1939-1940 : perseguida de laGuèrra d'Ivèrn entre l'URSS eFinlàndia. Maugrat una resisténcia eficaça durant l'ivèrn, l'armada finlandesa foguèt batuda amb la concentracion de mejans militars fòrça importants per leiSovietics. De negociacions permetèron ai Finlandés de gardar sonindependéncia en cambi de la cession de quauquei basas navalas e de divèrsei territòris frontaliers. Per l'armada sovietica, lo conflicte s'acabèt amb un bilanç uman catastrofic (125 000 mòrts e 250 000 bleçats) que mostrèt lei limits d'una aplicacion tròp estrictas de principis ideologics dins lei fòrças armadas.
1940 : per assaiar de blocar l'arribada daufèrresuedés, lei Francobritanics organizèron lo minatge de laMar Baltica. Pasmens, aquò entraïnèt una reaccion rapida d'Alemanha qu'ataquètDanemarc (que resistiguèt pas) eNorvègia. Leis Aliats assaièron de desbarcar enNorvègia dins lo pòrt deNarvik. Dins aquò, foguèron obligats de l'abandonar en causa de l'ofensiva alemanda enFrança a partir de mai. Ansin,Norvègia demorèt ocupada fins a1945 per leis Alemands.
Soudats alemands dins la capitala francesa en1940.
1940 : a partir dau 10 de mai, ofensiva generala de laWehrmacht còntraFrança,Belgica e leiPaís Bas. En causa d'una error grèva de comandament, lei Francés mandèron sei resèrvas per ajudar lei País Bas. Foguèron ansin incapables d'arrestar l'ataca alemanda principala que rompèt lo frònt dins leisArdenas. Esplechats la mobilitat de sei blindats, leis Alemands enceuclèron la mitat nòrd deis armadas francobritanicas que deguèron se retirar vèrsDunquèrca avans de véncre lo rèsta de l'armada francesa. Lo 25 de junh, un armistici foguèt signat permetent ais Alemands d'ocupar lei dos tèrç deFrança e d'installar un govèrn collaborator dins lo rèsta. De son caire,Belgica e leiPaís Bas foguèron ocupats mai contunièron la guèrra dins lo camp britanic.
1940 : assaiant d'aprofichar la desfacha francesa còntraAlemanha,Itàlia ataquètFrança dins leisAups. Pasmens, lei tropas italianas, mau preparadas, mau capitèron de passar lei defensas francesas. 1940 : enFrança, afondrament de laIIIa Republica en causa de la desfacha còntraAlemanha. Lo poder foguèt pres per lo manescauPhilippe Pétain que metèt en plaça un regim conservator e reaccionari que chausiguèt de s'aliar ambAlemanha. Pasmens, una pichona fraccion de soudats e de responsables francés decidèt donc de demorar dins lo camp britanic. Se recampèron a l'entorn daugenerauCharles de Gaulle.
1940 : enChina, leiJaponés foguèron tornarmai batuts a labatalha dau sud de Guangxi (15 de novembre de1939 - 30 de novembre de 1940) onte se turtèron a de còntra-ofensivas acarnadas de part de l'armada nacionalista. Ansin, après l'ocupacion de l'Indochina Francesa, preferiguèron finalament limitar sa preséncia ai pòrts pus importants de la region. Dins lo rèsta dau país, organizèron plusors ofensivas que mau capitèron en causa dei limits de sa logistica e d'una viva resisténcia :sud Henan (30 de genier - 1èr de març) eZaoyang-Yichang (1èr-18 de junh). Enfin, a partir de l'estiu, foguèt lo torn deicomunistas chinés de menar lo combat ambé l'ofensiva dei Cent Regiments (20 d'aost - 5 de decembre) qu'entraïnèt de destruccions importantas dins lei centres industriaus e miniers esplechats en China per lei Japonés. Pasmens, lei comunistas perdiguèron de miliers d'òmes dins l'operacion e decidèron tornarmai de donar la prioritat a laguerilha. Per l'armada imperiala, aquò justifiquèt una multiplicacion novèla deis atrocitats còntra lei civius.
Fotografia de l'intrada dau camp d'Auschwitz II en1945. Entre 1941 e 1945, aperaquí 1,1 milions de personas i foguèron tuats per leis Alemands.
