Pintura de la retirada prussiana après la casuda de la fortalesa deKolberg.
1759-1762 : periòde malaisat per l'armadaprussiana que deguèt abandonar una partida de son territòri e perdiguèt de desenaus de miliers d'òmes. Pasmens, leis Austrians e lei Rus mau capitèron de leis anientar. 1760 : enJapon, abdicacion daushogunTokugawa Ieshige au profiech de son fiu ainatTokugawa Ieharu. 1761 : enÍndia,batalha de Panipat entreAfgans eMarates. S'acabèt per una victòria afgana qu'empediguèt leiMarates de conquistarDelhi. Dins aquò, leis Afgans, tròp alunchats de son territòri, poguèron pas esplechar aqueu succès. 1761 : capitulacion de la garnisonfrancesa dePondichéry. Aquò permetèt aisAnglés de venir la poissança europèa principala dins la peninsula. 1762 : publicacion deDau Contracte sociau ò Principes dau drech politic daufilosòffrancésJean-Jacques Rousseau (1712-1778). Òbra major dau periòde dei Lutz, afierma lo principi de la sobeiranetat dau pòble sostengut per lei nocions delibertat, d'egalitat e volontat generala. Aplicadas a partir de laRevolucion Francesa, aqueleis idèas fan partida de la basa de la màger part deisestats modèrnes. 1762 : « Miracle de l'Ostau de Brandeborg » : gràcias a la retirada deRussia en fòra dau conflicte après la mòrt d'Eisabèu de Russia, l'armada prussiana capitèt de rebutar leis Austrians e de tornar conquistar lei territòris perduts. Descorajats, leis Austrians demandèron la dubertura de negociacions de patz.
1762 : intrada en guèrra d'Espanha dins laGuèrra de Sèt Ans dins lo camp francoaustrian. Pasmens, leis Espanhòus, isolats, foguèron batuts mai d'un còp e perdiguèronL'Avana. 1763 : fin de laGuèrra de Sèt Ans. En Euròpa, s'acabèt amb una restauracion daustatu quo ante bellum. En revènge, dins lei colonias, veguèt la disparicion dau premier espaci coloniau francés que foguèt annexat per leiBritanics ò cedit aisEspanhòus coma compensacion de la pèrda de divèrsei colonias. Aquò permetèt auReiaume Unit de venir la premiera poissança mondiala en plaça deFrança. 1764 : a la demanda deiGenovés, desbarcaments de tropas francesas enCorsega. 1765-1769 : temptativas d'invasion deBirmania per leiChinés. Pasmens, leis armadas Qing foguèron batudas ò decimadas per lei malautiás[1]. 1768 : premiera observacion documentada de laGranda Barriera de Corau. Foguèt l'òbra dau navegairefrancésLouis de Bougainville (1729-1811) (→1770). 1768-1769 : cession deCorsega aFrança per laRepublica de Gènoa. En despiech de la resisténcia dei tropas dePasquali Paoli, lei Francés conquistèron l'illa en1769. 1769 : enEtiopia, afondrament definitiu de l'autoritat centrala daunegus e començament dauTemps dei Princes, un periòde de division que veguèt cada província importanta venir independenta.
1760 : redescubèrta de la toxicitat daublanc de plomb per lo mètgeMaurice Deshais-Gendron (→1777). 1761 : invencion de lapercussion per lo mètgeaustrianLeopold Auenbrugger (1722-1809) permetent d'estudiar certanei modificacions dins lei cavitats toracicas e abdominalas. 1764 : durant una observacion de l'amàs globularM4, l'astronòmfrancésCharles Messier (1730-1817) veguèt plusorsestelas dins l'amàs. Aquò permetèt de comprendre la natura d'aqueleisamàs d'estelas. 1765 : invencion de la premieramaquina de vapor utilizada coma unmotor per l'engenhaireescocésJames Watt (1736-1819). A l'origina, aquò èra destinat a pompar l'aiga dins lei minas tròp umidas per permetre l'utilizacion d'una maquina de Newcomen (1712). Pasmens, sa maquina conoguèt rapidament un nombre pus important d'aplicacions e favorizèt l'emergéncia dei premiereis industrias modèrnas a la fin dau sègle. 1765 : observacion d'una avança deMercuri au nivèu de sonperihèli a respècte de la trajectòria prevista per lamecanica classica. Inexplicat, aqueu fenomèn venguèt una enigma fins a l'aparicion de lamecanica relativisita (→1859 e1916). 1766 : formulacion de lalèi de Titius-Bode enonciada per l'astronòmprussianJohann Daniel Titius (1729-1779). Depintava la posicion deiplanetas dauSistèma solar segon una seguida de rason 2. En despiech de son caractèr erronèu (confirmat au sègle seguent per la descubèrta deNeptun), aquela ipotèsi favorizèt la recèrca e la descubèrta deisasteroïdes car prevesiá la preséncia d'una planeta desconeguda entre leisorbitas deMart e deJupitèr. 1766 : presentacion a laSocietat Reiala de Londres de sei trabalhs per lo quimista e fisicianbritanicHenry Cavendish (1731-1810) sus leigas de l'èr. I demostrèt l'existéncia de plusors gas e isolèt per lo premier còp l'idrogèn. Capitèt tanben d'establir de relacions de densitat entre diferents gas (diidrogèn, gas carbonic...).
