L’arquitectura es l'art de concebre d'espacis e de construrre de bastiments en respectant de règlastecnicas escientifica e de concèptesestetics regardant la chausida dei materiaus, la forma e l'agençament deis estructuras. De mai, l'arquitectura dèu tanben tenir còmpte de l'usatge sociau de sei construccions e de son integracion dins l'environament. Per aquelei rasons, l'arquitectura es unart qu'es fòrça liada a l'engenhariá.
L'arquitècte contemporanèu es un especialista que definís lei plans d'un bastiment e que susvelha sa construccion. Son trabalh compren de pretzfachs variats coma la creacion d'unprojècte de construccion ò l'establiment de devís descriptius e dei plans d'execucion detalhats. Es tanben encargat de verificar lo trabalh deis actors d'un chantier (entrepreneires...) e d'assegurar lo respècte dei prescripcionsreglementàrias econtractualas. Certaneis arquitèctes son tanben deteoricians qu'estúdian lei metòdes més en òbra au sen de lor activitat. Pòdon ansin definir de principis generaus regardant la definicion d'unaestetica, l'usatge d'un bastiment ò lo liame amb d'autreis activitats ò domenistecnics (politica,sciéncia dei materiaus...).
Leis arquitèctes contemporanèus son donc de professionaus amb una formacion reconeguda per undiplòma. Aquela formacion vèn deiguildas de constructors de l'Edat Mejana qu'èran sovent dirigidas per d'artesans formats ais arts profans coma l'engenhariá[1]. Pauc a pauc, l'arquitècte, en causa de la valor e de la raretat de son trabalh, venguèt un artesan fòrça qualificat. Ansin, dins lo corrent dau sègle XIX, sa formacion s'institucionalizèt amb la creacion d'escòlas d'arquitectura dins lei país desvolopats (1819 aParís,1847 aLondres,1868 aBoston...).
Per realizar una construccion, l'arquitectura dèu tenir còmpte de la disponibilitat dei materiaus de construccion, de l'evolucion deiconoissençastecnicas e deis abituds de la populacion locala. Regardant lo premier ponch, aquò necessita una adaptacion ai ressorsas localas. Per exemple, enOccitània, l'usatge de la pèira es frequent mentre que dins lei regions ruralas deCanadà, lafusta es lo materiau de basa. L'adaptacion dau progrèsscientific dins lei metòdes de construccion es generalament lòng car es necessari d'integrar lei proprietats dei materiaus novèus dins lo còrpus teoric deis arquitèctes. Es tanben sovent necessari de convéncer lei populacions localas de la valorestetica dei formas novèlas. Ansin, durant laRevolucion Industriala, l'acier e lobetum armat, coneguts tre leisans 1850, s'impausèron lentament a la fin dau sègle XIX en despiech dequalitats superioras ai materiaustradicionaus.
Dempuei l'aparicion dei societatsestatalas, l'arquitectura es un otís important dau poderpolitic per afiermar son autoritat e definir l'identitat d'una comunautat. D'efiech, lei monuments de prestigi, coma locastèu de Versalhas enFrança, permèton d'afiermar lo poder e la poissança dausobeiran. Pasmens, existís de liames pus subtils entre l'arquitectura e lopoder en plaça. Per exemple, la chausida d'un estil arquitecturau donat favoriza la definicion d'un quadre ò d'una ambicion. Ansin, l'estil high tech deisans 1970 permet de donar un sentiment de modernitat a una institucion mentre que l'adopcion d'un estil vièlh permet d'establir un liame amb lo passat. Per exemple, loneoclassicisme dau Congrès deWashington remanda a lademocracia atenenca.
Fotografia daumusèu Pompidou de París, exemple d'utilizacion d'un estil modèrne (l'estil high tech) per illustrar l'aspècte modèrne e recent deis òbras presentadas.
Autre exemple de liame amb un passat prestigiós, la façada neoclassica dau Palais Borbon que permet a l'Assemblada Nacionala de França de revendicar un liame amb lademocracia atenenca.