1941 : evolucion de la politica antisemita dau regimnazi amb lo començament de l'eliminacion fisica sistematica de totei lei comunautatsjudievas presentas enAlemanha ò dins lei territòris ocupats. Ansin, l'emigracion dei judieus vèrs lei país estrangiers, encoratjada per la violéncia dempuei1937-1938, foguèt enebida lo 23 d'octòbre e lei premierei desportacions generalas acomencèron lo 28 de novembre. Laconferéncia de Wannsee organizada au començament de l'annada seguenta confiermèt e organizèt lei premiereis execucions dins lei camps d'exterminacion comaAuschwitz II (en servici a partir dau 8 d'octòbre).
1941 : lo 22 de junh, invasion de l'URSS perAlemanha. Mobilizant de fòrças fòrça importantas (3,8 milions de soudats, 4 300carris e 4 400avions), leis Alemands intrèron aisament sus lo territòri sovietic car l'Armada Roja mau capitèt d'organizar una repòsta ò una retirada organizada. En plaça, laissèt de milions d'òmes enceuclats dins lei regions deBialystok-Minsk (22 de junh - 9 de julhet),Smolensk (8 de julhet - 5 d'aost) e deKiev (7 d'aost - 26 de setembre). Per faciar aquela situacion grèva, logovèrn sovietic ordonèt una tiera de mesuras d'urgéncia coma lo desplaçament deis usinas vèrs l'èst ò la destruccion deis infrastructuras e dei recòltas (tactica de latèrra cremada).
Soudats sovieticas caminant dins lei carrieras deMoscòu en direccion dau front.
1941 : enURSS, au començament d'octòbre, lei Sovietics deguèron faciar una ataca en direccion deMoscòu. Maugrat lei dificultats causadas per l'arribada de l'ivèrn, leisAlemands arribèron a 90 km de la capitala lo 1èr de novembre. Pasmens, l'Estat-Major sovietic poguèt rassemblar de fòrças importantas e ben equipadas a l'entorn de la vila. Ansin, sota la direccion dei generausGueorgui Júkov eAleksandr Vassilevski, una tiera de còntra-ofensivas permetèt de blocar l'avançada alemanda a 22 km de Moscòu (5 de decembre). Victimas dei condicions climaticas marridas e de la resisténcia acarnada dei Sovietics que perdiguèron entre 500 000 e 1 200 000 òmes dins lo corrent de la batalha, l'armada alemanda deguèt finalament se retirar dins de condicions malaisadas e perdiguèt a son torn de centenaus de milièrs d'òmes (entre 250 000 e 750 000 segon leis estimacions). 1941 : enChina, mantenement de l'equilibri relatiu entre leis armadas chinesa e nipona. D'efiech, dins lo nòrd, se labatalha dau sud de Shanxi (7 - 27 de mai) permetèt ai Japonés de prendre lo contraròtle de plusors aisses de comunicacion importants, poguèron unicament i tenir lei vilas e lei rotas pus importantas en causa de l'activitat dei guerilhas comunistas. Dins lo rèsta dau país, leis ofensivas japonesas s'acabèron ambé de desfachas dins losud de Henan (30 de genier - 1èr de març), aShanggao (14 de març - 9 d'abriu) e per lo segond còp de la guèrra aChangsha (6 de setembre - 8 d'octòbre). 1941 : per melhorar sei comunicacions, leiBritanics e leiSovietics organizèron l'ocupacion d'Iran que poguèt pas s'i opausar.
Incendi daucuirassat estatsunidencUSS Arizona après lo bombardament japonés de la basa de Pearl Harbor.
1941 : a la fin de l'annada, rompedura entreJapon e leisEstats Units. D'efiech,Washington aviá organizar unblocus economic que menaçava l'avitalhament deJapon. Refusant d'abandonar sa politica de conquista en China, Japon preferiguèt organizar una ataca generala còntra totei lei posicionseuropèas eestatsunidencas enAsia. La premiera etapa d'aqueu plan foguèt l'ataca per suspresa de la flòta estatsunidenca estacionada dins labasa navala dePearl Harbor. Lo bilanç foguèt de 2 403 soudats ò marins tuats, 2cuirassats destruchs, 6 cuirassats endomatjats, 5 autrei naviris mens importants endomatjats, 188 avions destruchs e 155 endomatjats. Aquò marquèt l'intrada deis Estats Units dins laSegonda Guèrra Mondiala e la generalizacion dau conflicte a tota la planeta car lo 9, lei Britanics declarèron la guèrra ai Japonés e lo 11, Washington recebèt la declaracion de guèrra d'Alemanha e d'Itàlia. 1941-1942 : sus lo fròntsovietic, leis Alemands batuts a l'entorn deMoscòu deguèron realizar una retirada malaisada còntra d'unitats sovieticas fòrça combativas. En despiech de l'avejaire de seigeneraus,Hitler ordonèt ais unitats de laWehrmacht de gardar sei posicions. Aquò entraïnèt de pèrdas importantas mai permetèt de rompre lei còntra-ofensivas tròp dispersadas de l'Armada Roja. En parallèl, leis Alemands e lei Finlandés capitèron de mantenir losètge de Leningrad onte la populacion èra a morir dau fam. Ansin, lo frònt s'estabilizèt fins a la prima de1942. 1942 : enAsia dau Sud-Èst, lei Britanics perdiguèron plusors possessions còntra leiJaponés qu'èran a atacar totei leicolonias de la region.Malàisia foguèt rapidament ocupada, çò que permetèt de contornejar lei defensas de la granda basa deSingapor que capitulèt lo 15 de febrier (85 000 òmes perduts). En mai d'aquò, la flòta perdiguèt plusors naviris importants a l'eissida d'una ataca aeriana còntraCeilan (1pòrta-avions, 3crosaires e 3destroièrs). Pasmens, lei Britanics capitèron de se restablir enBirmania (→1943). 1942 : dins lo rèsta de l'Asia dau Sud-Èst, lei Japonés ataquèron principalament leiFilipinas e leisÍndias Neerlandesas. Leis atacas e la defensa i foguèron complicadas per la topografia mai lei combats s'acabèron a l'avantatge dei Japonés que capitèron d'obtenir la capitulacion dei fòrças aliadas. Pasmens, son ofensiva foguèt blocada enNòva Guinèa per lei montanhas e de renfòrç navausestatsunidencs. En particular, labatalha de la Mar de Coralh marquèt l'equilibri entre lei dos camps dins la region.
1942 : dins lo centre de l'Ocean Pacific, la flòta estatsunidenca capitèt d'infligir una importanta desfacha a l'aeronavala japonesa que perdiguèt quatrepòrta-avions durant lei combats (còntra un per seis adversaris). Aquò limitèt fòràa lei capacitats de la flòta nipona que foguèt desenant reduch a un ròtle defensiu. Au contrari, permetèt ais Estatsunidencs d'organizar una ataca dirècta còntraJapon. 1942 : enAfrica, l'arribada de renfòrç alemands (Afrika Korps) permetèt ai fòrças germanoitalianas de tornar atacar e d'infligir una desfacha importanta ai Britanics a labatalha de Gazala (26 de mai - 21 de junh) onte 50 000 òmes e 1 200carris foguèron neutralizats. Pasmens, lei fòrças deRommel poguèron pas avançar en delà d'El Alamein onte foguèronbatudas entre lo 23 d'octòbre e lo 11 de novembre. Après aquela desfacha, leis Alemands e leis Italians deguèron se retirar vèrs l'oèst (→1943). 1942 : dins l'Ocean Atlantic, en despiech de resultats impressionants (800 000 tonas denaviris destruchs en març e en novembre), leisosmarins alemands poguèron pas empachar lei convòis aliats de passar l'ocean. Au contrari, leis Aliats comencèron d'adoptar de sistèmas de deteccion qu'anavan pauc a pauc permetre d'eliminar plusors sosmarins.
Tir de roquetas Katiusha lo 6 d'octòbre durant la defensa de Stalingrad.
1942 : en abriu de1942, laWehrmacht ataquèt sus la mitat sud dau frònt de l'Èst. L'objectiu èra de blocar lei linhas de comunicacionsovieticas lòng deVòlga e de prendre lo contraròtle dei jaciments d'idrocarburs deCaucàs. Après aver arrestat una ofensiva sovietica dins la region de Karkòv (segonda batalha de Karkòv), leis Alemands rompèron ansin lei defensassovieticas sus 500 km.Rostov foguèt ocupada lo 23 d'aost. Pasmens, l'ataca se devesiguèt entre dos aisses tròp alunchats dirigits vèrsEstalingrad e vèrsCaucàs. Òr, a partir de l'estiu, la VIa Armada Alemanda se turtèt a una resisténcia acarnada dei fòrças sovieticas cargadas de protegirEstalingrad.
