Vestbreidda medAust-Jerusalem dekkjer eit landområde på 5 640 km² og 220 km² vatn, den nordvestlege delen av Daudehavet.[3] Det er estimert at folketalet er 2 676 740 (juli 2013).[3] Meir enn 80 %, kring 2 100 000,[3] erpalestinske arabarar, og kring 500 000 erjødiske israelarar som bur på Vestbreidda,[3] av desse kring 192 000 i Aust-Jerusalem,[5] iisraelske busetjingar. Det internasjonale samfunnet reknar israelske busetjingar på Vestbreidda, inkludert Aust-Jerusalem, som ulovlege etterfolkeretten, medan Israel hevdar å ha retten på si side.[6][7][8][9]
Namnet «Vestbreidda» er ei omsetjing av det arabiske uttrykketad-Daffa al-gharbiya,[10] om området vest forJordanelva som i 1948 vart okkupert og administrert avJordan. Jordan hevda dei hadde annektert området i 1950.[11] Namnet vart vald for å skilje vestbreidda av Jordanelva frå «Austbreidda» av elva.
Det nylatinske namnetCisjordan ellerCis-Jordan (tyder «på denne sida av Jordanelva») er det vanlege namnet på området påromanske språk. NamnetVestbreidda og omsetjingar av dette er det vanlege namnet på dette geopolitiske området på somme andre germanske språk, som til dømes engelsk.
Stundom vert «Cisjordan» nytta om heile området mellomJordanelva og Middelhavet, særleg i historisk samanheng i Det britiskePalestinamandatet og tidlegare tider. Det analogeTransjordan (som tyder «på den andre sida av Jordanelva») har historisk vorte nytta om området som i dag omtrent utgjer staten Jordan, aust for Jordanelva.
Etterden andre verdskrigen vedtokDei sameinte nasjonane ein resolusjon (181) om det framtidige styret til Palestina, med mål om å oprette to statar innafor Palestinamandatet. Resolusjonen utpeikte området kalla «åslandet Samaria og Judea» (inkludert det som no er «Vestbreidda») som ein del av ein føreslått arabisk stat, men etterden arabisk-israelske krigen i 1948 vart dette området erobra av Transjordan (seinare kallaJordan to år etter sjølvstende i 1946). «Vestbreidda» eller «Cisjordan» vart namnet på området vest for Jordanelva, medan «Austbreidda» eller «Transjordan» vart nytta om området aust for elva.
Ivåpenkvileavtalen i 1949 vart Vestbreidda erklært ein del avjordansk territorium og det vart teikna eimellombels grense mellom Israel og Jordan.Jordan styrte over Vestbreidda frå 1948 til 1967, og annekterte området i 1950. Kravet til Jordan over området vart aldri formelt anerkjent av det internasjonale samfunnet, utanom avStorbritannia.[13][14]
Ideen om ein sjølvstendig palestinsk stat vart ikkje teke opp av arabarane som budde der på den tida.Kong Abdullah av Jordan vart krona til konge av Jerusalem og gav dei palestinske arabarane på Vestbreidda og Aust-Jerusalem jordansk borgarskarp.[15]
I juni 1967 vart Vestbreidda ogAust-Jerusalem erobra av Israel underseksdagarskrigen. Med unntak av Aust-Jerusalem og det tidlegare israelsk-jordanskeingemannslandet, vart ikkje Vestbreidda annektert av Israel, men har vore underisraelske militær kontroll og vert omtalt somJudea- og Samaria-området av Israel. Sjølv om møtet tilDen arabiske ligaen i 1974 iRabat utpeiktePalestinsk frigjeringsorganisasjon (PLO) som «den einaste legitime representanten for palestinarane», gav ikkje Jordan offisielt opp kravet sitt på området før 1988,[16] då dei braut alle administrative og rettslege band til Vestbreidda og etter kvart tok bort det jordanske borgarskapet til palestinarane på Vestbreidda.[17]
Fram til 1974 kravde Jordan attende kontroll over Vestbreidda.[18] I 1988 annonserte kong Hussein i Jordan «full rettsleg og administrativ lausgjering frå Vestbreidda».[19] Den 28. juli 1988 annonserte kong Hussein at dei ville stoppa eit utviklingsprosjekt på 1,3 milliardar USD for Vestbreidda. Dei neste dagane oppløyste han formelt Parlamentet, og Vestbreidda var ikkje lenger representert i lovgjevinga.[20]
SidanOsloavtalen i 1993 harDen palestinske sjølvstyresmakta offisielt kontrollert eit geografisk usamanhengande område som utgjer kring 11 % av Vestbreidda (kalla Område A) som har vore utsett for israelske streiftog. Område B (kring 28%) er underlagt både israelsk militærkontroll og palestinsk sivil kontroll. Område C (kring 61 %) er under full israelsk kontroll. 164 nasjonar reknar Vestbreidda, inkludertAust-Jerusalem, som «okkupert palestinsk territorium»,[21][22] medan staten Israel insisterer at berre område som vart erobra i krig frå «ein etablert og anerkjend suverenitet» kan reknast som okkupert territorium.[23] Okkupasjonen til Israel av dette territoriet er ikkje anerkjend av noko land. Etterdelinga i 2007 mellomFatah ogHamas, har områda i Vestbreidda underpalestinsk kontroll vore styrt av berre dei palestinske sjølvstyresmaktene, medanGazastripa har vore styrt av Hamas.
Egyptisk- og jordansk-kontrollert territorium frå 1948 til 1967
Frå 1517 til 1917 var Vestbreidda ein del avDet osmanske riket. Tyrkia, som var att etter Det osmanske riket,sa frå seg territorialkravet på Vestbreidda i 1923 medLausannetraktaten og området som no vert kalla Vestbreidda vart ein del avPalestinamandatet. I mandatperioden hadde ikkje Storbritannia rett til suverenitet, som vart halde av folket under mandatet.[24] I 1947 tilrådde Generalrådet til SN at området som vart Vestbreidda burde vere ein del av ein framtidig arabisk stat, men dei arabiske statane var i mot dette forslaget på den tida. I 1949 okkuperte Jordan Vestbreidda og annekterte det i 1950, men kravet deira vart aldri godkjent av det internasjonale samfunnet. I 1967 erobra Israel Vestbreidda frå Jordan iseksdagarskrigen. Resolusjon 242 av Tryggingsrådet til SN som følgde etter krigen, bad om tilbaketrekking frå territoria som var okkupert under krigen. Sidan 1979 harTryggingsrådet til Dei sameinte nasjonane,[25]SNs generalforsamling,[21] USA,[26] EU,[27]Den internasjonale straffedomstolen,[28] ogDen internasjonale Raude kross-komiteen[22] refererer til Vestbreidda, inkludert Aust-Jerusalem, som okkupert palestinsk territorium. Generalrådet sin resolusjon 58/292 (17. mai 2004) stadfesta at palestinarane har rett til suverenitet over området.[29]
Territoria som ligg mellom den grøne linja og den tidlegare austgrensa til Palestina under mandatet, vart okkupert av Israel i 1967 under den væpna konflikten mellom Israel og Jordan. Etter vanleg folkerett, observerer retten at desse derfor var okkuperte territorium der Israel hadde status som okkuperande makt. Påfølgjande hendingar i desse territoria har ikkje gjort noko for å endre denne situasjonen. Retten konkluderer med at alle desse territoria (inkludert Aust-Jerusalem) framleis er okkuperte territorium og at Israel framleis har status som okkuperande makt.[30][31]
»
Den utøvande greina av dei israelske styresmaktene, gjennom Utanriksdepartementet, har definert Vestbreidda som eit omstridt område, der statusen berre kan avgjerast gjennom forhandlingar. Departementet seier at okkuperte territorium er territorium erobra i krig frå ein etablert og anerkjendsuveren stat, og at sidan Vestbreidda ikkje var ein lovmessig og anerkjend suverenitet under ein annan stat førseksdagarskrigen, og kan derfor ikkje reknast som okkupert territorium.[23]
Kjennelsen tilDen internasjonale straffedomstolen den 9. juli 2004 avgjorde at Vestbreidda, inkludert Aust-Jerusalem, er territorium halde av Israel under militær okkupasjon, uavhengig av statusen området hadde før den israelske okkupasjonen og den fjerde Geneve-konvensjonen gjeldde jure.[32] Det internasjonale samfunnet reknar Vestbreidda (inkludert Aust-Jerusalem) som territorium okkupert av Israel.[33]
Folkeretten (Paragraf 49 iDen fjerde Geneve-konvensjonen) forbyr «overføring av folk frå ei okkuperande makt til okkuperte territorium», som gjer at den israelske regjeringa har eit ansvar om å ikkje busetje israelske borgarar på Vestbreidda.[34]
Den amerikanske presidenten George Bush og Mahmoud Abbas i Ramallah i 2008.
Den framtidige statusen til Vestbreidda, i lag medGazastripa ved Middelhavet, har vore tema for forhandlingar mellom palestinarar og israelarar, sjølv om den noverandeVegkartet for fred, føreslått av «Kvartetten» som bestod av USA, Russland,Den europeiske unionen og Dei sameinte nasjonane, førestiller seg ein sjølvstendig palestinsk stat i desse territoria, side om side medIsrael. Men «Vegkartet» seier at i den første fasen må palestinarane stoppe alle åtak mot Israel, medan Israel må legge ned utpostane. Sidan ingen av desse vilkåra er møtt sidan Vegkartet vart «akseptert» av alle sider, har ikkje dei endelege forhandlingane byrja.
Den palestinske sjølvstyresmakta meiner at Vestbreidda bør vere ein del av den suverene staten deira, og at den israelske militærkontrollen er eit brot på retten deira til sjølvstyre. Dei sameinte nasjonane kallar Vestbreidda og Gazastripaisraelskokkuperte territorium. Mange israelarar og støttespelarane deira nyttar omgrepetomstridt territorium, fordi dei gjer krav på delar av territoriet, og påpeiker at landet ikkje på 2000 år har vore ein suveren stat.
Den palestinsk folkeopinionen er mot det israelske militære og dei israelske nybyggjarane på Vestbreidda som eit brot på retten deira til ein eigen stat og suverenitet.[39] Den israelske opinionen delt i fleire syn:
Fullstendig eller delvis tilbaketrekking frå Vestbreidda i håp om fredeleg sameksistens i separate statar (stundom kalla «land for fred»-standpunktet. I ei undersøking i 2003 støtta 76% av israelarar ein fredeleg avtale basert på dette prinsippet.[40]
Oppretthalde eit militært nærvære på Vestbreidda for å reduerepalestinsk terrorisme med avskrekking eller væpna intervensjon, og samstundes oppgje ein viss grad av politisk kontroll;
Anneksjon av Vestbreidda og samstundes gje den palestinske folkesetnaden med palestinsk borgarskap israelsk opphaldsløyve, i følgjeElon-fredsplanen;
Anneksjon av Vestbreidda og assimilering av den palestinske folkesetnaden som israelske borgarar;
Flytte den palestinske folkesetnaden i Aust-Jerusalem.[41]
Vestbreidda dekkjer eit areal på 5628 kvadratkilometer, som utgjer 21,2% av det tidlegare Palestinamandatet (utanom Jordan)[42] og har generelt eit kupert terreng. Den totale lengda på landegrensa i regionen er 404 km.[43] Terrengert består hovudsakleg av høgland med djupe innsnitt, noko vegetasjon i vest, men noko aude i aust. Høgda går frå -408 m ved breidda av Daudehavet til det høgaste punktet iNabi Yunis, på 1 030 meter over havet.[44] Vestbreidda har ikkje kystlinje.[43]
Det er få naturressursar i området, utanom særs dyrkbar mark, som utgjer 27 % av landarealet i regionen. Markene er stort sett nytta som permanente beitemarker (32 % av dyrkbar mark) og sesongbasert jordbruk (40 %).[43] Skogar utgjer berre 1 %, med ingen permanente avlingar.[43]
Klimaet på Vestbreidda er hovusdaklegmiddelhavsklima, noko kjøligare i høgareliggande område samanlikna med kysten vest for området. I aust omfattar Vestbreidda Juedaørkenen og breidda av Daudehavet - med både tørt og varmt klima.
Kart over busetjingar på Vestbreidda i januar 2006: Gul = palestinske byar. Lyserosa = lukka militære område eller busetjingsområde, eller område isolerte avIsrael si sperring på Vestbreidda; mørkerosa = busetjingar, utpostar eller militære basar. Den svarte linja = sperringa til Israel
Osloavtalen frå 1993 fastsette at den endelege statusen til Vestbreidda var underlagt ei framtidig semje mellomIsrael og dei palestinske leiarane. Etter denne foreløpige avtalen trekte Israel militærstyret sitt frå delar av Vestbreidda, som vart delt inn i tre administrative område:
Område A, 2,7%, er underlagt full sivil kontroll av Dei palestinske sjølvstyresmaktene, og utgjer palestinske byar og somme landlege område utanom israelske busetjingar i nord (mellomJenin,Nablus,Tubas ogTulkarm), i sør (kringHebron), og eit sentralt sør forSalfit.[46] Område B, 25,2%, utgjer andre landlege område, mange nærare midten av Vestbreidda. Område C utgjer alleisraelske busetjingar, tilkomstvegar til busetjingane, buffersoner (nær busetjingar, vegar, strategiske område for Israel) og nesten heileJordandalen ogJudeaørkenen.
Område A og B er igjen delt inn i 227 fråskilde område (199 av dei er mindre enn to kvadratkilometer) som er skilde frå kvarandre av det israelskkontrollerte Område C.[47] Områda A, B og C kryssar 11guvernement nytta som administrativ inndeling av Dei palestinske sjølvstyresmaktene, Israel og det israelske forsvaret, kalla opp etter store byar. Dei hovudsakleg opne områda i Område C, som består av alle dei grunnleggande dyrkbar marken og bygningsland, vasskjelder, steinbrot og stader av verdi for turisme, som ein treng for å utvikle ein levedyktig palestinsk stat,[48] og skulle over til palestinarane i 1999 etter Osloavtalen. Dette vart aldri gjort.[49]
Stor-Jerusalem, mai 2006.CIAFjernmålingskart som syner område rekna som busetjingar, flyktningleirar, gjerde, murar og liknande.
GjennomJerusalemlova har Israel utvida den administrative kontrollen sin overAust-Jerusalem. Dette har ofte blitt tolka som jamgodt med ei offisiell annektering, menIan Lustick, som gjekk gjennom rettsstillinga i dei israelske tiltaka og kom fram til at det ikkje hadde funne stad ei annektering. Dei palestinske innbyggjarane har rettsleg fast residens-status.[51][52] Tryggingsrådet til SN avviste Jerusalemlova som ugyldig. Sjølv om permanente innbyggjarar om dei vil kan få israelsk borgarskap om dei møter visse vilkår, søkte ikkje dei fleste palestinarane om israelsk borgarskap av politiske årsaker.[53] Det er forskjellige årsaker kvifor Vestbreidda ikkje er blitt annektert[54] av Israel ettererobringa i 1967. Den israelske regjeringa har ikkje formelt stadfesta ei offisiell årsak, men historikarar og analytikarar har kome med mange årsaker, dei fleste av dei demografiske.
Kart over israelske busetjingar på Vestbreidda, januar 2006.