Lei condicionseconomicas e socialas an una influéncia importanta sus l'arquitectura. Per exemple, leibanquiers e lei marchandsitalians dei sègles XV e XVI foguèron de motors dau desvolopament de l'arquitectura de laRenaissença car avián un reng sociau de mostrar e lei mejans financiers per sostenir aquela ambicion. Un autre exemple caracteristic es l'invencion daugratacèu, simbòl daucapitalismeestatsunidenc, que permet de multiplicar lei burèus a partir d'una parcèla unica. De mai, au sen d'una societat donada, l'arquitectura permet sovent de diferenciar leiclassas socialas gràcias a la definicion d'abitats distints (palais, ciutats obrieras...). Enfin, fins a la fin de l'Edat Mejana, l'arquitectura sacrada aguèt un ròtle primordiau dins l'organizacion deivilas.
Apareguda dins lo vau fluviala d'Eufrates e deTigre, l'arquitectura mesopotamiana es un dei movements arquitecturaus pus ancians de l'istòriaumana amb una existéncia atestada dempuei lomilleni IV avC. Per de rasonsgeologicas, son materiau de basa es labrica d'argiela crusa que permet d'obtenir de formas estandardizadas. De cordatges e de palhets de cana èran utilizats per renfòrçar lei muralhas. En revènge, l'usatge de lafusta èra rar car leisespècias d'aubres presentas dins la region son pauc utilas per la construccion. Per d'aplicacions precisas coma la construccion dau revestiment d'un monument important (palais, portaus,temples...), èra possible de coire lei bricas dins unforn per renfòrçar sa duretat e sa resisténcia[2]. Enfin, dins lei regions septentrionalas, la pèira èra de còps utilizada per la bastida d'edificis importants car l'accès a aquela ressorsa èra pus simple.
Au nivèutecnic, l'arquitectura mesopotamiana desvolopèt pauc a pauc l'utilizacion de la vòuta sortenta ò de plen cintre tant per de construccions monumentalas (escaliers exteriors) que per d'infrastructuras enterradas (cistèrnas,canaus sosterranhs...). La preséncia de salas ipostilas (una sala sarrada amb de colonas per sostenir lo plafon) èra tanben una caracteristica majora dei bastiments pus importants.
Vestigis d'una muralha de bricas crusas mesopotamian.
Fotografia d'unzigorat, bastiment pus famós de l'arquitectura mesopotamiana.
L'usatge dei materiaus pus resistents èra reservat ais edificis pus importants e lei domenis pus coneguts de l'arquitectura egipciana son donc l'art religiós e l'art funerari. Sei monuments pus famós son probablament leipiramidas, lei tombas reialas e lei temples. Mòstran l'utilizacion frequenta de l'escultura e deisalas ipostilas. Pasmens, qu'ornaments variats apareguèron pauc a pauc per ornar lei capitèus decolona (paumier,lòtus,papirús...). De mai, la descubèrta dei roïnas de quauqueivilatges mòstra un liame entre leis esquèmas organizacionaus de l'arquitecturau domestica primitiva e l'organizacion dei monuments pus importants.
Fotografia de l'Esfinx e d'una piramida, monuments pus famós de l'arquitectura egipciana.
L'arquitectura precolombiana es l'arquitectura deicivilizacions principalas d'America avans l'arribada deisEuropèus au sègle XVI. Sei fogaus principaus se situan dins leis estats modèrnes deMexic, d'Eqüator e dePeró. Se de trachs comuns son ben presents, es tanben caracterizada per l'existéncia de plusors estils pròpris a cada pòble. Lei pus coneguts son aquelei deisOlmècs, deiMaias, de la civilizacion deTeotihuacan, deiToltècs, deisAstècs e deisIncas. De mai, en causa dei destruccions liadas a la conquistaespanhòla e a unclima relativament umid, lei construccions pus fragilas son desenant perdudas.
