| Registan | |||
 | |||
 Registan 39°39′17″N66°58′32″E / 39.654722222222°N 66.975555555556°E /39.654722222222; 66.975555555556 | |||
|---|---|---|---|
Registan (usbekisk Регистон, Registon) var hjarta av den gamle byenSamarkand underTimuridedynastiet, som no er ein del avUsbekistan.[1] NamnetRēgistan (ریگستان) tyder 'sandete stad'[2] eller 'ørken' påpersisk.
Registan var eittorg der menneske samla seg for å høyra kongelege proklamasjonar og ein stad for offentlegeavrettingar. Registan består av tremadrasaer pryda imuslimsk arkitektur.
Dei tre madrasaene i Registan er Ulug-Beg Madrasa (1417–1420), Sher-Dor Madrasa (1619–1636) og Tilya-Kori Madrasa (1646–1660).Madrasa er ein arabisk term som tyder skule.
Ulug-Beg-madrasaen vart bygd avUlug-Beg underTimuridedynastiet. Han har ein godt prydaiwan som vender seg mot torget. Hyrna er flankert av høge minaretar. Mosaikkpanelet over inngangsbogen til iwanen er dekorert med geometriske stiliserte ornament. Bygningen består av ein moské, førelesingsrom og fleire hyblar til studentar (hujras), og midt inni bygningen finn ein eit firkanta gardsrom.[3] Opphavleg var Ulug-Beg Madrasa ein bygning med to etasjar med fire kuppelformadarskhonaer (førelesningsrom) i hyrna.
Ulug-Beg-madrasaen (persisk مدرسه الغ بیگ) var ein av dei beste presteskaps universiteta i den muslimske verda på 1400-talet.Abd al-Rahman Jami, den store persiske diktaren, mystikaren og undervisaren studerte her.[4] Under styret til var Ulug-Beg madrasaen eit senter for læring, sjølv underviste han her.
På 1600-tallet gav herskaren av Samarkand, Yalangtush Bakhodur, ordre om bygginga av Sher-Dor (persisk: شیردار)[5] og Tillya-Kori (persisk: طلاکاری) madrasaene. Sher-Dor står tvert over Ulug-Beg-madrasaen. Påiwanen kan ein sjå to mosaikkar av ein tiger med ei stigande sol på ryggen, som er den spesielt interessante skildringa deira av levande lekam og bruk av persiske motiv.
Ti år seinare stod Tilya-Kori-madrasaen ferdig. Tilya-Kori, persisk طلاکاری, tyder 'forgylt'. Det var ikkje berre ein høgskule med hyblar for studentar, men også ein stormasjid (moské). Den har ein hovudfasade i to etasjar og eit stort gardsrom kransa av hyblar, i tillegg til galleri langs aksane.[6] Moskébygningen ligg i den vestlege delen av gardsplassen. Hovudsalen i moskéen er rikeleg forgylt.
_on_the_Sher-dor_madrassa.JPG)
Aust for Tilya-Kori-madrasaen ligg mausolumet til Shaibani som vart bygt på 1500-talet. Den røynlege grunnleggjaren av Shaibani-makta varMuhammad Shaibani som var sonesonen tilAbu'l-Khayr Khan. I 1500, med støtte fråTsjagataikhanatet, då basert i Tasjkent, erobra Muhammad Shaibani Samarkand ogBukhara frå dei siste timuridiske herskarane. Grunnleggjaren av dynastiet vende seg dinest mot velgjerarane sine og tok i 1503Tasjkent. Han okkuperteKhiva i 1506, og i 1507 slo han ned påMerv (Turkmenistan), austlege Persia og vestlege Afghanistan. Shaibaniane stansa framrykkinga tilsafavidane, som i 1502 hadde beseiraAkkoyunlu (Aserbajdsjan). Muhammad Shaibani var ein leiar avnomadiske usbekarar. I laupet av dei påfylgjande åra slo dei seg i hovudsak ned i oasar iSentral-Asia.
Handelsdomen Tsjorsu (1785) ligg rett bak Sher-Dor.