Fotografia dau sabordatge de la flòta francesa deTolon.
1942 : en novembre, desbarcament d'armadas angloestatsunidencas enAfrica dau Nòrd Francesa. Aquò entraïnèt lo raliment de l'Empèri Coloniau Francés au camp aliat e l'invasion de la totalitat deFrança per leis Alemands. Per empedir sa captura, l'esquadra francesa deTolon se sabordèt. Lo regim dau manescau Pétain se mantenguèt mai deguèt desenant collaborat d'un biais pus important amb l'Aisse.
Soudats sovietics durant l'ofensiva de novembre a l'entorn de Stalingrad.
1942-1943 : batalha importanta a l'entorn d'Estalingrad qu'entraïnèt la mòrt de 1,5 a 1,7 milions de Sovietics e de 700 000 a 900 000 soudats de l'Aisse. D'efiech, a partir de la fin de l'estiu, l'ofensiva alemanda còntraEstalingrad s'encalèt dins de combats urbans fòrça saunós que permetèron a l'armada sovietica de preparar una còntra-ataca. Menada entre lei 19 e 23 de novembre de1942, permetèt d'enceuclar una armada alemanda dins la vila. Après la revirada d'una temptativa de còntra-ofensiva de laWehrmacht, lei Sovietics destruguèron lei tropas enceucladas marcant ansin sa segonda victòria importanta.
1942-1943 : enOceania,batalha de Guadalcanal (7 d'aost de 1942 - 9 de febrier de 1943). Dins de condicions malaisadas, leisEstatsunidencs arrestèron definitivament l'avançadajaponesa dins la region e poguèron organizar de còntra-atacas còntra leis autreis illas de la region. Pasmens, lo còst uman d'aqueleis operacions entraïnèt una reduccion deis objectius. En particular, foguèt finalament decidit de se contentar d'un enceuclament deRabaul, basa japonesa pus importanta dau sector. 1943 : enAfrica, leis Aliats ataquèron en direccion deTunisia onte l'Afrikakorps aviá establit plusors linhas defensivas. En despiech d'una resisténcia germanoitaliana ben organizada, leis Aliats prenguèron lo contraròtle dau país entre març de mai. Lo 13 de mai, lo rèsta dei fòrças de l'Aisse enAfrica capitulèron aucap Bon. Aquela victòria permetèt ais Aliats de preparar una ataca dirècta d'Itàlia.
1943 : dins la region deKorsk, una importanta ofensiva de l'arma blindadaalemanda se turtèt a una resisténciasovietica acarnada (5 de julhet - 23 d'aost). Lei dos camps perdiguèron de quantitats importantas d'equipaments destruchs durant lei combats. Pasmens, leiSovietics èran desenant capables de remplaçar rapidament sei pèrdas. Prenguèron ansin definitivament l'iniciativa sus lo frònt germanosovietic. 1943 : enChina, succès defensius de l'armada nacionalista dins laprovíncia de Hubei e aChangde. Dins lei dos cas, lei Chinés perdiguèron mai d'òmes que lei Japonés. Pasmens, aquelei victòrias encoratjèron l'accion de laguerilha e lei Japonés aguèron de dificultats suplementàrias per se desplaçar dins lei regions ocupadas. 1943 : desbarcament aliat enSicília lo 10 de julhet. La populacion de l'illa sostenguèt leis Aliats e leisItalians abandonèron lo regimfaissista.Benito Mussolini foguèt reversat lo 25 de julhet eItàlia abandonèt la guèrra lo 8 de setembre, cincjorns après la capitada de plusors desbarcaments aliats dins lo sud de lapeninsula. Dins aquò,Hitler aviá anticipat l'afondrament de son aliat e laWehrmacht poguèt mandar de tropas ocupar la màger part d'Itàlia. Puei, aprofichèt lo relèumontanhós dau país per establir un ensemble de linhasfortificadas per alentir l'avançada aliada vèrs lo nòrd.
1943 : enURSS, l'Armada Roja ataquèt lòng deDnièpre sus un frònt de 1 400 quilomètres. Lei combats durèron dau 24 d'aost au 13 de decembre e son de còps considerats coma lei pus saunós de l'istòria umana amb 1,2 milions de tuats, bleçats e dispareguts dins lo camp sovietic e fins a un milion dins lo camp alemand. Au nivèu militar, leis operacions s'acabèron a l'avantatge deiSovietics que reconquistèron la riba senèstra daufluvi e ocupèron plusors tèstas de pònt sus la riba drecha. Reprenguèron tanbenKiev. 1943 : dins l'Ocean Pacific, leisEstatsunidencs prenguèron l'atòl deTarawa après unabatalha saunosa que s'acabèt per l'anientament de lagarnison japonesa.
Fotografia de presoniers sovietics dins lo camp de Mauthausen.
1942-1945 : regardant la politica racista e antisemita dau regimenazi, laconferéncia de Wannsee (20 de genier) organizèt la generalizacion de l'exterminacion sistematica dei pòbles « inferiors » (Eslaus, presonierssovietics,josieus,Gitans...). Lei desportacions èran dirigidas vèrs lo sistèma de camps de concentracion e d'exterminacion alemand e leis execucions èran dirèctament organizadas per lei grops d'execucion de l'armada alemanda (Einsatzgruppen) que foncionavan dempuei1939. D'autrei metòdes mens eficaças foguèron tanben assaiats. Pasmens, lo metòde dei camps, que permetiá d'exterminar rapidament de milièrs de personas (famina, trabalh fòrçat, chambras de gas). Au finau, au mens 6 a 7 milions de judieus i foguèron tuats e plusors milions d'Eslaus.
Sosmarin alemand atacat per un bombardier estatsunidenc dins l'Ocean Atlantic.
1943 : dins l'Ocean Atlantic, la generalizacion deis armas antisosmarinas (bombardiers embarcats,radars...) permetèron ais Aliats de prendre definitivament l'avantatge dins lo corrent de la premiera mitat de l'annada. En particular, lo 24 de mai, 43sosmarins alemands foguèron destruchs. A la fin de l'annada, una temptativa per atacar lei naviris aliats avitalhant l'URSS s'acabèt amb una desfacha suplementària a labatalha dau Cap Nòrd.
Avançada de soudats sovietics dins una carriera deLvòv.
1943-1944 : a partir dau 18 de decembre de 1943, leiSovietics comencèron una ofensiva ivernenca sus plusors sectors dau frònt. Au nòrd, avancèron de 200 km en direccion deNarva e dePskov (genier de 1944). Au sud,Bug eDniestr foguèron passats dins lo corrent de febrier e de març. De fòrças sovieticas intrèron dins la Galícia Polonesa onte menacèronLvòv. Lei linhas s'estabilizèron en abriu après l'acabament de la liberacion d'Ucraïna. EnCrimèa, la garnison alemanda deSebastopòl resistiguèt fins au 9 de mai. 1944 : enOngria, per s'aparar còntra l'avançadasovietica, leis Alemands ocupèron lo país (març) avans de reversar lo govèrn de l'amirauMiklós Horthy per o remplaçar perFerenc Szálasi, un fanatic de la collaboracion ambAlemanha (octòbre). Aquò permetèt aisAlemands de desportar la comunautatjudieva ongresa vèrsAuschwitz. Entre lo 15 de mai e lo 8 de julhet, 400 000 Ongrés foguèron ansin tuats dins lo camp[1].
1944 : enChina, importanta ofensiva japonesa dins lo sud e lo centre dau país. L'ataca durèt dau 19 d'abriu au 31 de decembre e permetèt a l'armada imperiala d'ocupar lei vilas deChangsha, deHengyang, deGuilin e deLiuzhou. Una liason foguèt tanben establida amb l'Indochina Francesa. Pasmens, se leis Estatsunidencs abandonèron sei basas dau sud deChina, poguèron rapidament d'utilizar d'installacions situadas dins lei regions interioras ò dins leisIllas Mariannas per perseguir seis atacas aerianas. 1944 : enFrança, extension daudrech de vòte aifemnas (21 d'abriu).
1944 : desbarcaments aliats enNormandia (6 de junh) e enProvença (15 d'aost). Permetèron de tornar durbir loFrònt de l'Oèst e de liberar la màger part deFrança avans la fin de l'annada. Aquela victòria permetèt aFrança d'aumentar sa participacion a la guèrra dins lo camp aliat amb la mobilizacion d'una armada que passèt largament lo milion d'òmes en1945. Pasmens, lei projèctes aliats per conquistar la region industriala deRuhr foguèron arrestats en setembre durant l'Operacion Market Garden. 1944 :chaple d'Orador de Glana (10 de junh). Secutat per laResisténcia Francesa, unbatalhon de ladivisionSS Das Reich exterminèt la populacion d'aqueu vilatgeoccitan. Lo bilanç finau es de 642 victimas (→1953).
