Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Hopp til innhald
Wikipediadet frie oppslagsverket
Søk

Staffeliet

Koordinatar:Sky map05h 00m 00s, −50° 00′ 00″
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Staffeliet
Staffeliet
Staffeliet
Latinsk namnPictor
ForkortingPic
GenitivsformPictoris
SymbologiNamngitt avla Caille]
Rektasensjon5 h
Deklinasjon−55°
Areal247 kvadratgrader
nr. 59 av stjernebilda
Stjerner sterkare
ennmag. 3		0
Sterkaste stjerneAlfa pictoris (α Pic) (3,25. mag.)
Meteorsvermar

 

Tilgrensande
stjernebilde
Synleg mellom breiddegradane +?° og −90°

Staffeliet (frålatinPictor) er eit lyssvaktstjernebilete på den sørlegehimmelhalvkula, mellom den lyssterke stjernaCanopus ogDen store magellanske skya. Den mest lyssterke stjerna i stjernebiletet erAlfa Pictoris, eikvit hovudseriestjerne medtilsynelatande storleik 3,3 kring 97 lysår frå jorda. Staffeliet har òg stjernesystemetRR Pictoris, einkataklysmisk variabel som blussar opp som einnova. I 1925 nådde ho storleiksklasse 1,2 før ho vart gradvis svakare.

Beta Pictoris er den nest mest lyssterke stjerna og ligg 63,4 lysår frå jorda. Ho er omgjeve av ei uvanlegstøvskive med mykjekarbon, i tillegg til eineksoplanet. Ein har funne fem andre stjerner i stjernebiletet som har planetar. Den nærmaste stjerna til jorda i stjernebiletet erKapteynstjerna, einraud dverg som ligg 12,76 lysår unna i kulehopenOmega Centauri som vart slukt avMjølkevegen. I 2014 fann ein tosuperjord-planetar i bane kring denne.HD 40307 er einoransje dverg med seks planetar kring seg. Ei av desseHD 40307 g, er ei potensiell superjord iden habitable sonen.

Karakteristikk

[endre |endre wikiteksten]

Staffeliet er eit lite stjernebilete som grensar tilDua i nord,Akterstamnen ogKjølen i aust,Gravstikka i nordvest,Gullfisken i sørvest ogFlygefisken i sør. Dei offisielle grensene til stjernebiletet vart teikna avEugène Delporte i 1930, og er definert som ein polygon med 18 sider. Heile stjernebiletet er synleg for observatørar sør for breiddegrad 26 °N.[1]

Kjende objekt

[endre |endre wikiteksten]

Stjerner

[endre |endre wikiteksten]

Staffeliet er eit lyssvakt stjernebilete og dei tre mest lyssterke ligg nær stjernaCanopus.[2] 97 lysår frå jorda liggAlfa Pictoris og ho er den mest lyssterke stjerna i stjernebiletet. Ho er eikvit hovudseriestjerne med eintilsynelatande storleik på 3,3,[3] ogspektralklasse A8VnkA6.[4] Ho spinn raskt med einprojisert rotasjonsfart på 206 km/s,[5] med eit skal av gass kring seg.[6]Beta Pictoris er ei anna kvit hovudseriestjerne med spektralklasse A6V og tilsynelatande storleiksklasse 3,86. Ho ligg kring 63,4 lysår frå jorda,[7] og høyrer tilBeta Pictoris-gruppa, som er ei gruppe på 17 stjernesystem som er kring 12 millionar år gamle og flyttar seg gjennom verdsrommet i lag.[8] I 1984 var Beta Pictoris den første stjerna ein oppdaga eifragmentskive rundt.[9] Sidan då har ein funne eineksoplanet med omtrent åtte gonger massen til Jupiter i ein bane på kring 8 astronomiske einingar (AU) frå stjerna - ein liknande avstand som mellom sola vår ogSaturn.Europaan Southern Observatory (ESO) stadfesta planeten ved hjelp avVery Large Telescope seint i 2009.[10]

Stjernebiletet Staffeliet slik det er for det nakne auga. Den mest lyssterke stjerna nær Staffeliet er Canopus.

Gamma Pictoris er ei oransjekjempe med spektralklasse K1III som har ein diameter som er 1,4 gonger sola sin.[11] Ho skin med ein tilsynelatande storleiksklasse på 4,5, og ligg 174 lysår frå jorda.[12]HD 42540, kalla 47 Pictoris av den amerikanske astronomenBenjamin Apthorp Gould, er ei noko kjøligare oransje kjempe, med ein spektralklasse K2.5III og ein midla storleiksklasse 5,04.[13] Ein mistenkjer at ho er eivariabel stjerne.[14] Lacaille kalla feilaktig denne stjerna My Doradus, men hadde registrertrektascensjon ein time for lågt.[15] Lacaille kalla to nabostjerner Eta Pictoris.[16]Eta2 Pictoris, eller HR 1663, er ei oransje kjempe med spektralklasse K5III og tilsynelatande storleiksklasse 5,05. Ho ligg 474 lysår unna,[17] og har ein diameter 5,6 gonger sola sin.[11]Eta1 Pictoris, eller HR 1649, ligg 85 lysår unna og er ei hovudseriestjerne med spektralklasse F5V og tilsynelatande storleiksklasse 5,38.[18] Ho er ei dobbeltstjerne, og den andre stjerna har storleiksklasse 13. Dei to er skilde av 11 bogesekund.[19]

