| Mont Ventoux | |||
| fjell | |||
 Nordsida av toppen av Mont Ventoux | |||
| Land |  Frankrike | ||
|---|---|---|---|
| Fjellkjede | Ytterkanten avAlpane | ||
| Høgd | 1 909 moh. | ||
| Koordinatar | 44°10′N5°17′E /44.167°N 5.283°E /44.167; 5.283 | ||
 Mont Ventoux 44°10′00″N5°17′00″E /44.166666666667°N 5.2833333333333°E /44.166666666667; 5.2833333333333 | |||
| Wikimedia Commons:Mont Ventoux | |||
Mont Ventoux er eit fjell iProvence sør iFrankrike, om lag 20 km nordaust forCarpentras iVaucluse. Fjellet har ei høgd på 1 909 meter over havet, og er det klart største fjellet i området, og har vorte kalla «Giganten i Provence». Fjellet ligg på grensa til departementetDrôme.
«Venteux» tyder «vindfull» påfransk, og det kan verte svært vindfullt på toppen, særleg i episodar medmistralvind då ein har registrert vind opp mot 320 km/t (89 m/s). Vegen over fjellet vert ofte stengd på grunn av kraftig vind. På 900-talet kunne ein omtala fjellet somMons Ventosus ogMons Ventorius.
Mont Ventoux er geologisk ein del avAlpane, men vert ofte ikkje rekna som ein del av fjellkjeda, sidan det ikkje er andre høge fjell i område rundt. Det står aleine vest forLuberonkjeda, og like aust forDentelles de Montmirail. Toppen av fjellet er berrkalkstein utan vegetasjon. Den kvite kalkesteinen gjer at fjellet ser snøkledd ut året rundt (men snødekket varer vanlegvis berre frå desember til april). På ein klår dag kan ein sjå fjellet frå lang avstand, og frå toppen har ein eit glimrande utsyn over omgivnadane ogRhônedalen.
Den første ein kjenner til som klatra til toppen av fjellet varJean Buridan, som steig opp under ei reise til paven iAvignon før 1334 for å utføra meteorologiske observasjonar.[1][2] Ei betre kjend klatring var den tilFrancesco Petrarca 26. april 1336, saman med bror sin og to tenarar, som han skreiv om i eit brev til skriftefar sin.[3][4] Dette brevet vert sett på som eit av dei tidlegaste produkta frårenessansen oghumanismen, sidan fjellturen var inspirert av eit ordskifte iLivius sinHistoria til Roma. Petrarca vert rekna som grunnleggaren avalpinisme, sidan han uttrykte eit ynske om å klatre til toppen av Mont Ventoux berre for å nyte utsikta. Han kjende området godt sidan han budde iAvignon frå 1333 til 1349.
På 1400-talet vart det bygd eit kapell på toppen, tileignaKrossen. I 1882 vart det bygd ein vêrstasjon på toppen, men denne er ikkje lenger i bruk, og i 1960-åra vart det reist eit 50 meter høgd radiotårn her.
Fjellet var opphavleg skogkledd, men vart systematisk avskoga frå 1100-talet av fordi skipsverfta i hamnebyenToulon kravde tømmer. Enkelte område har vorte gjenplanta etter 1860 med forskjellige lauvtre (somsteineik ogbøk) i tillegg til forskjellige bartre, somseder oglerketre. Litt høgare ereiner vanleg.
Fjellet er ein del av artsgrensa ellerøkotonen for dyre- og plantelivet i nordlege og sørlege delar av Frankrike. Enkelte artar, inkludert nokre artar avedderkopp ogsommarfugl, er unike for Mont Ventoux. Det er òg ein stad der ein kan sjåslangeørn.
Det biologiske særpreget vart erkjend avUNESCO i1990 då «Réserve de Biosphère du Mont Ventoux» vart grunnlagt, eit verna område på 810 km² på og rundt fjellet.
Innan sykkelsport finst det tre moglege ruter opp fjellet.
Kvart år blir det halde amatørtevlingar om å sykla opp fjellet både så raskt som mogleg, og så ofte som mogleg på 24 timar, i Ventoux Masterseries og Les Cinglés du Mont Ventoux.[6] 16. mai 2006 sloJean-Pascal Roux frå Bédoin rekorden på talet klatringar med elleve klatringar, alle frå Bédoin.[7]
Vegen opp Mont Ventoux er ein av dei mest krevjande klatringane i sykkelrittetTour de France. Han har vorte nytta atten gonger sidan 1951,[8][9] og på ti av dei har etappen blitt avslutta på toppen av Mont Ventoux. Mållinja er i ei høgd på 1 910 meter, men i 1965, 1967, 1972 og 1974 var ho lågare, ved 1 895 meter. Ved tevlinga i 2016 blei Mont Ventoux-etappen korta ned 6 km dagen før grunna ei vêrmelding om sterk vind på toppen. Etappen blei avslutta ved Chalet Reynard i ei høgd på 1 435 meter, kring 10 km inn i klatringa.[10]
Fjellet vart verdskjent då den engelske syklistenTom Simpson mista livet her 13. juli 1967 i ein kombinasjon avamfetamin,alkohol ogheiteslag.[8] Han byrja å vingle på vegen før han ramla. Han var ørsken og fekk hjelp av publikum til å kome seg på sykkelen igjen, og han sykla til han var om lag ein halv kilometer frå toppen, der han kollapsa og fall død om, med føtene framleis festa til pedalane. Det vart funne amfetamin i sykkeltrøya og i blodet hans. I 1970 kollapsa nestenEddy Merckx her då han vann etappen. Han fekk tilført oksygen etter målgang, vart betre, og vann til slutt heile rittet.[8]
Det finst to små skistasjonar på fjellet, Mont Serein på nordsida og Chalet Reynard på sørsida. Sterk vind og den avgrensa høgda gjer skisesongen nokså avgrensa. Vêrforholda gjer også at løypene på nordsida ofte har mykje is, noko som har leia til det lokale ordtaket «Qui skie au Ventoux, skie partout» (Kan du gå på ski på Ventoux, kan du gå på ski overalt).
