Expansion romana durant la premiera mitat dau sègle III avC.
298-290 :Tresena Guèrra Samnita entraïnada per lei tensions entreRoma e sei vesins (Samnitas,Etruscs,Cèltas...). Lei Romans s'impausèron a labatalha de Sentinum (295 avC) e annexèron lo territòri samnita. 297 : fin dau rèine deChandragupta Maurya (probablament en causa d'una abdicacion par acabar sa vida dins un òrdre religiós) que foguèt remplaçat per son fiuBindusara (→272). 294 : enPeloponès, intervencion d'Esparta per empedir l'annexion de plusors ciutats dau nòrd de la peninsula perMacedònia. Pasmens, leis Espartencs foguèron batuts mai mantenguèron son independéncia car lei Macedonians deguèron desplaçar sei tropas vèrs lo nòrd. 287 : tresena secession de la plèba en causa de son exclusion dau partiment de tèrras conquistadas sus lei Sabins.Quintus Hortensius foguèt alora elegitdictator per reglar la situacion. Adoptèt laLex Hortensia que demeniguèt ò annulèt certanei deutes e donèt lo drech a l'assemblada dei plebèus d'adoptar dei lèis sensa l'acòrd dauSenat. Aquò donèt mai de poder ai classas favorizadas de la plèba e permetèt la formacion d'unaaristocracia pus establa a partir d'aquelei classas e dau patriciat tradicionau de lavila. 281-272 : après una avançada novèla deRoma vèrs lo sud, de tensions opausèron la vila a la ciutat grèga deTarenta. Una guèrra comencèt e lei Grècs demandèron l'ajuda dePirros d'Epira. Son intervencion permetèt ai Grècs de ganhar plusors combats (Ausculum). Pasmens, se dispersèt entre plusors objectius e foguèt finalament vencut aBeneventum (275 avC). Se retirèt alora d'Itàlia permetent ai Romans de conquistarTarenta e la totalitat de la peninsula. 280 : reconstitucion de laLiga Aquèa dins lo nòrd-oèst dePeloponès. Ben dirigida, venguèt pauc a pauc una poissança regionala importanta enGrècia.
272 : mòrt deBindusara. Mau conegut, son rèine veguèt l'extension de l'Empèri Maurya a la quasi totalitat dau mond indian. Foguèt remplaçat perAshoka. 269 : aprofichant de tensios entre ciutats grègas,Cartage ocupètMessina (→264 avC).
268-261 : enGrècia, una importanta coalicion deciutats-estats (Atenas,Esparta,Epira e seis aliats) se revoutèt còntraMacedònia. Pasmens, lei Macedonians arrestèron totei leis atacas e capitèron finalament d'obtenir lacapitulacion d'Atenas. Aquela darriera foguèt desenant ocupada per unagarnison e dirigit per un governador macedonian.
264-241 : ocupada perCartage,Messina se revoutèt e demandèt l'ajuda deRoma per empedir lei Cartaginés de reprimir lo movement. Aquò entraïnèt laPremiera Guèrra Punica que s'acabèt per una victòria romana malaisada e l'abandon de sei posicions sicilianas perCartage. Comencèt alora una crisi grèva dins la vila punica que poguèt pas pagar sei mercenaris.Roma aprofichèt la situacion per ocuparCorsega eSardenha (→219 avC). 261 :conquista de Kalinga, un dei darriereis estats indians independents, per lei fòrças d'Ashoka. Segon la tradicion, la violéncia d'aquela guèrra (entre 100 000 e 200 000) transformèt lo rèi que decidiguèt desenant d'adoptar lei principispacifics daubodisme (→232 avC). 241-238 : afeblida per sa desfacha còntraRoma,Cartage deguèt faciar una revòuta de seimercenaris. Marcat per d'atrocitats importantas, lo conflicte s'acabèt amb una victòria cartaginesa que permetèt au clan Barca de renforçar son poder. 232 : mòrt d'Ashoka que foguèt remplaçat per son fiuDasharatha. Assaiant de perseguir lapolitica de son paire, aguèt de dificultats per estabilizar son poder (→224 avC). 224 : decès deDasharatha. Durant son rèine, l'Empèri Maurya s'afebliguèt e plusors regions venguèron tornarmai independents. Una scission de l'Empèri entre dos sobeirans Maurya es tanben possibla. Foguèt remplaçat per son cosinSamprati (→215 avC). 221 : enChina, conquista dau reiaume deQi per lei fòrças deQin Shi Huang. Aquò marquèt la fin dauPeriòde dei Reiaumes Combatents e la premiera unificacion politica deChina sota l'autoritat d'un sobeiran unic. Lo poder novèu adoptèt rapidament una tiera delèis per unificar lo país. 220 : començament de trabalhs defortificacion lòng de la frontiera septentrionala deChina. Son a l'origina de laGranda Muralha de China.
219-201 : après la destruccion deSagonta, ciutat aliada deRoma, perCartage, una segonda guèrra opausètRomans eCartaginés. Dins la premiera partida dau conflicte, l'armada dau generauAnnibal Barca infligiguèt plusors desfachas saunosas ai Romans. Pasmens, mau capitèt de trobar d'aliats enItàlia per assetjarRoma. Au contrari, lei Romans reagiguèron e destruguèronSiracusa en213 avC). Puei, ocupèron la màger part d'Espanha avans de se dirigir vèrsAfrica onte l'armada cartaginesa foguèt definitivament batuda. Après aquela victòria,Cartage perdiguèt tot son domeni ispanic (annexat perRoma), perdiguèt lo drech de menar una diplomacia independenta deRoma e deguèt pagar una indemnitat fòrça importanta a sei venceires. De son caire,Roma venguèt la premiera poissança de laMediterranèa Occidentala. 215 : decès de l'emperaire mauryaSamprati que foguèt remplaçat perShalishuka (→202 avC).
210-206 :mòrt deQin Shi Huang. Après un periòde de trèbols intèrnes, sa dinastia foguèt reversada e una guèrra civila comencèt per sa succession. S'acabèt per la presa dau poder per leiHan qu'estabilizèron l'Empèri. 202 : mòrt de l'emperaire mauryaShalishuka que foguèt remplaçat perDevavarman.
.png)
.png)
