../.. |Ans 1460 |Ans 1470 |Ans 1480 | Ans 1490 |Ans 1500 |Ans 1510 |Ans 1520 |../..1491 : conversion aucrestianisme daumanikongoNzinga Nkuwu que venguèt Joan Ièr de Kòngo. Una partida importanta de l'ostau reiau e deis elèits dau país l'imitèt.
1492 : dins laPeninsula Iberica, capitulacion deGranada (3 de genier) que foguèt annexada perCastelha. Aquò marquèt la disparicion dau darrier reiaumesmusulmans de la region e la fin de laReconquista.
1492 : consequéncia de la presa deGranada per leisEspanhòus, leiRèis Catolics decidèron de renfòrçar sa politica de lucha còntra leis infidèus installats dins sei reiaumes. Ordonèron ansin l'expulsion deiJudieus (31 de març).
1492 : descubèrta daucontinentamerican per una expedicionespanhòla dirigida perCristòl Colomb.
1493 : dins l'Empèri Songai, revòuta dau governaireAskia Muhammad còntra lo poder. Sostengut per lei mitans religiós conservators ostils au rèiSonni Baro, prenguèt lo poder a l'eissida de labatalha d'Anfao (12 d'abriu). Fondèt ansin ladinastia Askia[1].
1493 : dins l'Empèri Inca,assassinat deTupac Yupanqui que foguèt victima dei complòts tròp nombrós que minavan la cort deCuzco dempuei d'annadas. Foguèt remplaçat per son fiuHuayna Capac.
1493-1496 : segonda expedicion deCristòl Colomb. Marquèt lo començament de lacolonizacion d'America per leisEuropèus qu'obliguèron leis indigèns de pagar detributs regulars d'aur e decoton. Aquò entraïnèt una revòuta, durament reprimida, en1495.
1494 : a la demanda dei rèis d'Espanha e dePortugau, lo papaAlexandre VI instaurèt un limit de partiment dau mond entre lei doas monarquias 370lègas a l'oèst dauCap Verd. Dichtractat de Tordesillas, aquel acòrdi foguèt pas reconegut per leis autrei poissanças europèas.
1494 : enAfrica Orientala, mòrt dau negusEskender que foguèt tuat durant una batalha còntra leis estatsmusulmans de la region. Son fiu,Amda Seyon II, foguèt rapidament reversat per son oncleNaod que capitèt de restablir lapatz amb loSultanat d'Adel. L'emir d'Harrar assaièt de perseguir lo combat mai foguèt aisament vencut.
1497 : conquista deMelilla perEspanha.
1497 : descubèrta deTèrranòva per l'exploratoritalian, au servici d'Anglatèrra,John Cabot.
1498 : succès de l'expedicion deVasco de Gama que capitèt de passar lo sud daucontinentafrican e d'agantar la peninsula indiana. Aquò anava permetre de durbir de liasons maritimas comercialas entrePortugau eÍndia.
1490 : descripcion dau principi de lacapillaritat per lo sabent eartistaitalianLeonardo da Vinci (1452-1519).
1492 : invencion dau glòbe terrèstre per lo navegairealemandMartin Behaim (1459-1507).
1494 : enVenècia, publicacion e impression deSumma de arithmetica, geometria, de proportioni et de proportionalita escrich per lomatematicianitalianLuca Pacioli (vèrs1445-1517). Èra un resumit de l'ensemble dei conoissenças matematicas dau periòde, especialament enalgèbra, e conoguèt un succès important. Inaugurèt tanben lacomptabilitat.
1496 : publicacion d'un commentari de la teoria dePtolomèu escrich per lo sabentalemandRegiomontanus (1436-1476). DichEpytoma Joannis de Monte Regio in Almagestum Ptolomei, aqueu tractat favorizèt la difusion de la conoissença dau sistèma dePtolomèu enEuròpa e sa revision dins lo corrent dau sègle seguent perNicolau Copernic (1473-1543).
- ↑(fr) Bertrand Hirsch, « La bataille d'Anfao », dins Patrick Boucheron, Julien Loiseau, Pierre Monnet e Yann Potin (dir.),L'histoire du Monde au XVe siècle, Hachette, 2009.