Kring 1298 lysår frå jorda, erDelta Pictoris eiformørkande dobbeltstjerne av typenBeta Lyrae.[20] Ho består av to blå stjerner med spektralklassar B3III og O9V, og systemet har ein periode på 1,67 dagar, og fell i tilsynelatande storleiksklasse frå 4,65 til 4,9.[21] Stjernene er ovalforma fordi tyngdakrafta deira forvrengjer kvarandre.[22]TV Pictoris er eispektroskopisk dobbeltstjerne som består av ei klasse A-stjerne og ei klasse F-stjerne som roterer rundt kvarandre i særs tett bane. Den sistnemnde stjerna er ellipseforma og varierer sjølv i lysstyrke.[23] Den tilsynelatande storleiksklassen varierer mellom 7,37 og 7,53 kvar 20. time.[24]

Utanom Beta, har fem andre stjerner i Staffeliet kjende planetsystem.AB Pictoris er einBY Draconis-variabel med eit objekt i bane som anten er ein stor planet eller einbrun dverg. Denne vart oppdaga direkte på bilete i 2005.[25]HD 40307 er ein oransje hovudseriestjerne med spektralklasse K2.5V og tilsynelatande storleiksklasse 7.17, kring 42 lysår unna.Doppler-spektroskopi medHigh Accuracy Radial Velocity Planet Searcher (HARPS) indikerer at HD 40307 har sekssuperjord-planetar. Ei av desse erHD 40307 g, som ligg i den habitable sonen til stjerna, og ikkje nær nok til å habunden rotasjon (der same sida alltid vender mot stjerna), i motsetnad til dei andre planetane i systemet, og mange andre planetar i omlaup rundt stjernene sine.[26]HD 41004 er ei kompleks dobbelstjerne, kring 139 lysår unna. Primærstjerna er ein oransje dverg med spektralklasse K1V med ein planet i bane kring 2,65 gonger massen til Jupiter. Omlaupstida til planeten er 963 dagar, medan den sekundære stjerna er ein raud dverg med spektralklasse M2V med ein brun dverg i bane som er minst 19 gonger så massiv som Jupiter. Både planeten og den brune dvergen vart oppdaga med dopplerspektroskopi med hjelp avCORALIE spektrograf i 2004 og 2002.[27]Kapteynstjerna er einraud dverg som ligg berre 12,78 lysår unna med storleiksklasse på 8,8. Han har den størsteeigenrørsla ein kjenner til av alle stjerner på himmelen etterBarnardstjerna.[28] Han flyttar seg kring Mjølkevegen i motsett retning til dei fleste andre stjerner og kan ha hatt opphavet sitt i ein dverggalakse som vart slukt avMjølkevegen.[29] I 2014 synte analysar av dopplervariasjonar i Kapteynstjerna at ho hadde to superjorder,Kapteyn b og Kapteyn c. Kapteyn b er den eldste kjende planeten som potensielt er einhabitabel planet, estimert til å kanskje vere 11 milliardar år gammal.[30]

1,5 grader vest-sørvest for Alfa, liggRR Pictoris som er einkataklysmisk variabel som blussa opp til einnova med storleiksklasse 1,2 den 9. juni 1925.[28] Seks månader etter ho nådde maksimal lysstyrke, hadde ho blitt svekt så mykje at ho ikkje lenger var synleg for et nakne auga, og hadde storleiksklasse 12,5 i 1975.[31] RR Pictoris er ei tett dobbeltstjerne som består av einkvit dverg og ei sekundærstjerne som krinsar rundt kvarandre med ein periode på 3,48 timar. Dei ligg så tett kvarandre at den sekundære fyllerRoche-loben med stjernematerie, som så vert overførst tilakkresjonsskiva til den første stjerna. Når denne materien når ein kritisk masse, tar det fyr og systemet blussar kraftig opp. RR Pictoris ligg kring 1300 lysår frå jorda.[32]

Djupromsobjekt

[endre |endre wikiteksten]
Eit røntgenbilete avPictor A som syner ein jet som stråler ut.

NGC 1705 er ein irregulær dverggalakse som ligg 17 millionar lysår frå jorda. Han er ein av dei mest aktivestjernedannande galaksane i det nærliggande universet, trass i at stjernedanninga nådde ein topp kring 30 million år sidan.[33]Pictor A ligg kring 485 million lysår unna og er einradiogalakse[34] og er ei kraftig kjelde for radiobølgjer på den sørleg himmelhalvkula.[35] Frå eisupermassivt svart hòl i sentrum, stråler det einrelativistisk jet ut til eit røntgenområde 800 000 lysår unna.[36]SPT-CL J0546-5345 er ein massivgalaksehop som ligg kring 7 milliardar lysår unna med ein masse som tilsvarar omtrent 800 billionar soler.[37]

GRB 060729 var eitgammaglimt som først vart observert den 29. juli 2006. Det er truleg signalet til eintype Ic supernova—kjernekollapsen til ei massiv stjerne.[38] Det var òg kjend for ein særleg langt etterglød av røntgenstråling, som var mogeleg å måle 642 dagar seinare.[39] Hendinga skjedde langt borte med eiraudforskyving på 0,54.[38]

Kjelder

[endre |endre wikiteksten]
  1. ↑Ridpath, Stjernebilete: Lacerta–Reven.
  2. ↑Moore,Stargazing 2000, s. 118.
  3. ↑SIMBAD Alfa Pictoris.
  4. ↑Gray 2006.
  5. ↑Royer 2007.
  6. ↑Hempel 2003.
  7. ↑SIMBAD Beta Pictoris.
  8. ↑Zuckerman 2001.
  9. ↑Smith & Terrile 1984.
  10. ↑Lagrange 2010.
  11. ↑11,011,1Pasinetti-Fracassini et al. 2001.
  12. ↑SIMBAD Gamma Pictoris.
  13. ↑SIMBAD HR 2196.
  14. ↑AAVSO HR 2196.
  15. ↑Harvard College Observatory 1883.
  16. ↑Wagman 2003, s. 246.
  17. ↑SIMBAD HR 1663.
  18. ↑SIMBAD HR 1649.
  19. ↑SIMBAD CD-49 1541B.
  20. ↑SIMBAD Delta Pictoris.
  21. ↑Malkov & Oblak 2006.
  22. ↑Cousins 1966.
  23. ↑Pavlovski et al. 1998.
  24. ↑AAVSO TV Pictoris.
  25. ↑Chauvin 2005.
  26. ↑Tuomi 2013.
  27. ↑Zucker 2004.
  28. ↑28,028,1Motz & Nathanson 1988, s. 374–75.
  29. ↑Kotoneva et al. 2005.
  30. ↑Anglada-Escudé 2014.
  31. ↑Burham 2013, s. 1460–62.
  32. ↑Duerbeck 1981.
  33. ↑Wilkins & Dunn 2006.
  34. ↑NED Pictor A.
  35. ↑Perley et al. 1997.
  36. ↑ChandraPR.
  37. ↑Ghosts of the Future.
  38. ↑38,038,1Cano et al. 2011.
  39. ↑Grupe et al. 2010.

Bakgrunnsstoff

[endre |endre wikiteksten]
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld:Staffeliet
Akterstamnen ·Alteret ·Andromeda ·Begeret ·Berenikes hår ·Bildehoggaren ·Bjørnepassaren ·Bordet ·Delfinen ·Den sørlege fisken ·Den sørlege vasslangen ·Det sørlege triangelet ·Draken ·Dua ·Einhyrningen ·Fiskane ·Floda ·Fluga ·Flygefisken ·Folen ·Føniks ·Gaupa ·Gravstikka (Meiselen) ·Gullfisken ·Haren ·Herkules ·Indianaren ·Jakthundane ·Jomfrua ·Kameleonen ·Kassiopeia ·Kefeus ·Kentauren ·Kjølen ·Kompasset ·Krepsen ·Kusken ·Kvalfisken ·Luftpumpa ·Lyra ·Løva ·Mikroskopet ·Nettet ·Den nordlege krona ·Oktanten ·Orion ·Paradisfuglen ·Passaren ·Pegasus ·Persevs ·Pila ·Påfuglen ·Ramnen ·Reven ·Seglet ·Sekstanten ·Sjiraffen ·Skjoldet ·Skorpionen ·Skyttaren ·Slangeberaren ·Slangen ·Smelteomnen ·Staffeliet ·Steinbukken ·Den store bjørnen ·Den store hunden ·Svana ·Sørkrossen ·Den sørlege krona ·Teleskopet ·Trana ·Triangelet ·Tukanen ·Tvillingane ·Tyren ·Ulven ·Uret ·Vasslangen ·Vassmannen ·Vekta ·Vêren ·Den vesle bjørnen ·Den vesle hunden ·Den vesle løva ·Vinkelhaken ·Øgla ·Ørna
  1. ↑NED Staffeliet A.
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Staffeliet&oldid=3555576»
Kategoriar:
Gøymde kategoriar:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp