498-557 : apogèu de la poissança deiHuns Blancs. Pasmens, d'un biais paradoxau, pauc de detalhs son coneguts sus l'istòria pòble durant aqueu periòde. 500-501 : enGàllia, combats entreBurgonds eVisigòts per lo contraròtle d'Arle. Aquò agravèt lo declin de lavila. 502-506 : guèrra entre l'Empèri Roman d'Orient e l'Empèri Sassanida. Lo conflicte s'acabèt per unapatz blanca car lei dos camps foguèron obligats de s'aliar per faciar d'incursions deiHuns Blancs. 507 :batalha de Vouillé entreFrancs eVisigòts. Lo combat s'acabèt per una victòria franca qu'entraïnèt la conquista de la màger part dau domeni visigòt enGàllia. Dins aquò, leiVisigòts gardèron lo contraròtle de laPeninsula Iberica e de quauquei territòris au nòrd deiPirenèus comaSeptimània. En parallèl, per s'aparar còntra la menaça deClodovèu, leisOstrogòts ocupèronProvença. 518 : mòrt d'Anastasi Ièr,emperaire roman d'Orient, que foguèt remplaçat perJustin Ièr. Durant son rèine, capitèt de redreiçar l'economia de l'Empèri. 520-525 : enIemèn, intervencion dei rèisElla Asbeha eCaleb d'Aksum còntra lo rèijudieuDhu Nawas que menava de persecucions còntra leicrestians locaus. S'acabèt per una victòria dei fòrças aksumitas. Pasmens, de revòutas judievas empediguèron lei venceires de gardar lo contraròtle de sa conquista. 524 : enGàllia, premier partiment dauReiaume Burgond entreFrancs eOstrogòts. 526 : destruccion d'Antioquia per untèrratrem. Segon de documents romans dau periòde, 250 000 abitants i foguèron tuats. 526 : enItàlia, mòrt dau rèi ostrogòtTeodoric lo Grand. Foguèt remplaçat per son felenAtalaric, un enfant de 4 ans plaçat sota la regéncia de sa maireAmalasonta. Favorabla ai Romans, se turtèt a l'aristocracia.
526-532 : guèrra novèla entreRomans eSassanidas a prepaus d'Armenia. Coma lei conflictes precedents, lei combats s'acabèron sensa cambiament territòriau decisiu. Desirós de se concentrar sus d'autrei frònts,Constantinòble acceptèt de pagar un tribut a son adversari.
535-536 : per de rasons encara desconegudas (erupcionsvolcanicas ? impacte d'asteroïde ?), una mena d'ivèrn volcanic entraïnèt un important refrejament dau clima mondiau durant dos ans. v. 535 : per de rasons desconegudas, probablament una crisiagricòla entraïnada per de cambiamentsclimatics, començament dau declin progressiu deTeotihuacan (→650).
535-540 : enItàlia, assassinat de la regentaAmalasonta. Aquò entraïnèt una reaccion viva de part de l'Empèri Roman d'Orient que mandèt una armada ocuparNàpols (535),Roma (536),Milan (540) eRavena (540). Pasmens, leis Ostrogòts refusèron de se sometre e contunièron de resistir (→543). 539 : enJapon, annada probabla dau rèine de l'emperaireKinmei qu'es lo premier sobeiran nipon clarament atestat per de vestigisistorics. 540-545 : inquiet dei succès romans enAfrica e enItàlia, lo rèisassanidaCosrau Ièr comencèt una guèrra novèla còntraConstantinòble. S'acabèt per una trèva de 5 ans fòrça fragila (→549).
541 : començament d'una epidemia depèsta bubonica que decimèt lei regionsmediterranèas (→542). Lamalautiá i venguètendemic entraïnant d'epidemias regularas fins a767. 542 : arribada de lapèsta aConstantinòble. Tuèt au mens 40% de la populacion. 543-551 : enItàlia, segonda partida de laGuèrra dei Gòts. Foguèt marcada per lei succès dau rèi ostrogòtTotila que reconquistètNàpols (543), que pilhètRoma (546) e qu'ocupètCorsega eSardenha (549) e una partida deSicília e deDalmàcia (550-551) (→552). 549-556 : guèrra novèla entreConstantinòble eCtesifont. S'acabèt per una desfacha militara pèrsa mai lei Romans acceptèron de negociar car l'emperaireJustinian aviá ges de projècte de conquista vèrs l'èst. 552 : dins l'estèpaeurasiatica, importanta victòria dau cap turcBumin còntra leiJuanjuan. Permetèt ai Tujue de venir la premiera poissança entre leipòbles nomadas. Lo rèsta deiJuanjuan s'enfugiguèt vèrs l'oèst (→555). 552-553 : tresena partida de laGuèrra dei Gòts. Après l'arribada de renfòrç importants, lei Romans anientèron leis Ostrogòts a labatalha dau mont Vesuvi e reconquistèronItàlia. 554 : installacion de lacapitala deiVisigòts aToledo. 555 : premiera mencion enEuròpa deis Avars. Èran probablament deJuanjuan escapats vèrs l'oèst après la desfacha de son pòble còntra leiTujue (→566). 557 : destruccion de l'Empèri deiHuns Blancs per una aliança entre leiSassanidas e leiTujue. Pasmens, lei relacions se desgradèron rapidament entre lei dos venceires. 562 : dins l'espacimaia, victòria majora dau rèi deCalakmul còntraTikal. Lo rèi de la vila foguèt probablament capturat e sacrificat. Au mens un tèrç deis abitants de la vila foguèron desplaçats eTikal perdiguèt son influéncia durant mai d'un sègle. De son caire,Calakmul venguèt la premiera poissança maia durant 130 ans.
