../.. |Ans 1500 |Ans 1510 |Ans 1520 | Ans 1530 |Ans 1540 |Ans 1550 |Ans 1560 |../..Ans 1530 : premiereis installacions decoloniasportuguesas enBrasil. Favorizèron la difusion demalautiás europèas (variòla,senepion, etc.) que decimèron lei populacions indigènas.
1530 : organizacion d'una expedicion novèla dauconquistadorFrancisco de Montejo còntra leiciutats maias. Pasmens, devesiguèt sei fòrças e foguèt esquichat en despiech de la bastida de la fortalesa deCam Peche.
1530 : arrestacion e execucion daucazonci tarascTangáxuan II per leisEspanhòus e certanei caps tarascs. Aquò entraïnèt una revòuta aisament reprimida e la fin de l'independéncia deiTarascs.
1530 : mòrt deBabur, fondator de l'Empèri Mogòl, que foguèt remplaçat per son fiuHumayun.
1531-1535 : represa de la guèrra entreEtiopia e sei vesins musulmans. Ben equipats amb d'armas de fuòc e d'artilhariá, lei fòrças dauSultanat d'Adel capitèron de conquistar plusors regions importantas ont assaièron de convertir lei populacions per fòrça.
1532 : capitada d'uncòp d'estat còntra lokhan d'AstrakhanQasim II que foguèt assassinat. L'autor dau complòt,Aq Kübek, li succediguèt. Adoptèt una politica per protegir l'independéncia dau Khanat còntra leis ambicions deis autreisestats mongòls de la region. Pasmens, aquò marquèt lo començament d'un periòde d'instabilitat politica a la tèsta dau Khanat.
1532 : enBretanha, adopcion d'un edicte per leis Estats dau Ducat permetent l'union ambFrança. Aquò marquèt la fin de l'independéncia dau ducat.
1534 : premier viatge de l'exploratorfrancés dins la vau deSant Laurenç (→1541).
1535 : conquista de la vila indiana de Diu per leiPortugués.
1537 : enEuròpa, publicacion de doasbullas pontificalas, dichasVeritas ipsa eSublimis Deus, qu'enebiguèron l'esclavatge au sen dei populacions crestianas e rementèron lodrech a lalibertat e a laproprietat deisAmerindians. Pasmens, foguèron gaire seguidas per leis autoritats localas que modifiquèron gaire leis institucionscolonialas.
1533 : entrigonometria, publicacion de la premiera taula desinus per lomatematicianalemandPetrus Apianus (1495-1552).
1537 : publicacion deNova scientia daumatematicianitalianNiccolo Fontana Tartaglia (1499-1557). Aquò èra lo premier manuau debalistica, sciéncia venguda importanta en causa de l'aumentacion de portada deis armas de sètge entraïnada per lo desvolopament de l'artilhariá pirotecnica. Son obratge conoguèt un succès important e plusors edicions ulterioras.
1539 : publicacion deNew Kreütter Büch (« Erbari novèu dei plantas » enoccitan) dau prèire ebotanistaalemandHieronymus Bock (1498-1554). I depintèt 800 espècias vegetalas e i prepausèt una classificacion novèla basada sus lei categorias d'èrba, d'aubrilhon e d'aubre. Son òbra conoguèt un succès important e foguèt regularament editada dins lo corrent dei sègles XVI e XVII.
