Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Vejatz lo contengut
Wikipèdial'enciclopèdia liura
Recercar

Ans 1790

Aqueste article es redigit en provençau.
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
(Redirigit dempuèi1792)

Infotaula de decenniAns 1790
Sèglessègle xvii -sègle xviii -sègle xix
Decennis1760 -1770 -1780 -1790 -1800 -1810 -1820

Istòria

[modificar |Modificar lo còdi]

1791 : integracion de laRepublica de Vermont au sen deisEstats Units d'America.

Pintura representant una batalha entre Chinés e Nepalés en1792.

1791-1792 : en causa dau refús deTibet de pagar l'indemnitat prevista per lo tractat de1789,Nepal ataquèt tornarmai son vesin eChina foguèt obligada de tornar intervenir. Pasmens, au contrari dau conflicte precedent, leis operacions venguèron rapidament importantas. L'arribada de l'armada dau generauFuk'anggan permetèt ai Chinés de s'impausar maugrat de pèrdas importantas.Nepal acceptèt de venir tributari deChina mai lo tribut, fòrça reduch, permetiá en realitat au país de demorar independent. En revènge, lei Chinés renforcèron fòrça sa preséncia enTibet.

Pintura representant la presa dauPalais dei Teulieras per lei revolucionaris francés.
Pintura representant labatalha de Valmy.

1791-1792 : temptativa de fugida dau rèiLoís XVI en fòra deFrança per demandar l'ajuda deis autrei monarquias. Foguèt reconegut e arrestat aVarennes. Lei parlamentaris lo suspendiguèron de sei foncions mai aquò empediguèt pas la montada dei tensions enEuròpa. Au contrari,Prússia eÀustria se raprochèron. Finalament, lo 20 d'abriu de1792,França declarèt la guèrra ais Austrians entraïnant l'invasion de son territòri per d'armadas prussianas e austrianas. Après divèrsei desfachas, lei revolucionaris ataquèron dirèctament loPalais dei Teulieras per arrestar lo rèi (10 d'aost). Puei, l'armada francesa capitèt d'arrestar lei Prussians a labatalha de Valmy (20 de setembre) permetent a laConvencion Nacionala de proclamar larepublica (21 de setembre).
1792 : enJapon, au mens 15 000 mòrts après lo passatge d'untsunami causat per una erupcion dauMont Unzen. Aquò es l'erupcion pus murtriera de l'istòria de l'archipèu.

Article detalhat:Guèrra de la Premiera Coalicion.

1792-1795 : après la proclamacion de laRepublica e l'execucion deLoís XVI en1793, laFrançaRevolucionària foguèt atacada per la quasi totalitat dei país europèusAnglatèrra,Russia,Sardenha,Espanha,Nàpols,Prússia,Àustria e loSant Empèri, lei doasÈssa, Baden,Toscana,Hannover...). Pasmens, leis autoritats prenguèron de mesuras novèlas per formar d'armadas nombrosas (levada en massa...) qu'enregistrèron de succès importants li permetent de desgatjar lafrontiera francesa, d'ocuparBelgica, d'intrar enAlemanha e de capturar la flòta olandesa dins lo pòrt deTexel.Prússia abandonèt ansin la coalicion tre1794. En revènge, sus leimars, la marina francesa, desorganizada per la partença de seis oficiers, foguèt largament batuda per leis esquadras britanicas.
1794 : transferiment de lacapitala dauReiaume Merina aAntananarivo per lo rèiAndrianampoinimerina.
1794 : revòuta deis abitants dePennsilvània que refusavan l'instauracion d'una taxa federala sus lo borbon. D'efiech, l'alcòl èra utilizat coma moneda per assegurar lei cambis economics dins la region[1].George Washington aprofichèt la situacion per afiermar la poissança dau govèrn centrau. Decretèt la lèi marciala e reprimiguèt l'insureccion en octòbre. L'expedicion demostrèt la capacitat de l'estat de reprimir la violéncia sus lo territòri. En revènge, lo pagament de l'impòst demorèt feble.
1794 : presa deKerman perLotf Ali Khan e còntra-ofensiva rapida d'Agha Mohammad Khan que poguèt enceuclar lei fòrças de la dinastia Zand dins la vila. Capturat, Lotf Ali Khan foguèt mutilat e moriguèt dins lo corrent de l'annada aTeheran. D'atrocitats importantas foguèron tanben dirigidas còntra la populacion de Kerman. Aquò marquèt la fin de la guèrra civila entre Zand e Qajar per la direccion dePèrsia. Pasmens, certanei regions frontalieras èran totjorn en estat de rebellion.
1795-1797 : segonda partida de laGuèrra de la Premiera Coalicion entreFrança e divèrseis estats europèus. En despiech d'un redreiçament dei coalizats enAlemanha, lei Francés capitèron de batre leisAustrians après lacampanha d'Itàlia daugenerauBonaparte que menacètViena.
1796 : enPèrsia, conquista de Chiraz e de Tabriz per lei fòrças d'Agha Mohammad Chah.
1796-1797 : enEtiopia, de combats entre senhors locaus entraïnèron de destruccions importantas aGondar.