Pasmens, lei rèstas de l'arquitectura monumentalas mòstran lo mestritge de plusorstecnicas e materiaus (pèira, pèira talhada etàpia). De mai, existiá una importanta diversitat d'edificis importants coma depiramidas, depalais, detemples, de terrenhs de jòc ò d'observatòris astronomic. L'usatge de lavòuta, deisescaliers e deis espacis (plataformas, corts, esplanada...) èra frequent. L'ornamentacion interiora èra realizada per d'esculturas e degravaduras.
Piramida medievala bastida per leiMaias dins la vila deChichen Itza.
Inspirada per l'arquitectura minoïca, l'arquitectura grèga aguèt un ròtle major dins l'istòria de l'arquitectura en causa de son influéncia sus lo desvolopament de l'arquitecturaeuropèa dei periòdes seguents. En particular, leiGrècs inventèron un vocabulari per descriure leis elements de l'arquitectura, compres lei detalhs, qu'es totjorn en vigor au començament dau sègle XXI dins l'arquitectura occidentala. Au nivèutecnic, après un periòde arcaïc durant l'epòca micenenca marcada per la construccion de muralhas ciclopèas, es caracterizada per l'usatge fòrça important de l'estructura « colona-entaulament » qu'es benlèu un modèl eissit deisostaus tradicionaus (esquèma « biga-fusta »).
LeiGrècs desvolopèron fòrça lateoria de l'arquitectura amb la definicion d'òrdres diferents (doric,ionic ecorintian) e l'introduccion de règlas de proporcion geometrica. Lo temmle rectangular amb una teulissa triangulara es l'edifici emblematic d'aquelei recèrcas. De mai, per mantenir l'armonia, la mesclada d'òrdres diferents dins un meteis monument èra enebida e leimatematicas dictavan tanben lei dimensions generalas dei bastiments (longor, largor, autor) e lo decòr. Au nivèu dei materiaus, lapèira èra lo pus frequent per la construccion dei monuments. Lomaubre èra utilizat per lei monuments pus importants coma l'Acropòli d'Atenas.
Mèstres de la màger part daubacin mediterranèu a partir dausègle II avC, leiRomans assilimèron mai d'unacultura durant son existéncia mai foguèron fòrça influenciats per leiGrècs que venguèron un modèl per son elèit. Gardèron ansin l'esquèma « colona-entaulament » coma basa de son arquitectura. Pasmens, leivilas romanas avián de besonhs pus complèxs que leiciutats-estatsgrègas e lo poder foguèt obligat de construrre d'infrastructuras novèlas coma debasilicas, d'aqüaductes, d'arcs de trionf ò d'anfiteatres. Ansin, leiRomans desvolopèron l'usatge de materiaus novèus (tèrra cuecha,ciment,betum...) e melhorèron certaneis estructuras imaginadas per leisEtruscs coma l'arc, lavòuta ò lodòma. Creèron tanben dos òrdres arquitecturaus suplementaris (toscan e composit) e esitèron pas de mesclar plusors òrdres dins un meteis bastiment. LoPanteon deRoma es un exemple d'aquelei novetats.
Après leiGrandeis Invasions dausègle V apC e la disparicion de savesina d'Occident en476, la mitat orientala de l'Empèri Roman contunièt son existéncia fins a lapresa de Constantinòble per leiTurcs en1453. Dich « bizantin » per o diferenciar de l'Empèri dau periòdeantic, l'Empèri Bizantin èra en realitat la continuacion de l'Empèri Roman. Son arquitectura foguèt donc lo desvolopament de l'òbra deis arquitèctes romans qu'adaptèron inicialament lei formas ancianas, coma l'octogòn, aucristianisme. Sa caracteristica principala foguèt la represa dau plan de labasilicajudiciària per bastir deglèisas amb unacopòla centrala. Pasmens, aquò necessitèt de transformar lo plan de la basilica tradicionala per tenir còmpte dau cambiament dins l'estructura. Lo modèl d'aquel estil es l'Hagia Sophia bastida ausègle VI. Amb lo temps, lei solucions trobadas per resòuvre aquelei problemas d'estabilitat venguèron pus finas e permetèron de plans fòrça complèxs. Lei partidas interioras èran principalament decoradas amb demosaïcas ò depinturas amb una predominància marcada dei tèmas crestians.
