Kulturelt og politisk er landet del avden arabiske verda. Det er medlem avDen arabiske ligaen, ogarabisk er det einaste offisielle språket. Grunna fortida som fransk koloni er også fransk utbreidd, og vert nytta somlingua franca. Den offisielle religionen erislam, og nesten alle innbyggjarane ersunnimuslimar. Trass i den arabiske identiteten er Mauritania eit fleiretnisk samfunn.Bidhan, eller såkalla «kvite maurarar», utgjer rundt 30 % av folketalet,[2] medanharatin, eller såkalla «svarte maurarar», utgjer rundt 40 %.[2] Begge gruppene reflekterer blandinga av arabisk-berbisk etnisitet, språk og kultur. Dei gjenverande 30 % av befolkninga er danna av ulike grupper knytte tilAfrika sør for Sahara.
Kart over Mauritania
Trass i mange naturressursar, som jernmalm og petroleum, er Mauritania eit fattig land. Økonomien byggjer hovudsakleg på jordbruk, husdyrhald og fiske. Landet er kjend for fleire brot på menneskerettar, der særleg eit framhald avslaveri er verdt å merka seg. Slaveriet byggjer på eit historisk kastesystem mellom bidhan og haratin. Mauritania var det siste landet i verda til å avskaffa slaveri, i 1981, og gjorde det fyrst ulovleg å eiga slavar i 2007.
Fjell i Adrar-regionen; dette definerer landskapet i Mauritania.Bareina, ein landsby sørvest i Mauritania
Mauritania er med sine 1 030 700 km² det 29. størstelandet i verda. Landområdet består for det meste av ufruktbare sletter iSahara med nokre åsar i sentrale strøk. Den høgaste delen av landet erAdrarplatået i nordvest, der ein finn det høgaste punktet Kediet Ijill på 915 moh.[1] Det lågaste punktet er Sebkha de Ndrhamcha på 3muh. Mauritania er eit tørt land med svært mykje ørken og få fjellområde. To tredelar av landet er dekt av Sahara-ørkenen, der det nesten aldri regnar og berre spreidde buskar kan overleva. Dette området er svært tynt folkesett, og opplever ekstreme temperatursvingingar. Bortsett frå i nokrewadiar ogoasar er det ikkje noko vegetasjon her.Mendesantilope (addax) er einaste store pattedyret som lever her.[1]
Sahelbeltet ogSenegalelva ligg lenger sør i landet, og er eit litt meir fruktbart område enn den enorme ørkenen i nord. Her finst det spreidd vegetasjon med tornebuskar,akasietre, gras og urter som kjem fram etter nedbør.[1] På desse steppeområda og halvørkenen finst det leopard, gaselle, vortesvin og struts.[1] Langs den langstrekte kysten er klimaet meir temperert, men også her er det svært lite nedbør, og området er tynt folkesett. I sørvest har landet ei tynn stripesavanne der det veksapebrødtre og gras. Her og ved Senegalelva finst det dyr som flodhest, elefant og løve.[1]
Det største miljøproblemet til Mauritania har sidan tørkeperiodane på 1960- og 70-talet voreørkenspreiing, der stadig meir fruktbar mark vert dekt av golde sandsletter. Manglande kontroll med hogsten av den sparsame skogen fører til at jordsmonnet vert utarma, og jorda blæs vekk. Landet slit òg med manglande tilgang på reint vatn, både på grunn av sviktande nedbør og på grunn av manglande reinsing av kloakk og utslepp frå industrien.
Mauritania utgjer den vestlege delen avSahara med ei kystlinje motAtlanterhavet. Landet ligg mellom 15º og 27ºN, og har eit svært varmt ogtørt klima det meste av året. Den sørlege halvdelen av landet kan få littregn mellom juni og oktober når sørvestlegvind (den vest-afrikanskemonsunen) fører fuktig luft inn frå Sør-Atlanteren. På denne tida av året er det meirskyer og lufta er forholdsvis fuktig. Resten av året kjem vinden stort sett frå nordaust, og fører med seg svært varm og av og til støvete ogdisig luft frå dei nordlege områda av Sahara. Denne vinden vert kallaharmattan.
Det nordlege området av landet er så godt som heilt tørt, men kan få ei regnbye og to når som helst på året. Ved kysten kjem regnet hovudsakleg frå juli til oktober, ogNouakchott som ligg her har ein årleg nedbørsnormal på 153 mm, der det aller meste kjem i august. Heilt sør i landet ligg den årlege normalen mellom 300 og 375 mm, men dette varierer frå år til år. Dette regnet er ikkje nok til å drive jordbruk sidan det kjem på den varmaste tida av året.
Store delar av året er klimaet ubehageleg på grunn av sterk varme og tørre forhold. Det er litt kjøligare på kysten, men her er det samtidig meir fukt.
