../.. |Ans 1680 |Ans 1690 |Ans 1700 | Ans 1710 |Ans 1720 |Ans 1730 |Ans 1740 |../..1709-1710 : enEtiopia, fin de l'insureccion dau pretendentNebahne Yohannes.
1710 : perseguida dei reformas daushogunTokugawa Ienobu e de son conselhierArai Hakuseki. Melhorèron losistèma judiciari, assaièt de crear unamoneda establa e limitèt lo ròtle de la censura car voliá obtenir lei pensadas de la populacion sus sa politica.
1710 : dins l'Ocean Indian, presa dau comptadorportugués per leisOmanés.
1711 : enEtiopia, empoisonament daunegusTewoflos que foguèt remplaçat per son cosinYostos. Lo negus novèu èra estat chausit per l'aristocracia dins una branca segondària de ladinastia salomoniana per assaiar d'arrestar lo cicle d'assassinats e de venjanças acomençat en1706 amb lo murtre dau negusIyasu Ièr.
1711 : aprofichant la mobilizacion dei tropas russas enSuècia, leis Otomans infligiguèron una gròssa desfacha ai Rus enMoldàvia. Lei Rus reconeguèron rapidament sa desfacha e abandonèronAzòv (→1735).
1711 : enJapon, perseguida dei reformas e de la politica de modernizacion daushogunTokugawa Ienobu. En particular, dins lo corrent de l'annada, melhorèt lei relacions entre lo shogunat e la cort imperiala. Suprimiguèt plusors limitacions impausadas a l'Ostau Imperiau coma l'obligacion per lei cadets de venir prèire. De son caire, son conselhierArai Hakuseki contunièt sa politica d'estabilizacion de lamoneda e de limitacions dei sortidas de metaus preciós en fòra de l'archipèu.
1712 : enChina, temptativa de còp d'Estat còntra l'emperaireKangxi. Menat per lo prince eiretierYinreng, l'operacion mau capitèt eYinreng foguèt arrestat. L'emperaire refusèt de nomar un eiretier novèu fins a sa mòrt.
1712 : enJapon,mòrt dau shogunTokugawa Ienobu que son brèu rèine foguèt marcat per una activitat intensa de reformas e de modernizacion de l'economia e de la societat. Son fiu, un enfant de tres ans dichTokugawa Ietsugu, li succediguèt.Arai Hakuseki, conselhier principau de son paire, foguèt cargat de sa proteccion e venguètde facto lo cap de l'archipèu.
1712 :mòrt de l'emperaire mogòlBahadur Shah Ièr e començament d'una guèrra civila dins l'Empèri a prepaus de sa succession (→1719).
1713-1714 : enJapon, començament d'una crisi economica grèva amb una aumentacion importanta dau pretz dauris. Aquò menèt a l'introduccion d'una novèlamoneda metallica que permetèt d'estabilizar l'economia.
1715 :mòrt deLoís XIV. Tre sa disparicion,Felipe d'Orleans obtenguèt dauParlament de París l'annulacion dautestament dau rèi, çò que li permetèt de venir regent. Puei, per legitimar son poder, creèt divèrsei conseus, formats de senhors eissits de l'aristocracia auta, que remplacèron lei Secretariats d'Estat dau periòde precedent. Aquò menèt a una verificacion atentiva dei deutes publics entraïnant una demenicion de son montant de 596 a 190 milions de liuras.
1716 : mòrt dau negusYostos. Dins lo corrent de son agònia, Yostos, qu'èra eissit d'una branca segondària de ladinastia salomoniana, esitèt de nomar lo sieu fiu coma eiretier car aquò auriá entraïnat un conflicte entre lei cortesans de la Cort (puslèu favorables au fiu dau sobeiran) e la garda imperiala (puslèu favorabla a l'eiretier de la branca principala de la dinastia). Fin finala, la situacion se reglèt avans la mòrt dau negus quand lei gardas designèronDawit III (1716-1721) coma negus.
1716 :mòrt daushogunTokugawa Ietsugu qu'aviá ges d'eiretier. Foguèt remplaçat perTokugawa Yoshimune, un cosin d'una branca segondària dauclan Tokugawa. Administrator competent e politic abil, engatjèt una politica de reformas ambiciosas e remandèt lo conselhierArai Hakuseki jutjat tròpconservator.
1716-1718 : après la mòrt deLoís XIV, laregéncia ordonèt una importanta accion de verificacion dei finanças publicas. Aquò permetèt d'annular la màger part dau deute public e de suprimir divèrseis oficis.
1718 : signatura dautractat de Passarowitz que marquèt la fin de la guèrra balcanica iniciada en1714 entre laRepublica de Venècia e l'Empèri Otoman. Gràcias a l'ajuda austriana, la guèrra s'acabèt per una desfacha turca :Constantinòble deguèt abandonarBanat, lo nòrd deSerbia e divèrsei territòris deBosnia ò deValaquia ais Austrians e acceptar la possibilitat per Venècia d'aumentar sei possessions enDalmàcia e enAlbania. Pasmens,Venècia deguèt cedir la màger part de sei possessions grègas. Ansin, en despiech dau succès teoric, aquela guèrra marquèt lo declin definitiu de la poissança veneciana.
1718-1720 : guèrra entreEspanha e una aliança formada perFrança,Anglatèrra, leiProvíncias Unidas, loSant Empèri Roman Germanic eSavòia. L'objectiu èra d'empedirFelip V d'Espanha de tornar conquistar lei regions d'Itàlia qu'avián fachas partida dei possessions de la corona d'Espanha. Lo conflicte s'acabèt per una victòria deis Aliats e l'abandon dei conquistas de Felip V enItàlia.
1719 : dins l'Empèri Mogòl, fin de la guèrra civila començada en1712 per lo tròne.Muhammad Shah, felen deBahadur Shah Ièr, venguèt ansin l'emperaire novèu.
1719 : enOman, l'eleccion deSaif ibn Sultan II coma sultan entraïnèt una guèrra civila entre lo poder novèu e la tribú dei Hinawi que refusèt lo resultat. Aquò marquèt lo començament dau declin de la poissança omanesa.
1713 : acabament de la bastida de laglèisa deLideta Mariyam aGondar.
1712 : invencion de la premieramaquina de vapor vertadiera per l'engenhaireanglésThomas Newcomen (1664-1729). AmbJohn Calley, demostrèt son eficacitat per pompar l'aiga d'unaminainondada. Aquel engenh utiliza certanei dispositius ja utilizats perThomas Savery (1698) e foguèt la premiera maquina de vapor comercializada.
1715 : invencion dau premiertermomètre demercuri perGabriel Fahrenheit.
1715 : publicacion deMethodus incrementorum directa et inversa deBrook Taylor (1685-1731). Dins aquel obratge, lo matematiciananglés publiquèt lo resultat de sei recèrcas sus doas descubèrtas importantas : l'integracion per partidas e leiseguidas de Taylor[1].
- Joseph Addison,escrivan e òme politicanglés.
- Badi III, sultan deSennar.
- Giovanni Cassini,astronòm francoitalian.
- Arcangelo Corelli,musicianitalian.
- Abraham Darby, engenhaire e metallurgistabritanic.
- Frederic Ièr, rèi enPrússia.
- Gottfried Wilhelm Leibniz, filosòf, matematician e òme politicalemand.
- Loís XIV, rèi deFrança.
- Loís Armand de Lom d'Arce, exploratoroccitan.
- Denis Papin,fisician e engenhairefrancés.
- Thomas Savery,engenhairebritanic.
- Tewoflos,negus d'Etiopia.
- Tokugawa Ietsugu,shogun deJapon.
- Tokugawa Ienobu,shogun deJapon.
- Yostos,negus d'Etiopia.
- ↑(en) Kirsti Andersen,Brook Taylor's work on linear perspective : a study of Taylor's role in the history of perspective geometry ; including facsimiles of Taylor's two books on perspective, Springer, 1992.