1944 : sus lo frònt orientau, l'armada sovietica aprofichèt lodesbarcament de Normandia per organizar una ofensiva generala enBielorussia lo 22 de junh. L'ataca entraïnèt l'afondrament dei defensas alemandas, la destruccion dauGrop d'Armadas Centre e l'anientament de 25divisions. Es la pus importanta desfacha alemanda de la guèrra. Sus un frònt de 1 000 km, l'Armada Roja avancèt de 600 km e agantètVistula. En setembre,Romania cambièt de camp e jonhèt lei rengs deis Aliats. Per faciar aquela situacion, laWehrmacht foguèt obligada d'abandonar la màger part deiBalcans e de renfòrçar sa preséncia enOngria. 1944 : enIogoslavia, lei partisans deTito aprofichèron la retirada alemanda per organizar una ataca generala. Prenguèron ansinBelgrad lo 20 d'octòbre sensa l'ajuda dirècta de l'Armada Roja. En revènge,Croàcia, aliat principau dauIIIen Reich dins la region, capitèt de resistir. 1944-1945 : après de combats fòrça violents, leiSovietics prenguèron lo contraròtle deBudapèst (13 de febrier).
1945 : dau 12 de genier au 2 de febrier, leiSovietics organizèron lòng deVistula. Capitèron de passar lofluvi, de prendreVarsòvia (17 de genier) e d'arribar a 80 km deBerlin. En febrier-març, l'Armada Roja assegurèt seis alas avans de perseguir son ataca vèrs la capitala alemanda. Durant aqueu procès, prenguètKonigsberg lo 9 d'abriu. 1945 : descubèrta dei camps alemands per leis armadas aliadas e sovieticas intrant enAlemanha. En particular, lo 27 de genier, l'Armada Roja arribèt aAuschwitz.
1945 : en despiech d'una resisténcia acarnada, presa deBerlin per leiSovietics a l'eissida de doas setmanas de combats (16 d'abriu - 2 de mai).Adolf Hitler se suicidèt lo 30 d'abriu per defugir la captura eJoseph Goebbels l'imitèt lo 1èr de mai. 1945 : enItàlia, captura e execucion deBenito Mussolini per de partisans (28 d'abriu) e capitulacion de totei lei fòrças alemandas encara presentas dins la peninsula (2 de mai).
Cambiaments territòriaus europèus après la desfacha alemanda.
1945 : capitulacion sensa condicion dauTresen Reich lei 7 e 8 de mai aReims eBerlin. Aquò marquèt la fin de laSegonda Guèrra Mondiala enEuròpa. Lo territòri alemand foguèt ocupat per lei venceires e partejat entre quatre zònas d'ocupacion tengudas per l'Union Sovietica, leisEstats Units, loReiaume Unit eFrança. La màger part dei territòris orientaus dau Reich foguèron annexadas perPolonha que laissèt, en cambi, sei regions orientalas aiSovietics. Totei lei populacions alemandas foguèron expulsadas d'aquelei territòris. De mai, après l'arrestacion dau govèrnnazi per leis Aliats, de purgas per desnazificar lo país comencèron e l'organizacion d'un procès còntra lei caps nazis foguèt decidida per jutjar lei crimes alemands, especialament logenocidi còntra leiJosieus. 1945 : restauracion de l'independéncia d'Àustria. Pasmens, per sa participacion au Tresen Reich, lo país foguèt tanben ocupat per lei venceires de la guèrra. 1945 : restauracion deChecoslovaquia après la presa dePraga per lei fòrças sovieticas epolonesas. Ungovèrn d'union nacionala foguèt format perEdvard Benes. Dominat per lei partits d'inspiracion comunista e socialista, adoptèt un programa comun de nacionalizacion deisindustrias e deibancas. Expulsèt pereu lei minoritats alemandas. 1945 : enPolonha, leiSovietics refusèron lo retorn dau govèrn en exili. En plaça, organizèron la formacion d'un govèrn d'union nacionala dei partits antifaissistas en realitat dominat per lei comunistas. En parallèl, comencèt la repression còntra leis organizacions non comunistas. 1945 : enOngria, d'eleccions veguèron la victòria dau partit agrarian. Pasmens, sota la pression deMoscòu, lo cap dau govèrn,Zoltán Tildy, deguèt integrar de ministres comunistas a de pòstes importants e acceptar la mesa en plaça d'un regim d'inspiracion sovietica.
