 Ein kollisjon med toppkvarkar | |||
| Samansetnad | Elementærpartikkekl | ||
|---|---|---|---|
| Statistisk åtferd | Fermion | ||
| Gruppe | Kvark | ||
| Generasjon | Tredje | ||
| Fundamentalkraft | Sterk vekselverknad,svak vekselverknad,eletromagnetisk kraft,gravitasjon | ||
| Symbol | Feil: Manglar symbol | ||
| Antipartikkel | Topp-antikvark (t) | ||
| Teoretisert | Makoto Kobayashi ogToshihide Maskawa (1973) | ||
| Oppdaga | CDF ogDØ-samarbeidet (1995) | ||
| Masse | 172.9±1.5 GeV/c²[1] | ||
| Midla levetid | 5×10−25 s | ||
| Vert nedbrote til | botnkvark (99.8%) særkvark (0.17%) nedkvark (0.007%) | ||
| Elektrisk ladning | +2⁄3e | ||
| Fargeendring | Ja | ||
| Spinn | 1⁄2 | ||
| Svak isospinn | 1⁄2 (venstrehand) 0 (høgrehand) | ||
| Svak hyperladning | 1⁄3 (venstrehand) 4⁄3 (høgrehand) | ||
Toppkvark, òg kallat-kvark (symbol: t), er einelementærpartikkel og ein grunnleggande byggestein formaterie. Som allekvarkar er toppkvarken eitfermion medspinn-1⁄2, og opplever alle firefundamentalkrefter:gravitasjon,elektromagnetisme,svak vekselverknad ogsterk vekselverknad. Han har eielektrisk ladning på +2⁄3 e,[2] og er den mest massive av alle observerte elementærpartiklar. Det har einmasse på172.9±1.5 GeV/c²,[1] som er kring same massen som eitatom avwolfram.Antipartikkelen til toppkvarken ertopp-antikvark (symbol:t, stundom kallaantitoppkvark eller berreantitopp).
Toppkvarken vekselverkar hovudsakleg viasterk vekselverknad, men kan berre nedbrytast gjennomsvak vekselverknad. Han bryt nesten alltid ned til eitW-boson og einbotnkvark, men kan òg brytast ned til einsærkvark og i sjeldne tilfelle til einnedkvark.Standardmodellen føreseier atmiddellevetida er kring5×10−25 s.[3] Dette er kring 20 gonger kortare enn tidsskalaen for sterk vekselverknad, og dei kan derfor ikkje dannahadron, slik at fysikarane kan studere ein «berr» kvark. Alle andre kvarkar finst berre i hadron.
Partikkelen (og nedkvarken) vart postulert i 1973 avMakoto Kobayashi ogToshihide Maskawa for å forklare eit observertCP-brot ikaon-nedbryting,[4] og vart oppdaga i 1995 avCDF[5] ogDØ[6]-eksperimenta vedFermilab. Kobayashi og Maskawa vannNobelprisen i fysikk i 2008 for å ha føresett desse kvarkane, som i lag dannar tredjegenerasjons kvarkar.[7]
