1810 : enMadagascar, mòrt dau rèiAndrianampoinimerina que foguèt remplaçat per son fiuRadama Ièr. Son rèine aviá permés d'unificar la màger part de l'illa. Son fiu adoptèt una politica destinada a renfòrçar la poissança dau reiaume en fàcia deFrança e dauReiaume Unit.
1812-1814 : assaiant d'aprofichar la mobilizacion britanica enEuròpa, leisEstats Units d'America declarèron la guèrra aLondres amb l'objectiu de conquistarCanadà. Pasmens, sei tropas, mau organizadas e mau comandadas, enregistrèron pauc de succès e lostatu quo foguèt restablit en1814 amb la fin dei guèrras napeoleonencas.
1813 : fin de laGuèrra Russopèrsa de 1804-1813 amb una victòria russa.Pèrsia i perdiguèt la màger part dei territòris contestats enCaucàs. 1814-1816 : enAmerica, leisEspanhòus reprenguèron lo contraròtle de seicolonias, a l'excepcion dauRio de la Plata. Pasmens, aqueu succès demorèt efemèr en causa dei tensions entre lo poder reiau e leis elèits coloniaus.
Pintura britanica representant lei colors estrenhas dei tremonts de l'annada 1816.
1816 : enIndonesia, erupcion fòrça violenta dauMont Tambora (92 000 mòrts) que causèt de trèbolsclimaticas durant au mens un an sus tota laplaneta. Dins mai d'un país, aquò entraïnèt d'esmogudas alimentàrias car la produccionagricòla foguèt fòrça febla. 1816 : consequéncia de l'erupcion dauMont Tambora, enChina, unafamina generala causèt una crisi grèva amb de centenaus de miliers de mòrts. De mai, de miliers de soudats abandonèron son pòste per assaiar d'ajudar sa familha. 1817 : signatura d'un tractat de cooperacion entre loReiaume Merina e loReiaume Unit. Lo rèiRadama Ièr i obtenguèt una ajuda britanica per modernizar son reiaume (→1820). 1819 : signaturat dautractat d'Adams-Onís entre leisEstats Units eEspanha. Aquel acòrdi organizèt la cession deFlorida ais Estatsunidencs e definiguèt lo limit entre lei possessions dei dos país enAmerica dau Nòrd.
1810 : experiéncia dauBritanicHumphry Davy (1778-1829) d'utilizacion d'un arc electric per fondre una mòstra defèrre. Mai de 50 ans pus tard, aquò donèt ais engenhaires metallurgistas d'explorar lei possibilitats de lasiderurgia electrica (→1879 e1900). 1810 : publicacion dau resultat d'estudis de mèsclas degas per loFrancésGay-Lussac (1778-1850). I establiguèt l'existéncia de reaccions quimicas simplas explicant lei variacions de pression e de composicion.
1811 : publicacion per l'ItalianAmedeo Avogadro (1776-1856) de lalèi d'Avogadro. Aquela lèi enoncièt l'egalitat dau nombre demoleculas dins dosvolums egaus de gas perfècts diferents dins de condicions de temperatura e de pression identicas. Aquò foguèt tanben una dei premierei mencions d'una distincion entreatòms emoleculas. Pasmens, aquela lèi foguèt aculhida amb indiferéncia per la communautat scientifica e l'adopcion de la teoria atomica foguèt un procès lent en despiech de son ròtle dins la definicion dau modèl daugas perfècte (→1834).