565 : mòrt de l'emperaireJustinian. Foguèt remplaçat perJustin II qu'adoptèt una politica de reorganizacion administrativa de l'Empèri e una politica de rigor estricta. 566 : après una desfacha lòng d'Elba còntra leisAvars, lo rèi francSigebert Ièr acceptèt de donar de viures a seis adversaris que s'installèron enPanònia. Aguent unclima similar a aqueu de l'estèpa, la region venguèt la basa d'incursions regularas còntra leisestats sedentaris vesins. 568 : aliança entre leiLombards e leisAvars per atacar l'Empèri Roman d'Orient. Lei premiers se dirigiguèron vèrsItàlia e lei segonds vèrs leiBalcans (→571 e572). 570 : conquista d'Iemèn per leiSassanidas. Aquò demeniguèt l'influéncia deis Akusmitas au sud de laMar Roja. 571 : dins lei Balcans, signatura d'un acòrdi de patz entre Avars e Romans. En cambi d'untribut, leis Avars arrestèron seis incursions (→578). 571 : après la revirada de negociacions per unificar lei diferents correntscrestians, l'emperaireJustin II enebiguèt lomonofisisme e arrestèt una partida de sei partisans.
572 : estabilizacion relativa de la situacion militara enItàlia qu'èra desenant partejada entreLombards eRomans. 572-573 : guèrra novèla entreRomans eSassanida après de persecucions pèrsas còntra lei crestians d'Armenia. Après quauquei succès iniciaus, lei Romans foguèron rebutats e deguèron signar una trèva. Aquelei reviradas agravèron lei problemas mentaus de l'emperaireJustin II. Vengut fòl, foguèt remplaçat per sa frema e per lo generauTibèri II Constantin. 578-589 : mòrt deJustin II que foguèt remplaçat perTibèri II Constantin. Esperant de trèbols de succession, leiSassanidas dau rèiCosrau Ièr ataquèron mai se turtèron a una defensa fòrça eficaça. Lei combats durèron fins a una revòuta militara (→589). 578-587 : incursion novèla deisAvars dins leiBalcans. Prenguèron la vila deSirmium e ataquèron leifòrts situats lòng deDanubi. Puei, aliats amb leisEslaus, menacèron la region deConstantinòble e pilhèron lei regions balcanicas. Foguèron batuts per lei Romans en587 e obligats de se retirar. 583 : mòrt deTibèri II Constantin que foguèt remplaçat per lo generauMaurici. En causa de la talha de l'Empèri e de la multiplicacion dei menaças còntra sei frontieras, creèt l'Exarcat de Ravena enItàlia. 585 : enJapon, mòrt de l'emperaireBidatsu. Son fiu,Yomei, decidèt de perseguir sa politica e de sostenir lobodisme qu'èra a se difusar dins l'archipèu. 586 : dins laPeninsula Iberica, victòria deiVisigòts còntra leiSueus. LoReiaume Visigòt establiguèt ansin sa dominacion sus tota la region. 587 : enJapon, mòrt de l'emperaireYomei que foguèt remplaçat per son fraireSushun. Aquò entraïnèt pasmens una brèva guèrra civila còntra de clans ostils aubodisme. 589 : revòuta militara enPèrsia après una temptativa dau rèisassanidaHormidz IV d'arrestar logenerauBahram Chobin, vengut fòrça popular après una tiera de victòrias còntra lei Romans e lei Turcs. Lei Romans preferiguèron sostenirCosrau II, eiretier legitim, e una guèrra civila aguèt luòc fins a591. 591 : acabament de la guèrra civila enPèrsia amb lo restabliment deCosrau II. Signatura d'una patz entre l'Empèri Sassanida e l'Empèri Roman d'Orient. Fòrça favorable ai Romans, aqueu tractat li permetèt d'aquistar divèrsei territòris enArmenia e enAnatolia Orientala (→602). 591-596 : après l'acòrdi de patz entre Romans e Sassanidas, guèrra civila novèla enPèrsia. S'acabèt amb una victòria deCosrau II. 592-595 : après son succès còntra leiSassanidas, leiRomans concentrèron sei fòrças dins leiBalcans e reconquistèron lei territòris ocupats per leisAvars e leisEslaus durant leis ans 570-580 (→597). 597 : revirada d'una incursion deisAvars còntra lei províncias romanas balcanicas (→599). 599-602 : causa rara dins l'istòria dei relacions entre pòbles nomadas e sedentaris, leiRomans, menats per l'emperaireMaurici, ataquèron lo territòri deis Avars que foguèron durament afeblits.
510 : fin de l'escritura de l'Institucion musicala, òbra deBoeci, que foguèt fòrça importanta dins lo corrent de l'Edat Mejana car permetèt ais erudits medievaus de comprendre lamusicagrèga. 594 : publicacion de l'Istòria eclesiastica escricha per l'istoriangrècEvagri d'Epifania (vèrs536-594). Òbra de de sièis libres, depinta l'istòria de la Glèisa sus lo periòde431-593. Sei particularitats principalas son l'acceptacion per l'autor dau subrenaturau (racòntes de miracles), l'utilizacion de documents autentics e l'abséncia de jutjaments sectaris còntra leiseretics dau periòde.
.svg)