I desember 2010 budde 327 750 israelarar i 121 busetjingar på Vestbreidda, offisielt anerkjende av dei israelske styresmaktene, og 192 000 israelarar bur i busetjingar i Aust-Jerusalem.[5] Det finst kring 100 busetjingar til som ikkje er offisielt anerkjende av dei israelske styresmaktene og som i følgje israelsk lov er ulovlege, men som har fått infrastruktur, vatn, kloakk og andre tenester av styresmaktene.[55][56]
Det internasjonale samfunnet (inkludert Dei sameinte nasjonane) meiner alle israelske busetjingar på Vestbreidda bortanfor den grøne linja er ulovlege etter folkeretten.[57][58][59][60] SærlegDen europeiske unionen[61] reknar busetjingane som ulovlege. Store delar av den israelske ålmenta er mot dei stadige utbygginga av jødiske busetjingar på Vestbreidda.[62] Dei fleste rettsforskarane reknar òg busetjingane som eit brot på folkeretten,[7] men somme forskarar, somJulius Stone,[63][64] ogEugene Rostow[65] hevdar dei er lovlege etter folkeretten av forskjellige årsaker.[66]
Israel si sperring på Vestbreidda er ei fysisk sperring som vart bygd etter vedtak av den israelske regjeringa, og utgjer eit nettverk av gjerde med ei 60 meter brei eksklusjonssone, og murar på opptil 8 meter.[67] Ho ligg hovudsakleg innanfor Vestbreidda, delvis langsvåpenkvilelinja frå 1949, eller «den grøne linja» mellom Vestbreidda og Israel. I april 2006 var lengda på sperringa som var godkjend av dei israelske styresmaktene 703 km lang. Området mellom sperringa og den grøne linja er eit lukka militærområde kallaSeparasjonssonen, som avskjer 8,5% av Vestbreidda og lukkar inne dusinvis av landsbyar og titusenvis av palestinarar.[68][69][70]
Sperringa går hovudsakleg langs den jordansk-israelske våpenkvilelinja, eller den grøne linja, frå 1949, men går fleire stader utanom denne linja for på den israelske sida gå kring særs folketette område med jødiske busetjingar på Vestbreidda, somAust-Jerusalem,Ariel,Gush Etzion,Immanuel,Karnei Shomron,Givat Ze'ev,Oranit ogMaale Adumim.
Dei som støttar sperringa hevdar ho er naudsynt for å verne israelske sivile frå palestinske åtak, som har auka under Al-Aqsa Intifada;[71][72] det har redusert terroriståtak med 90% frå 2002 til 2005, over ein 96% reduksjon frå 2002 til slutten av 2007.[73]
Motstandarar av sperringa hevdar det er eit ulovleg forsøk på å annektere palestinske land forkledd som tryggleik,[74] at det bryt folkeretten,[75] og at det er eit forsøk på å skaffe seg ein fordel i ei framtidig forhandling,[76] og kraftig avgrensar palestinsk livsopphald, særleg ved å avgrense høvet til å flytte seg fritt.[77]
Etter signeringa avOsloavtalen vart Vestbreidda delt inn i 11guvernement styrt avDei palestinske sjølvstyresmaktene. Sidan 2007 er det to guvernement som hevdar å vere lovmessig styrt av Dei palestinske sjølvstyresmaktene, eit på Vestbreidda og eit på Gazastripa.
Økonomien i Dei palestinske territoria er kronisk i depresjon, ogarbeidsløya er alltid over 20 % etter 2000 (19 % på Vestbreidda første havldel av 2013).[79]
↑Det israelske forsvaret, Ordinance No. 187, «Ordinance about Interpretation», 17. desember 1967, Major General Uzi Narkis, Commander of Central Distict and IDF Forces i Region ofHaGada HaMa'aravit. Publisert på hebraiske og arabisk iCollection no. 9 of ordinances for the West BankArkivert 2016-03-04 vedWayback Machine., 22. januar 1968, s. 368
↑Dishon (1973) Dishon Record 1968 Published by Shiloah Institute (seinare Moshe Dayan Center for Midle Eastern and African Studies) ogJohn Wiley and Sons,ISBN 0-470-21611-5 p 441
↑Roberts, Adam. «Prolonged Military Occupation: The Israeli Occupied Territories Since 1967».The American Journal of International Law (American Society of International Law)84 (1): 85–86.