1945 : lei 6 e 9 d'aost, leisEstatsunidencs larguèron unabomba atomica sus lei vilas d'Hiroshima e deNagasaki. Aquò entraïnèt la destruccion dei doas ciutats e la mòrt d'au mens 160 000 abitants. Lo 15 d'aost, lei fòrças niponas presentas enJapon capitulèron sensa condicion.
1945 :invasion sovietica de Manchoria. LeiSovietics rescontrèron ges de resisténcia organizada a avancèron fins au 38en parallèl (8-25 d'aost). 1945 : lo 2 de setembre, capitulacion sensa condicion de l'ensemble deJapon. Aquò marquèt la fin de laSegonda Guèrra Mondiala. 1945 : presa dau poder per leicomunistas enAlbania (2 de decembre). Lei bens de la Glèisa e dei grands proprietaris foguèronnacionalizats e una reforma agricòla foguèt iniciada. Pasmens, avans la fin de l'annada, comencèron de purgas organizadas per lei radicaus còntra lei moderats au sen dau Partit. 1945-1948 : organizacion deguerilhascomunistas dins lo nòrd d'Espanha. Pasmens, aquelei movements menacèron gaire lo regim franquista. 1946 : enIndochina Francesa, començament de negociacions entreFrança e loVietminh, un movementindependentista ecomunista poderós dins la mitat septentrionala deVietnam. Après divèrsei temptativas, lei discussions mau capitèron e lei tensions localas entraïnèron lobombardament de Haiphong per leiFrancés. Aquò marquèt lo començament de laGuèrra d'Indochina qu'opausètFrança a la guerilha organizada per loVietminh (→1950).
1946-1947 : premiera partida de laGuèrra Civila Chinesa entre leinacionalistas deChiang Kai-shek e leicomunistas deMao Zedong. Aprofichant sa superioritat numerica e tecnica, l'armada nacionalista ataquèt lo nòrd tengut per lei comunistas e prenguèronYan'an, la capitala comunista, en1947. Pasmens, subiguèt de pèrdas importantas e salogistica èra afeblida per l'accion dei guerilhas comunistas installadas dins lei zònas ruralas (→1947). 1947 : durant l'annada, obtencion daudrech de vòte per leifemna]s enArgentina e enVeneçuèla. 1947 : enPolonha, eleccions trucadas organizadas amb la preséncia dei fòrçassovieticas que permetèron ai comunistas e a seis aliats d'averar la majoritat. Puei, coma dins leis autrei país dau blòt orientau, lo regim, sostengut per lei Sovietics, eliminèt lei partits non comunistas e forcèt seis aliats de fusionar amb eu per formar un partit unic dichPartit obrier unificat polonés (POUP).
Soudats comunistas chinés sostenguts per de carris modèrnes après la captura d'armaments nacionalistas.
1947-1949 : minada per sei pèrdas, per sei problemas de logistica e per la corrupcion generalizada dau regim deChiang Kai-shek, l'armada chinesa nacionalista foguèt pauc a pauc batuda per lei comunistas qu'avancèron vèrs lo centre dau país. Finalament, en1949, la resisténcia nacionalista s'afondrèt e lei darrierei fòrças deChiang Kai-shek se retirèron enFormosa e dins leis autreis illas de laMar de China. 1948 : enPolonha, destitucion deWladyslaw Gomulka perEstalin dins l'encastre dei purgas còntra lo « titisme ». Foguèt remplaçat perBoleslaw Bierut e per lomarescau sovietic d'origina polonesaKonstantin Rokossovski, ministre de la Defensa. Adoptèron una politica alinhada sus aquela deMoscòu. Donèron ansin la prioritat au desvolopament de l'industria pesuca e s'ataquèron a laGlèisa. 1949 : extension daudrech de vòte aifemnas enChile.
1949 : publicacion dau roman1984 de l'escrivanbritanicGeorge Orwell (1903-1950). A travèrs de la figura metaforica de Big Brother, inspirada per la propaganda de l'URSS a l'entorn d'Estalin, l'autor denoncièt lei regimes policiers e totalitaris, la societat de susvelhança e la reduccion dei libertats.
