601-597 : repòsta egipciana enSiria onte lei Caldèus deguèron faciar de revòutas. La pus importanta foguèt aquela daureiaume de Juda que foguèt reprimida en597 avC. Lo rèibabilonianNabuchodonosor II i installèt un rèi feble. v. 600 : fondacion deMassalia per leiGrècs deFocèa. 595-593 : importanta revòuta de la populacion deBabilònia. AfebliguètNabuchodonosor II que poguèt pas combatre una tiera de revòutas enSiria-Palestina (Juda,Edòm,Moab,Ammon eFenicia). Lei rebèls recebèron l'ajuda d'Egipte. 591-586 : enSiria-Palestina, reaccion caldèa après lei revòutas deis ans precedents. A partir de589 avC,Nabuchodonosor II i engatjèt de mejans importants. En587 avC, prenguètJerusalèm e anientèt loreiaume de Juda en desportant la màger part de son elèit aBabilònia. Pauc a pauc,Tir, ben protegida per sei defensas naturalas e sa flòta, demorèt l'unic de resisténcia dins la region. 590 : destruccion deRushahinili, capitala d'Urartu, per leiMedes e leisEscites. Aquò marquèt la disparicion dau reiaume coma poissança importanta deMesopotamia. Dins aquò,Urartu subrevisquèt benlèu quauquei decennis suplementàrias e lei circonstàncias precisas de sa disparicion son desconegudas. 585 : gràcias a una intervencion diplomatica deNabuchodonosor II, fin de la guèrra entre leiLidians e leiMedes. 585-572 : sètge e presa de Tir perNabuchodonosor II. Pasmens, leis abitants de la vila capitèron de gardar una autonòmia importanta en cambi de la participacion de seinaviris ais operacions caldèas còntra leisEgipcians. 570-567 : perseguida de la guèrra entreEgipte eBabilònia. Après de victòrias entrePalestina, lei tropas deNabuchodonosor II capitèron d'intrar enEgipte. Poguèron pas i demorar mai lei trèbols intèrnes que toquèron lo territòri dau faraonApriès empediguèron una còntra-ofensiva egipciana. La situacion s'estabilizèt ansin pauc a pauc marcant l'acabament d'un conflicte començat en610 avC. 562 : mòrt deNabuchodonosor II que marquèt lo començament dau declin definitiu deBabilònia. 561 : enAtenas, de trèbols sociaus grèus permetèron aPisistrates de prendre lo poder amb lo sostèn dei faccions popularas. Dins aquò, se turtèt a l'oposicion dei populacions litoralas e deis abitants pus rics. Finalament, foguèt obligat d'abandonar la direccion de la vila. 556-539 : enBabilònia, rèine deNabonide. Desirós de sostenir la divinitatSin, se turtèt a l'ostilitat dau clergat deMarduk qu'esistèt pas de sostenir seis adversaris. Ansin, en539 avC, la vila foguèt aisament conquista per lei Pèrsas que l'annexèron a son empèri. 554-550 : enAtenas, presa dau poder per una aliança formada perMegaclès ePisistrates. Aquela aliança durèt solament quatre ans avans un exili novèu dePisistrates.
553-550 : revòuta deCir (sostengut per lei Babilonians) còntra leiMedes. Capitèt de s'impausar e de prendre la tèsta de l'empèri constituït per leiMedes. Aquò marquèt la formacion de l'Empèri Aquemenida. Au contrari deis empèris precedents, Cir II laissèt una autonomia importanta ai pòbles vencuts, çò que permetèt d'estabilizar rapidament la situacion e de limitar lei revòutas intèrnas. 547 : conquista deLidia perCir II après una ataca dau rèiCrèsus còntra la vila dePteria. 547-543 : guèrra pèrsa enAnatolia Occidentala per sometre lei ciutats-estats grègas d'Ionia qu'avián aprofichat la disparicion deLidia per assaiar de restaurar sonindependéncia. En particular, en546 avC, l'armada pèrsa prenguètFocèa entraïnant l'exili d'una partida importanta de sa populacion que s'installèt dins sei colonias.Massalia conoguèt ansin un desvolopament rapide e important.
Empèris principaus d'Orient Mejan vèrs 540 avC.
540 : per de rasons mau conegudas,Cartage comencèt la conquista dei ciutatsfenicianas deSicília. Aquò inicièt la formacion de l'espaci cartaginés qu'anava venir una poissança importanta enMediterranèa Occidentala. 540-539 : conquista deBabilònia perCir II. Après la presa de lavila,Cir II publiquèt unadeclaracion onte mencionèt divèrsei drechs acordats a la populacion babiloniana. Aqueu tèxte es de còps considerat coma un element precursor de laDeclaracion Universala dei Drechs de l'Òme. 538-527 : après quatre ans deguèrra civila,Pisistrates capitèt de prendre lo poder enAtenas. Dins aquò, respectèt lo quadre generau politic de la ciutat. Apliquèt tanben son programa en favor dei faccions popularas (lucha còntra l'oligarquia, reforma agrària) e favorizèt lo desvolopament dau comèrci, de l'esplecha dei minas deLaurion e l'expansion atenenca dins laMar Egèa. Enfin, reformèt l'òbra legislativa deDracon. A sa mòrt, foguèt remplaçat per sei fiusHipparc eHippias.
v. 530 :mòrt deCir II. Foguèt remplaçat per son fiuCambis II. v. 530 : creacion de la premieramoneda atenenca. 525 : aprofichant de divisons intèrnas,Cambis II ataquèt e conquistètEgipte a l'eissida de labatalha de Pelusum. Ocupèt egalamentCirenaïca. 522-519 :assassinat deCambis II per seigeneraus. NomèronDarius Ièr per lo remplaçar. Pasmens, aquò entraïnèt de revòutas dins mai d'una província. Foguèron reprimidas entre521 e519 avC e sei caps executats. 519 : conquista de l'illa deSamos per una armada aquemenida. Aquò marquèt la premiera etapa de la temptativa pèrsa de conquistarGrècia (→490 avC). 514 : assassinat dau tiran atenencHipparc en causa d'una querèla amorosa. Son fraire transformèt alora sa tirania en regime de terror vertadier (→510 avC). 513 : lassat deis atacas deinomadasescites còntra son empèri,Darius Ièr organizèt una campanha vèrsDanubi. Pasmens, seis adversaris refusèron lo combat e lo sobeiran aquemenida deguèt se retirar car son avitalhament èra menaçat. Lo resultat de l'expedicion foguèt pas totalament nul carTràcia eMacedònia acceptèron la senhoriá pèrsa. 510 : enSicília, lei tropascartaginesas empediguèron lei Grècs de conquistar la totalitat de l'illa. 510 : intervencionespartenca per reversar lo tiran atenencHippias. Pasmens, lei venceires restabliguèron l'oligarquia locala e la question sociala atenenca venguèt tornarmai una question sensibla (→508 avC). 508 : per resòuvre lei tensions que menaçavan l'òrdre interior au sen de la ciutat, l'AtenencClistenes permetèt l'adopcion dei premiereis institucionsdemocraticas. 505 : après de tensions entreEsparta e seis aliats, formacion de laLiga de Peloponès. Mai ò mens dominada per leis Espartencs, aquela coalicion permetèt d'estabilizar sa dominacion dins lo sud deGrècia. Per seis aliats, foguèt una proteccion eficaça còntra leis ambicions deis autrei ciutats majoras deGrècia.
.png)
.svg)
.png)