Article detalhat:Tractat de Campo-Formio.

1797 : dins lo quadre de la patz francoaustriana enItàlia, disparicion de laRepublica de Gènoa e de laRepublica de Venècia, respectivament annexada per laRepublica de Liguria (un estat satellit deFrança) e perÀustria.
1797 : enPrússia, mòrt deFrederic Guilhèm II que foguèt remplaçat perFrederic Guilhèm III.
1797 : a la demanda dei senhors locaus, inquiets de la reünificacion pèrsa, ocupacion deGeorgia perRussia.

Cultura

[modificar |Modificar lo còdi]

1796 : trabalhs importants ordonats perAgha Mohammad Chah dins loSanctuari d'Al-Hussayn ibn Ali. En particular, lo dòme conoguèt una renovacion importanta amb l'installacion de teules cubèrts d'aur. Pasmens, lo luòc foguèt pilhat en1801 ò en1802 per de nomadaswahhabitas venguts de laPeninsula Aràbia.
1799 : construccion dauPalais dei Vents deJaipur. Destinat auharem dau senhorSawai Pratap Singh, a una forma de piramida amb una façada principala compausada d'elements semioctogonaus fòrça caracteristics que semblan a un nís d'abelha.

Sciéncias e tecnicas

[modificar |Modificar lo còdi]

1791 : depaus d'un brevet regardant la premieraturbina de gas per l'engenhaire e inventorbritanicJohn Barber (1734-1801). Pasmens, l'engenh foguèt pas construch en causa dei limits tecnologics dau periòde[2].
1794 : descubèrta daudaltonisme per lo quimista britanicJohn Dalton (1766-1844).
1794 : creacion de la premiera unitat militara aeriana perFrança (2 d'abriu). Èra destinada a l'observacion dau prat batalhier e deis operacions enemigas. La premiera utilizacion aguèt luòc a labatalha de Fleurus (26 de junh).
1796 : premiera ipotèsi regardant l'existéncia deinegres traucs formuladas per lofrancésPierre-Simon de Laplace (1749-1827).

Article detalhat:Vaccin.

1796 : premiera publicacion dau principi de lavaccinacion per lo mètgeanglésEdward Jenner (1749-1823).
1796 : descubèrta de l'existéncia d'una fòrça electrica per lofisicianitalianAlessandro Volta (1745-1827) dins un dispositiu format de doas pèças d'argent e dezinc separada per un fuelh depapier umid. Aquò marquèt l'aparicion de l'electroquimia e l'acomençament de la recèrca regardant la creacion d'acumulators.
1797 : premiera utilizacion d'unamarca cartesiana per representargeometricament leinombres imaginaris per loNorvegianCaspar Wessel (1745-1818).
1798 : descubèrta per lo fisicianfrancésJacques Charles (1746-1823) de lalèi de Charles depintant un liame entre la pression d'un volum constant degas e l'aumentacion de satemperatura.
1798 : descubèrta dauberilli per loquimistafrancésLouis-Nicolas Vauquelin (1763-1829) a partir de l'estudi debericles.
1798 : premiera utilizacion de la nocion devector per lo geomètredanésCaspar Wessel (1745-1818) dins un estudi sus leinombres complèxs.
1799 : descubèrta dei proprietats anestesicas dau protoxid d'azòte per lo quimistaanglésHumphry Davy (1778-1829). Aquò permetèt de desvolopar la tecnica de l'anestesia gasosa.
1799 : construccion de la premierapila perAlessandro Volta (1745-1827) a partir d'un empielament de discs decoire e dezinc separats per de rondèlas d'estòfa impregnadas d'acid. L'estudi dau corrent electric produch per aquela pila entraïnèt l'aparicion de l'electrocinetica.

Decès

[modificar |Modificar lo còdi]

Liames intèrnes

[modificar |Modificar lo còdi]

Bibliografia

[modificar |Modificar lo còdi]

Nòtas e referéncias

[modificar |Modificar lo còdi]
  1. (fr) André Kaspi,Les Américains. Tome 1 : Naissance et essor des Etats-Units 1607-1945, Seuil, 1986, p. 152.
  2. Un modèl foguèt construch per una companhiá alemanda en1972 per una exposicion.
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Ans_1790&oldid=2430650 »
Categorias de la pagina :

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp