| Tokelauisk gagana Tokelau | ||
| Klassifisering | Austronesisk Malayo-polynesisk Austleg Oseanisk Polynesisk Kjernepolynesisk Tokelauisk | |
| Bruk | ||
| Tala i |  Tokelau New Zealand | |
| Tokelauisktalande i alt | 370 337[1] | |
| Skriftsystem | Det latinske alfabetet | |
| Språkkodar | ||
| ISO 639-2 | tkl | |
| ISO 639-3 | tkl | |
| Glottolog | toke1240 | |
Tokelauaisk er eitpolynesisk språk i denmalayopolynesiske greina av denaustronesiske språkfamilien. Tokelauisk blir snakka av dei rundt 1 700 innbyggjarane på Tokelau, og dessutan av kring 2 900 personar påNew Zealand. Eit av dei næraste slektsspråka ersamoansk.[2]
Tokelauisk har eit typisk polynesisk vokalsystem, med fem vokalar som kan vere korte eller lange.
| Fremre | Bakre | |
|---|---|---|
| Lukka | i | u |
| Halvopen | e | o |
| Open | ɑ |
Kjelde: omniglot.com[3]
I den tokelauiske ortografien er dei lange vokalane skrive medmakron, slik:ā, ē, ī, ō, ū´. Det er ein viss tendens til å merke vokallengd berre når det eksisterer minimale par (som t.d.afi ‘eld’ vs.afī ‘ei pakke beståande av mat’ ellertaua ‘krig’ vs.tāua ‘eg og du’), men normert tokelauisk, som t.d. grunnlova (til høgre) eller Det nye testamentet,[treng kjelde][4] markerer lange vokalar uavhengig av om dei er del av eit minimalt par eller ikkje.
Tokelauisk har, som alle polynesiske språk, eit svært lite konsonantsystem, for tokelauisk sin del beståande av 10 konsonantar. Der det i same rute i tabellen står to teikn står den ustemde til venstre.
| Bilabial | Labiodental | Alveolar | Velar | Glottal | |
|---|---|---|---|---|---|
| Nasal | m | n | |||
| Plosiv | p | t | k ŋ | ||
| Frikativ | f v | h | |||
| Approximant | l |
Kjelde: omniglot.com[3]Fonema blir skrivne med same symbol som i tabellen, med tre unntak: Lyden /ŋ/ blir skrive med <g>, slik: <agāga> [aŋa:ŋa] "sjel, ande". Lyden referert til som /f/ og skrive som <f> er ein labio-glottal bilabial ustemt frikativ [ɸ̰], dvs. som ein w- og ein h-lyd samstundes. /h/-lyden er ein glottal frikativ, som i norsk h, men framfor bakre vokalar /a, o, u/ er han palatalisert til [hʸ], dvs. til ein lyd som kan minne om ein norsk kj-lyd.
Tokelauisk blir skrive med det latinske alfabetet. Lange vokalar blir markert med makron (t.d. ā for [aː]).
Skriftsystemet for tokelauiske ord inneheld følgjande bokstavar: A, E, I, O, U, F, G, K, L, M, N, P, H, T, V.[3]. Legg merke til at det tokelauiske alfabetet blir sortert på same måte, slik at t.d.autu, ‘grøft’, blir alfabetisert føralofilia, ‘handflate’. Dei lange vokalaneĀ, Ē, Ī, Ō, Ū blir sortert på same nivå som dei tilsvarande korte, men likevel etter dei.
Nominalfraser i tokelauisk har følgjande struktur, der fakultative element står i parantes, og obligatoriske i feite typar (Hooper s. 19):
Nominalfrasar utan preposisjon ersubjekt i setninga, dvs. berre ein nominalfrase i setninga er utan preposisjon.
Den første Bibelen på tokelauisk vart publisert i 2021. Sjølve omsetjingprosessen tok 23 år og vart overvaka av Ioane Teao.[5] I kyrkjene har ein tradisjonelt nytta samoisk, dette kjem å bli endra når heile Bibelomsetjing blir fullført. Den nye Bibelen er basert på engelske og samoanske bibelomsetjingar.[6]
Ein årleg fest er det tokelauiske språkets veke (tokelauiskTe vāiaho o te gagana Tokelau,engelskTokelau Language Week) som blir feira for å utvida medvitet om språket og den tokelauanske kulturen. Under veka lærer den eldre generasjonen ut tradisjonar til yngre generasjonar.[7]