↑7,07,1Pertile, Marco (2005). «'Legal Consequences of the Construction of a Wall i Occupied palestinsk Territory': A Missed Opportunity for International Humanitarian Law?». I Conforti, Benedetto; Bravo, Luigi.The Italian Yearbook of International Law14. Martinus Nijhoff Publishers. s. 141.ISBN978-90-04-15027-0.
↑Barak-Erez, Daphne (2006). «Israel: The security barrier—between international law, constitutional law, and domestic judicial review».International Journal of Constitutional Law (Oxford University Press)4 (3): 548.
↑Drew, Catriona (1997). «Self-determination and population transfer». I Bowen, Stephen.Human rights, self-determination and political change in the occupied Palestine Territory. International studies in human rights52. Martinus Nijhoff Publishers. s. 151–152.ISBN978-90-411-0502-8.
↑Josva 22:7:'Til den eine halvparten av stammen til Manasse hadde Moses gjeve land i Basan, og av Josva hadde den andre halvparten fått land påvestsida av Jordan, saman med brørne sine. .'(הירדן ימה :hay-yardên yāmmāh)
↑Det er ofte sagt at Pakistan anerkjende annekteringa, men det verkar å vere feil; sjå S. R. Silverburg, Pakistan and the West Bank: A research note, Middle Eastern Studies, 19:2 (1983) 261–263.
↑Armstrong, Karen.Jerusalem: One City, Three Faiths. New York: Ballantine Books, 1996. s. 387.
↑Legal Consequences cf the Construction of a Wu11 i Occupied palestinsk Territory, Advisory Opinion, I. C. J. Reports. Den internasjonale straffedomstolen. 2004. s. 136.ISBN92-1-070993-4.
↑Emma Playfair (Ed.) (1992).International Law and the Administration of Occupied Territories. USA: Oxford University Press. s. 396.ISBN0-19-825297-8.
↑Cecilia Albin (2001).Justice and Fairness in International Negotiation. Cambridge: Cambridge University Press. s. 150.ISBN0-521-79725-X.
↑Mark Gibney; Stanlislaw Frankowski (1999).Judicial Protection of Human Rights: Myth or Reality?. Westport, Connecticut: Praeger/Greenwood. s. 72.ISBN0-275-96011-0.
↑'Plia Albeck, legal adviser to the israelske Government was born in 1937. She died on 27. september 2005, aged 68',The Times, 5. oktober 2005, s. 71.
↑Dromi, Shai M. (2014). «Uneasy Settlements: Reparation Politics and the Meanings of Money in Israeli Withdrawal from Gaza».Sociological Inquiry84 (1).doi:10.1111/soin.12028.
Albin, Cecilia (2001).Justice and Fairness in International Negotiation. Cambridge University Press.ISBN 0-521-79725-X
Bamberger, David (1985, 1994).A Young Person's History of Israel. Behrman House.ISBN 0-87441-393-1
Dowty, Alan (2001).The Jewish State: A Century Later. University of California Press.ISBN 0-520-22911-8
Eldar, Akiva and Zertal, Idith (2007).Lords of the land: the war over Israel's settlements in the occupied territories, 1967–2007, Nation Books.ISBN 978-1-56858-414-0
Gibney, Mark and Frankowski, Stanislaw (1999).Judicial Protection of Human Rights. Praeger/Greenwood.ISBN 0-275-96011-0
Gordon, Neve (2008).Israel's Occupation. University of California Press, Berkeley CA,ISBN 0-520-25531-3
Gorenberg, Gershom.The Accidental Empire. Times Books, Henry Holt and Company.ISBN 0-8050-8241-7. 2006.
Howell, Mark (2007).What Did We Do to Deserve This? Palestinian Life under Occupation in the West Bank, Garnet Publishing.ISBN 1-85964-195-4
