University Press, 2005, pp. 301-303.
↑(en) Anthony Tung,Preserving the World's Great Cities: The Destruction and Renewal of the Historic Metropolis, Nòva York, Three Rivers Press, 2001.
_e_Khanat_Bulgar_(996).png)
_(cropped).JPG)
_-_Athens_-_Acropolis_about_1868-1875.jpg)
.jpg)
