Sein ellerøvre krit er den andre av toepokar ikrittida. Han starta for 100 millionar år sidan og enda for 65,5 millionar år sidan.
Amerika flytta seg gradvis vestover ogAtlanterhavet utvida seg.[1]India heldt fram nordver motAsia.[1] På den sørlege halvkula satAustralia og Antarktis framleis saman og byrje å drive bort fråAfrika ogSør-Amerika.[1] Europe var på denne tida ei øygruppe[1] og på nokre av desse øyane fanstendemiske dvergdinosaurar.[1]
Dinosaurane dominerte landjorda under sein krit, mellom annaTyrannosaurus rex, som var den største kjøtetaren på denne tida.[1]Fuglane vart stadig vanlegare og mangfaldige og erstatta etter kvartflygeøglene.Pattedyra vart òg vanlege, men var framleis primitive og små.[1]
I havet dukka bråttmosasaurane opp og utvikla seg særs raskt. Modernehaiar og storepliosaurar dukkar òg opp, saman med dei enorme (13 meter lange)elasmosaurane. Desse rovdyra livnærte seg på mangefiskar, som hadde utvikla seg til moderne former.
Krit-tertiær-utryddinga var ei stormasseutrydding av dyr og planter i løpet av geologisk kort tid for om lag 65,5 millionar år sidan. Ho vert ofte kalla K-T-utryddinga, og er knytt til eit uvanleg tyng berglag som ein finn over heile jorda. Hendinga markerer slutten påmesozoikum og byrjinga påkenozoikum.[2]
Alledinosaurar som ikkje utvikla seg tilfuglar døydde ut i K-T-utryddinga.[3] I tillegg døydde mangevirvellause dyr og planter ut under hendinga.Pattedyr ogfuglar klarte seg godt gjennom hendinga.[4]
Forskarar meiner at K-T-utryddinga kan ha vore skapt av ei katastrofal hending som eit massivtasteroidenedslag eller kraftigvulkansk aktivitet. Fleirenedslagskrater og massive vulkanar iDeccan-trappene har vorte datert til om lag same tid som utryddinga fann stad. Desse geologiske hendingane kan ha redusertsollyset så mykje atfotosyntesen vart hindra og den globaleøkologien vart forstyrra. Andre forskarar meiner at utryddingane skjedde meir gradvis på grunn avendringar i havnivå ogklima.[4]
| Krit | |
|---|---|
| Tidleg/nedre krit | Øvre/sein krit |
| Berriasium |Valanginium |Hauterivium Barremium |Aptium |Albium | Cenomanium |Turonium |Coniacium Santonium |Campanium |Maastrichtium |