L'arquitectura islamica es apareguda après lei conquistas arabas iniciadas perMaomet e sei successors. Seis originas son en partida desconegudas car lo monde arabi preislamic es mau conegut. Pasmens, integrèt lei tradicions dei regions envaïdas, especialamentPèrsia, lei províncias orientalas de l'Empèri Bizantin e lo nòrd de laPeninsula Indiana. L'arquitectura islamica presenta donc una importanta diversitat e es ben sovent devesida en corrents distints segon una basa regionala. Sei monuments principaus son lamosqueta e lopalais.
Dins lei premierei construccions, sovent anterioras au sègle VIII, s'observan de trachscrestians coma dins loDòma dau Rocàs deJerusalèm que tèn unacopòla e undeambulatòri. Lo plan definitiu foguèt fixat per leisOmeias amb unminaret, una cort larga amb de fònts per leis ablucions, unpòrge per s'aparar còntra loSolèu, una granda sala per lei fidèus e unacopòla. Una segonda rompedura amb l'art grècobizantin aguèt luòc ausègle VIII amb la presa dau poder deisAbassidas que privilegièron labrica e l'estucpintat en luòc de lapèira e lamosaïca.
Fotografia dauDòma dau Rocàs deJerusalèm, un exemple d'arquitectura islamica primitiva fòrça influenciada per l'arquitectura bizantina.
L'arquitectura romanica se desvolopèt durant l'Edat Mejana, principalament entre lei sèglesX eXII dins lei regions fòrça romanizadas. D'efiech, la preséncia importanta de monumentsromans i venguèt una fònt d'inspiracion per leis arquitèctes locaus. Ansin, l'art romanic es caracterizat per d'espacis interiors de granda talha, devòutas semicircularas solidas e decolonas espessas. Lei duberturas son subremontadas per un arc de plen cintre e lo plan tradicionau de labasilica demorèt l'esquèma de basa dei glèisas. Pasmens, dins mai d'un edifici romanic, la robustessa foguèt privilegiada e lo nombre defenèstras i es limitat. A partir dausègle XI, leiveiriaus venguèron frequents dins lei construccionsreligiosas pus importantas. D'exemples caracteristics de l'art romanic se tròban enOccitània e dins lo nòrd de laPeninsula Iberica lòng dau camin deCompostèla.
Aqueleis innovacions permetèron la construccion demuralhas e depielons pus fins que donèron un aspècte pus eslançat que contrasta amb la compacitat de l'art romanic. Lacatedrala deNòstra Dòna de París es un exemple caracteristic d'aquel art gotic religiós. Pasmens, existís egalament de monuments civius, especialament enFlandra. Dins lei regions d'art romanic, se fau nòtar la difusion de l'artic gotic a la fin de l'Edat Mejana. I foguèt fòrça utilizat per realizar de decòrs interiors.
Inicialament fondada sus lei proporcions, la linha drecha e l'utilizacion de concèptesclassics, l'arquitectura de la Renaissença integrèt mai e mai d'elements de detalhs realizats segon d'estils fòrça rafinats. Au sègle XVI, aquò donèt naissença aumanierisme, un corrent arquitecturau que rompèt amb lei règlas dau classicisme per produrre d'efiechs de preciositat e de tension. Puei, l'introduccion de la linha curvilinèa e d'una ornamentacion facha depinturas e d'esculturas menèron aubarròc, un correntculturau qu'influencièt mai d'un domeniartistic enEuròpa entre lei sègles XVI e XVIII. Laplaça Sant Pèire de Roma es un exemple de construccion barròca. Participèt fòrça a sa difusion dins un contèxte de lucha ideologica entrecatolics eprotestants.
Dins certanei regions, especialamentÀustria eAlemanha, l'arquitectura barròca agantèt una mena d'exuberància amb una libertat sensa precedents dins lei linhas, lei proporcions e dins la concepcion de decòrs subrecargats. L'apogèu d'aquela evolucion foguèt l'estilrococò dau sègle XVIII. En revènge, dins d'autrei país europèu comaFrança, loclassicisme demorèt vivaç, çò que limitèt la profusion de detalhs. Locastèu de Versalhas, bastit per lei rèis deFrança durant lei sègles XVII e XVIII, es l'exemple pus famós d'aquel estil francés que se difusèt largament enEuròpa.
Fotografia de laVilla Farnese, un exemple d'arquitectura manierista de la Renaissença tardiva.
Dins lo corrent de la segonda mitat dau sègle XVIII, leis excès daubarròc e daurococò entraïnèron una reaccion de part d'arquitèctes favorables au retorn d'una arquitectura pus simpla e pus austèra. Aquò marquèt lo començament d'un periòde caracterizat per la represa d'estils ancians. Lo premier, inspirat per l'art grècoroman, es dichneoclassicisme e s'inspirèt de l'art classic antic amb una preferéncia per l'òrdre doric, lei formasgeometricas e de decòrs minimalistas. Puei, venguèt loneogotic, fòrça popular durant l'epòca victoriana enAnglatèrra e aisEstats Units. Lo Parlament Britanic es un exemple d'aqueu corrent. Enfin, apareguèt un darrier movement neomedievau fondat sus la sintèsi de divèrseis arquitecturas medievalas e Renaissença. L'arquitècte francésEugène Viollet-le-Duc (1814-1879) ne'n foguèt un dei promotors principaus e l'Opèra de París, construch perCharles Garnier (1825-1898), un dei simbòls majors.
Durant lo sègle XIX, un autre estil arquitecturau s'inspirèt fòrça de l'Antiquitat e de l'Edat Mejana. Dicheclectisme, s'inspirèt dei descubèrtasarqueologicas dau periòde per prepausar d'imitacions mesclant d'elements arquitecturaus fòrça divèrs (bizantins, egipcians, orientaus, gotics, Renaissença...). De mai, l'utilizacion d'aqueleis elements es realizada dins de contèxtes sensa liame amb lor quadreistoric d'origina. Per exemple, aisEstats Units, l'arquitectura religiosa gotica foguèt utilizada per construrre d'immòbles de burèus. Un exemple caracteristic d'aquela arquitectura es lo Palais de Justícia de Brussèlas deJoseph Poelaert (1817-1879).
Dins lo domeni tecnic, l'arquitectura dau sègle XIX foguèt tanben marcada per l'adopcion de materiaus novèus, eissits de laRevolucion Industriala. En particular, se de progrès importants foguèron realizats en matèria deciments e debetums, l'evolucion pus importanta foguèt aquela de l'adopcion de l'acier. D'efiech, lei proprietats dei pèçasmetallicas, fòrça diferentas d'aquelei dei materiaus tradicionaus, permetèron d'obtenir de formas novèlas e de s'afranquir dei concepcions abitualas. Ansin, tre la fin dau sègle XIX, lei construccionsmetallicas se multipliquèron (Grands Magasins, mercats cubèrts...) coma laTòrre Eiffel construcha a París per celebrar lo centenari de la Revolucion Francesa. Aquò menèt a l'arquitectura modèrna qu'es dominada per l'acier, lobetums e loveire.
L'estil « internacionau » es un corrent arquitecturau definit en1932 perPhilip C. Johnson (1906-2005) eHenry-Russell Hitchcock (1903-1987) dins l'exposicion « L'estil internacionau : l'architectura depuei 1922 ». Dins aquela apelacion, integrèron l'òbra de plusors arquitèctes occidentaus aguent trabalhat sus leis efiechs devolum gràcias a de superficias exterioras liscas (sovent veiradas), sus la concepcion d'edificis asimetrics amb de formas regularas gràcias ai proprietats daubetum, sus l'abséncia de decoracion exteriora e sus l'utilizacion dei materiaus modèrnes. Aquò permetèt d'afiermar la rompedura amb lei corrents artistics precedents e de donar un ensemble de recomandacions per leis arquitèctes dau periòde. Aquel estil foguèt fòrça popular durant leiTrente Glorioras e aguèt una influéncia majora sus l'ensemble de l'arquitectura dau sègle XX.
L'escòla dau Bahaus inspirèt tanben d'arquitèctes dei país vesins comaLe Corbusier (1887-1965) qu'apliquèt lei solucions arquitecturalas dau Bauhaus a la construccion de lotjaments collectius. Dins aquò, l'òbra dau Corbusier èra tanben sostenguda per d'autrei principis definits dins son obratgeVèrs una arquitectura paregut en1923. Segon eu, lo ròtle premier de l'arquitècte èra de tornar organizar la ciutat. Per aquò, prepausèt lo concèpte d'unitat d'abitacion e inscriguèt l'arquitectura contemporanèa dins l'urbanisme.
En parallèl de l'estil internacionau, dos autrei corrents arquitecturaus aguèron una influéncia de remarca au començament dau sègle XX. Participèron fòrça a la rompedura de l'arquitectura contemporanèa amb lei formas pus ancianas.
Loneoplasticisme es un corrent neerlandés aparegut en1917 a l'entorn deTheo Van Doesburg (1883-1931), dePiet Mondrian (1912-1944) e de la revistaDe Stijl. Es caracterizat per un art abstrach austèr egeometric que prepausèt d'ostaus amb de plans asimetrics e de colors primàrias vivas. L'Ostau Schröder es un exemple caracteristic d'aqueu movement. Per aquela construccion, foguèt utilizat lo betum per lei fondacions e la brica e la fusta per lei muralhas. Elements fòrça novèus, de fenèstras foguèron integradas dins leis angles.
Loconstructivisme es aparegut enRussia après laPremiera Guèrra Mondiala dins l'encastre de laRevolucion Russa iniciada perLenin. Recampèt rapidament d'artistas joves e desirós de participar a la construccion de la societatcomunista. Sei principis s'interessavan a l'utilizacion d'unageometria rigorosa basada sus de formas simplas coma leiceucles e leitriangles per constituïr d'estructuras de tres dimensions. L'integracion dei materiaus modèrnes e l'utilizacion de tecnologias recentas èran encoratjadas per demostrar la superioritat de la revolucion. Pasmens, en causa dei dificultats entraïnadas per laGuèrra Civila Russa, la màger part dei projèctes constructivistas foguèron jamai realizats[3].
L'arquitectura organica es un ensemble eissit de l'òbra de l'EstatsunidencFrank Lloyd Wright (1869-1957). Publicadas tre1910, seis òbras aguèron una certana influéncia sus lei promotors de l'estil internacionau. D'efiech, tre la fin dau sègle XIX,Wright utilizèt lobetum armat per concebre d'ostaus amb d'avans-cubèrts importants, de superficias exterioras pauc ornadas e d'espacis fluids. Sei principis èran una cèrca d'armonia en utilizant lei particularitats dau site de construccion per integrar l'abitat dins lanatura. D'inspiracions orientalas marcan una partida de sei projèctes. Son òbra pus famosa es probablament l'Ostau de la Cascada. EnEuròoa, loFinlandésAlvar Aalto (1898-1976) s'inspirèt de son trabalh per la concepcion dau sanatorium de Paimio.
A la fin deisans 1950, plusors grops d'arquitèctes contestèron l'òrdre eissit de l'estil internacionau e dau trabalh d'organizacion dauCorbusier. Lei desiranças d'evolucion èran nombrós. Au nivèu dei formas e deivolums, de movements revendiquèron l'utilizacion de formas pus complèxas e de linhas corbadas. Regardant l'aspècte exterior, i aguèt egalament de projèctes per promòure una decoracion exteriora mens austèra. Enfin, certaneis arquitèctes volián rompre amb leis imperatius de l'urbanisme. L'arquitectura contemporanèa es eissida d'aqueu conflicte.
L'arquitectura postmodèrna es un ensembleartistic que gropa plusors construccions en rompedura amb lei precèptes de l'estil internacionau. Leis arquitèctes d'aqueu corrent s'interessan principalament a l'aspècteistoric òtecnic dei bastiments. Ansin, an tendància de donar mai d'importància a son imatge ò a sa foncion, generalament en exagerant d'elements estructuraus destinats a revelar la foncion d'un bastiment. Per rompre amb la monotonia dei superficias deveire sensa ornament, certaneis arquitèctes postmodèrnes sostenguèron tanben l'introduccion e l'imbricacion de motius empruntats ai periòdesmanierista,barròc òrococò. Enfin, au nivèuteoric, lopostmodernisme arquitecturau critica lei principis emés perLo Corbusier car son aplicacion estricta a sovent menat a la destructuracion dau teissut urban tradicionau.
Lo Carson Hall dauDartmouth College, un exemple d'arquitectura postmodèrna.
L'Humana Building, un autre exemple d'arquitectura postmodèrna.
Latecnoarquitectura (ò arquitectura « high-tech ») es un corrent, principalamentbritanic, que se desvolopèt a partir deisans 1960. Pasmens, es l'eiretier d'una tendància pus anciana qu'utiliza l'estetica industriala coma fònt d'inspiracion. Adaptat ais ans 1960-1970, aquelei principis menèron a la concepcion de bastiments fondats sus l'univèrs dau maquinisme, de la tecnologia ò de la conquista espaciala. LoMusèu Pompidou deParís n'es un exemple famós per la valor estetica de son estructura.
Dempuei leisans 1980, l'arquitectura contemporanèa se caracteriza per la multiplicitat dei corrents e per lei debats entre elei. D'efiech, un premier corrent, centrat a l'entorn de l'òbra deRicardo Bofill (nascut en1939) s'inspira dei règlas classicas per prepausar una estetica amb deperspectivas grandas e de façadas monumentalas. EnItàlia, existís un corrent neoracionalista basat sus lei principis teorics desvolopat perAldo Rossi (1931-1997). Dòna una gròssa importància ai tradicions arquitecturalas localas. AisEstats Units, lei trabalhs dauCorbusier sus l'espaci, lei formas e la color blanca foguèt desvolopats perRichard Meier (nascut en1934). Enfin, son apareguts dos corrents, lo descontructivisme e lo minimalisme, que s'opausan dirèctament au classicisme e au racionalisme amb l'adopcion de linhas oblicas per lo premier e de formas geometricas simplas per lo segond.
↑Durant l'Antiquitat e l'Edat Mejana, la màger part deis arquitèctes èran en realitat d'engenhaires segon lei critèris dau periòde.
↑Gràcias a aquelei proprietats, leibricas cuechas constituïsson una partida importanta dei vestigis descubèrts per leisarqueològs sus lei sitesmesopotamians. Pasmens, totjorn en causa d'aquelei proprietats, lei monuments visibles foguèron sovent utilizats comapeiriera.
↑Après la fin dei trèbols liats a laguèrra e a sei consequéncias, loconstructivisme foguèt criticat per leis autoritats a partir de la fin deisans 1920. Au començament deis ans 1930, foguèt definitivament abandonat au profiech d'una arquitectura monumentala pus classica.
.jpg)
![betum]] dau Panteon de Roma.](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2foc.wikipedia.org%2fwiki%2fFichi%25C3%25A8r%3aRome_(Italy%2c_October_2019)_-_275_(50589571796).jpg)
.JPG)
.jpg)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