1942 : construccion de la premierapila atomica a l'iniciativa daufisicianEnrico Fermi (1901-1954). Èra compausat de 50 000 bricas de grafit (siá 400 tonas decarbòni), 6 tonas d'urani e de 36 tonas d'oxid d'urani. Venguèt critica lo 2 de decembre. 1943 : premiera utilizacion dau carri mejanPanther per leis Alemands. Dotat d'un blindatge espés, d'un canon capable de destrurre la màger part dei veïculs de laSegonda Guèrra Mondiala e d'un motor li donant una velocitat importanta, es a l'origina dau concèpte decarri de batalha principau. 1943 : construccion deColossus, premier calculator electronic binari, per una còla d'engenhaires britanics. Èra destinat au deschifratge dei messatges alemands. 1943 : desvolopament deicorvetas de classa Flower que son a l'origina dau concèpte modèrne de corveta, tèrme que designa a l'ora d'ara un naviri d'escòrta pichon subretot destinat au combat lòng daulitorau e a la lucha còntra leisosmarins. 1944 : intrada en servici dau premierfusiu d'assaut vertadier (Sturmgewehr 44) qu'èra estat desvolopat per l'armada alemanda per coplar en una arma unica lo fusiu tradicionau de l'infantariá e lopistolet mitralhaire. 1944 : descubèrta de l'estreptomicina, lo premierantibiotic eficaç còntra latuberculòsi. 1944 : assai dau premierprototip d'AWACS per l'aviacionestatsunidenca que modifiquèt unTBM Avenger per l'equipar d'un radar permetent de detectar d'avions amb una portada d'aperaquí 160 km. 1944 : publicacion de la premiera carta radioelectrica dau cèu de lagalaxia nòstra perGrote Reber (1911-2002). Aquò marquèt lo començament de laradioastronomia que venguèt una disciplina importanta, especialament per l'observacion d'objèctes malaisats d'observar dins lo domeni visible. 1944 : intrada en servici dau premiermissil de crosiera (V-1) au sen de l'armadaalemanda. 1945 : utilizacion — limitada — dau premiermissil anticarri per l'armada alemanda. 1945 : en junh, desvolopament de l'arquitectura de von Neumann per una còla d'engenhaires dirigida per lofisicianJohn von Neumann (1903-1957). Provesiguèt un esquèma d'organizacion deisordinators que dominèt lei mejans de tractament de l'informacion fins aisans 1990.
Fotografia de la premiera explosion d'una bomba A lo 16 de julhet.
1946 : intrada en servici de l'ENIAC (per l'anglés « Electronic Numerical Integrator Analyser and Computer »), premierordinator totalament electronic. Podiá — en teoria — resòuvre totei lei problemas de calcul. Èra capable de realizar 5 000addicions simplas cada segonda (ò 357multiplicacions ò 38 divisions). Ocupava un volume de 30,5 x 2,4 x 0,9 m per una consomacion electrica de 150 kW. 1947 : intrada en servici dau premiercarri de combat principau de premiera generacion (loT-54sovietic). A respècte dei carris de laSegonda Guèrra Mondiala, conjugava la velocitat d'un carri mejan e la poissança de fuòc e loblindatge d'uncarri pesuc. Aquò entraïnèt la disparicion progressiva de la division entre carris leugiers, mejans e pesucs en vigor dempuei l'entre doas guèrras. 1947 : enURSS, observacion daumeteorit de Sikhote-Aline. Fenomèn unic dins l'istòria de l'astronomia, sa casuda foguèt vista per plusors abitants, compres un pintre que poguèt ne'n donar una descripcion precisa. La partida principala daumeteorit explosèt dins l'atmosfèra a unaaltitud de 5,6 km mai divèrsei fragments entraïnèron d'un ensemble de cratèrs d'impacte.
1947 : intrada en servici dau fusiu d'assautsovieticAK-47 que conoguèt un succès gigantesc e es totjorn fòrça utilizat au sègle XXI gràcias a sa simplicitat, sa robustesa e son còst feble. 1947 : invencion dau premierprototipe depila boton per l'inventorestatsunidencSamuel Ruben (1900-1988). Èra basat sus d'electròdeszinc-oxid demercuri e es a l'origina dei modèls modèrnes de pilas botons.
.jpg)
.jpg)
.svg)
