Vokativ (latin[casus] vocativus, 'rope på') er eit grammatiskkasus, brukt som kasuset til tiltaleforma.[1]
Denne kasusen finn ein mellom anna ilatin,gresk,irsk ogbaltiske,romanske ogslaviske språk som ei tiltaleform avsubstantiv.Norrønt hadde også vokativ, men dette har stort sett falle bort på moderne norsk.
Ifølge språkkjennarenPer Egil Hegge finst det berre éi ekte vokativform i norsk, nemleg «folkens», som i uttrykket «hei, folkens».[4] I staden for vokativ kan ein på norsk brukapronomenet «du» foran substantivet: «Du Guri, ...», «du mann» eller «de ungar». Ein slags distinksjon mellom vokativ og ikkje vokativ markering har vi for personnamn i dialektar med såkalla propriell artikkel. I slike dialektar vil «Kari» og «Per» markere vokativ, mens «ho Kari» og «han Per» vil markere andre funksjoner.[treng kjelde]
Eit døme frå gresk er eit uttrykk som ofte blir brukt i kristen liturgi, somLitaniae Lauretanae (Loreto-litanien[5]:
- Κύριε ἐλέησον, Χριστὲ ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον.
- Kýrie, eléison; Khristé, eléison; Kýrie, eléison.
- «Herre, miskunn deg, Kristus, miskunn deg, Herre, miskunn deg»
Der er κύριε (kyrie) vokativforma av κύριος (kyrios), 'herre', og Χριστὲ (Khriste) er vokativforma av Χριστός (Khristos), «Kristus».
Pålitauisk er ordet formann,vyras,vyre i vokativ.[6] Vokativforma formannsnamnetPetras erPetrai.[7]
- ↑«vokativ».Store norske leksikon (på norsk bokmål). 27. september 2019.
- ↑[1]Julius Cæsar, akt 3, scene 1, linje 77. The Complete Works of William Shakespeare, MIT (lest 25.10.2017)
- ↑[2] Schaden 2010:177 i: Julien, Marit. "Vokativar i norsk". Norsk Lingvistisk Tidsskrift. Årgang 32, nr.1 (2014). Oslo: Novus forlag. s. 130 (lest 25.10.2017)
- ↑"Helt unyttig", i Per Egil Hegges språkspalte i Aftenposten 01.10.2004
- ↑[3] Treasury of Latin Prayers. Database over latinske bønner, av Michael Martin. (lest 25.10.2017)
- ↑Ambrazas, Vytautas m.fl. (c1997).Lithuanian Grammar. Vilnius: Baltos lankos. s.110.ISBN 9986813220
- ↑Ambrazas, Vytautas m.fl. (c1997).Lithuanian Grammar. Vilnius: Baltos lankos. s.112, punkt 1.20 (1).ISBN 9986813220
