1830 : fragmentacion de laGranda Colómbia en causa de trèbols intèrnes grèus liats au conflicte entreFrancisco de Paula Santander eSimón Bolívar. Aquò entraïnèt la formacion deVeneçuèla e d'Eqüator. 1831 : enEtiopia,batalha de Debre Abbay (14 de febrier) entre lei fòrças de Tigre dau rasSabagadis e aquelei deis Oròmos dau ras Marye, protector principau dau negusGigar. En despiech de sa superioritat tecnologica (utilizacion d'uneis unitats equipadas d'armas de fuòc), Sabagadis foguèt batut e son territòri pilhat per lei venceires. Pasmens, lo ras Marye foguèt tuat dins la batalha. Son fraire Dori li succediguèt e remplacèt immediatament lo negusGigar perIyasu IV jutjat pus docil. Dins aquò, Dori moriguèt a son torn e foguèt remplaçat per Ali II que venguèt lo cap vertadier d'Etiopia fins aisans 1840 gràcias a l'influéncia diplomatica de sa maire,Menen, e au sostèn dei faccions oròmos. 1831 : aisEstats Units, creacion dau jornauThe Liberator (1èr de genier) deBoston perWilliam Lloyd Garrison. Son projècte èra de luchar còntra l'eslavatge mai transformèt rapidament son movement en crosada[1]. Se sa declaracion foguèt pas remarcada en 1831, anava pauc a pauc radicalizar dau debat regardant l'eslavatge e participar a l'entraïnament de laGuèrra Civila una generacion pus tard.
1833 : enEspanha, mòrt deFerdinand VII que foguèt remplaçat perIsabèu II, venguda eiretiera dau tròne après l'abolicion de lalèi salica. Pasmens, son coronament foguèt refusat per lei partisans de Carles de Borbon e de lalèi salica entraïnant laPremiera Guèrra Carlista fins a1840 entre lei partisans dei dos pretendents. 1833 : aisEstats Units, fondacion de laSocietat estatsunidenca còntra l'esclavatge. Son objectiu èra de permetre d'estructurar e de renfòrçar la lucha abolicionista[2]. 1833-1837 : enJapon,famina de Tenpo. Entraïnèt un nombre de mòrts desconeguts e de movement de revòutas localas. 1834 : abolicion de l'Inquisicion enEspanha. 1835-1836 : enAmerica dau Nòrd, lei tensions entre lo govèrn mexican e lei colons estatsunidencs deTèxas entraïnèron laRevolucion Texana. Batut,Mexic deguèt reconéisser l'independéncia de la region mai la question de sei frontieras contunièt de suscitar de tensions. 1835 : presa d'Oyo per lei tropas dauCalifat de Sokoto. 1835 : enMadagascar, expulsion dei missionarisprotestants britanics. La rèinaRanavalona Ièra assaièt de lei remplaçar per d'aventuriers amb de conoissenças tecnicas per perseguir la modernizacion dau reiaume. Pasmens, se turtèt a l'ostilitat dei poissanças colonialas. 1835 : enMexic, repression d'una revòuta liberala enZacatecas. Pasmens, la perseguida de la politica de centralizacion entraïnèt la secession deTèxas. 1835 : enJapon, destruccion de la region deSanriku per untèrratrem de magnitud 7,6. 1836 : a l'eissida de labatalha de San Jacinto (21 d'abriu),independénciade facto deTèxas. 1837 : enIllinois, chaple d'un jornalista abolicionista per de partisans de l'esclavatge. Una partida de son jornau e de son estampariá foguèron pereu destruchas per d'abitants[3]. 1837 : enJapon, abdicacion daushogunTokugawa Ieyoshi au profiech de son fiuTokugawa Ieyoshi. Pasmens, segon la tradicion dau shogunat Tokugawa, gardèt la realitat dau poder fins a samòrt. D'autra part, aparicion de movements de contestacion còntra loShogunat amb la fin de laFamina de Tenpo. Aquò foguèt agravat per de tirs d'artilhariá còntra lo naviri marchandestatsunidenc que voliá desbarcar de marins nipons naufrajats. 1838 : enEtiopia, pilhatge deGondar. 1839 : destruccion daupalais de Westminster per unincendi. 1839 : enAmerica, fragmentacion deiProvíncias Unidas d'America Centrala. Cada província formèt un Estat independent.
1839 : dins l'Empèri Otoman, mòrt dau sultanMahmud II que foguèt remplaçat per son fiuAbdulmecid Ièr. Gràcias ai sostèns britanic e austrian, lo sultan novèu capitèt d'obligir — maugrat la desfacha dei sieunas tropas — lei fòrças egipcianas d'Ibrahim Pacha de se retirar d'Anatolia. Puei, inaugurèt un periòde, dichTanzimat, de reformas prefondas deis institucions otomanas per modernizar l'estat segon de modèls occidentaus. 1839 : enÍndia, destruccion de la region d'Andhra Pradesh per un importantciclòn tropicau. La catastròfa entraïnèt la mòrt d'au mens 300 000 personas.
1830 : annada probabla[4] de la premiera publicacion de laGranda Èrsa de Kanagawa, unaestampa dau pintrejaponésHokusai que marquèt un renovelament major dei règlas de composicion enJapon en mesclant art tradicionau de l'archipèu e règlas deperspectiva europèas[5]. Quauqueis annadas pus tard, aquela òbra inspirèt tanben plusors artistasimpressionistas.
1831 : a l'iniciativa deCarl Friedrich Gauss, lo tèrme « complèx » es definitivament adoptat per designar leinombres imaginaris. 1831 : premiera observacion documentada de laGranda Taca Roja deJupitèr. 1831 : invencion d'unmotorelectric pendular per lofisicianestatsunidencJoseph Henry (1797-1878) que trobèt d'aplicacions importantas dins la concepcion e la produccion derelòtges. 1831 : depaus d'un brevet regardant la premieraturbina de reaccion per l'engenhairefrancésBenoît Fourneyron (1802-1867). Èra la conclusion d'un trabalh acomençat en1827 amb la construccion d'una ròda d'un tipe novèu dins una fòrja dePont-sur-l'Ognon. Aqueu permetèt de produrre pauc a pauc de fònts d'energia superioras ai ròdas de palas idraulicas utilizadas dempuei l'Antiquitat. 1831 : pertocant l'aplicacion dei recèrcas sus l'electricitat, l'instrumentistaparisencHippolyte Pixii (1808-1835), ajudat perAndré-Marie Ampère (1775-1836), realizèt lo premier generator electric de corrent continü. Aquela invencion permetèt de remplaçar l'utilizacion la pila dins certanei cas e foguèt la premiera aplicacion vertadiera de l'energia electrica.
1833 : descubèrta perMichael Faraday (1791-1867) dei doas lèis principalas permetent de descriure lei fenomèns d'electrolisi. ASant Petersborg, descubèrta de lalèi que porta son nom perHeinrich Lenz (1804-1865) regardant l'origina dei corrents electrics produchs perinduccion. 1834 : invencion dau premier motor electric rotatiu per lofisicianprussianMoritz von Jacobi (1801-1874). Aquò permetèt de concebre de motors electrics ambé d'aplicacions industrialas e lo principi dei motors von Jacobi èra totjorn utilizat au començament dau sègle XXI. 1836 : depaus de brevet dau premierrevòuver vertadier per l'engenhaireestatsunidencSamuel Colt (1814-1862). D'utilizacion simpla a respècte deisarmas dau periòde, lo Colt conoguèt un succès important e generalizèt l'utilizacion derevòuvers e d'armas amb un barrilhet fins a l'aparicion depistolets eficaç vèrs la fin dau sègle XIX.
Dessenh representant un element de lapila Daniell.
1836 : invencion de la premierapila impolarizabla per loquimista efisicianbritanicJohn Frederic Daniell (1790-1845). Aquela pila trobèt d'aplicacions importantas dins lotelegraf qu'èra alora a se desvolopar e que necessitava de fònts d'energia constantas e fisablas. 1837 : invencion daudaguerreotipe per loFrancésLouis Daguerre (1787-1851). Eissit de recèrcas sus leis alogenurs d'argent, son sistèma èra format d'una placa de coire cubèrta d'argent qu'èra expausada a de vapors d'iòde. Après reaccion amb l'argent, aquò permetiá de formar un jaç d'iodur d'argent fotosensible. Un còp plaçada a la lutz, la placa enregistrava un imatge invisible que son desvolopament èra realizat gràcias a de vapors de mercuri que formavan un amalgama amb l'iodur d'argent en foncion de l'intensitat luminosa recebuda per la placa. A respècte dau procès inventat perNicéphore Niépce dins leis ans 1820 (→1827), lodaguerreotipe èra un progrès considerable car permetiá de redurre lo temps de pausa de plusors oras (ò jorns) a 20-30 minutas. La novèla de l'invencion de Daguerre venguèt publica au començament de1839 e entraïnèt una multiplicacion dei trabalhs e dei publicacions sus lafotografia (→1839).