For omkring 3500 år sidan var Sahara-ørkenen fruktbar slettelandskap, med rikt dyre- og planteliv og spreidde busetjingar. Mauritania vart folkesett avberbarar,Niger-Kongo-talarar[3] ogbafourfolk. Bafourfolka var blant dei fyrste innbyggjarane i Sahara til å gå vekk frå det tidlegare nomadiske levesettet og bli bufaste landbrukarar. Etterkvart som Sahara vart stadig tørrare migrerte dei sørover.[4]
Andre folkeslag migrerte også sørover, gjennom Sahara og inn i Vest-Afrika. Frå 200-talet til 600-talet kom berbarar frå Nord-Afrika og fordreiv bafourane. Frå 800-talet vart dei sørlege områda av dagens Mauritania dominerte av imperium i Mali ogGhana, medan nordområda vart innlemma i det muslimske Almoravideriket. Ein arabisk tradisjon det er sådd tvil om[5][6] seier atAlmoravidane drog sør og overvann det gamle, vidstrekteGhanariket rundt 1076.[7]
I løpet av dei neste 500 åra overtokarabarar området mot heftig motstand frå berbarane. På 1500-talet erobra marokkanske styrkar store delar av landet og innførte arabisk språk, kultur og samfunnsorganisering. Frå 1644 til 1674 gjorde innfødde folk i området som no utgjer Mauritania det som skulle bli det siste forsøket deira på å driva utmaqilarabarar frå territoriet sitt. Dette forsøket, som ikkje lukkast, er kjent somChar Bouba-krigen. Dei invaderane folka var leia avBeni Hassan-stammen. Etterkomarane etter Beni Hassan-krigarane vart tildet øvre sjiktet hjå maurarane i området.Hassaniya, ein beduindialekt av arabisk med namn etter Beni Hassan, vart det dominerande språket blant den hovudsakleg nomadiske folkesetnaden.[8]
Forsøk på å transportera kanon på kamel tidleg på 1900-talet.
Europeiske kolonimakter hadde skipa handelsstasjonar langs heile den vestafrikanske kyststripa. UnderWienerkongressen i 1814-1815 vart Frankrike tilkjent full kontroll over kyststripa i dagens Mauritania og Senegal. I 1825 sendte dei ein ekspedisjon mot emiren av Trarza etter at han hadde forsøkt å få kontroll overWaalo, som var under fransk vern. Etter å ha sigra over emiren utvida Frankrike kontrollen sin nord forSenegalelva.
I åra rundt 1900 leiaXavier Coppolani ein vidare ekspansjon av den franske kolonien.[9] Gjennom strategiske alliansar medZawaya-stammane og militære press på Hassane-nomadane tok han kontroll over dei mauritanskeemirata. I 1903 og 1904 lukkast franske styrkar i å okkuperaTrarza,Brakna ogTagant, men det nordlege emiratetAdrar heldt ut lenger, med hjelp frå opprøraret (ellerjihadet) til sjeikMaa al-Aynayn og krigarar frå Tagant og dei andre okkuperte områda. I 1904 organiserte Frankrike området som vart til Mauritania, og det vart del avFransk Vest-Afrika, fyrst somprotektorat og seinare som einkoloni. I 1912 nedkjempa franske styrkar Adrar, og innlemma det i territoriet Mauritania.[10] Mauritania vart del av den franskeVest-Afrikaføderasjonen AOF i1920.
Landet vart uavhengig 28. november1960, med den nye byenNouakchott som hovudstad.[11]Moktar Ould Daddah vart sett inn som president. I 1964 gjorde han formel Mauritania til eineittpartistat med ein ny grunnlov som støtta det autoritære regimet hans. Partiet hansParti du Peuple Mauritanien (PPM) vart den styrande makta i landet. Presidenten hevda at Mauritania ikkje var klar for eit demokratisk fleirpartisystem. Daddah vart vald til stillinga att i 1976 og 1978. 10. juli vart han avsett i eit blodlaust kupp etter den katastrofaleVest-Saharakrigen. Han hadde forsøkt å annekteraden sørlege delen avVest-Sahara for å hindra at Marokko skulle utvida området sitt sørover. Etter langvarige kampar mot den vestsahariske frigjeringsbevegelsen Polisario og militærkuppet i 1978, trekte landet seg ut av Vest-Sahara.
Markering av femtiårsjubileet for sjølvstende med kunst.
I fleire tiår var landet styrt udemokratisk av skiftande regjeringar. OberstMustafa Ould Salek sinmilitærjunta Comité Militaire de Redressement National (CMRN), som tok makta i 1978, vart avsett av Comité Militaire de Salut National (CMSN) i 1979. Etter interne kupp kom oberstMaaouya Ould Sid'Ahmed Taya til makta i 1984, og CMSN vart verande det herskande partiet fram til 1992, då Ould Taya innførte fleirpartisystem. Han sjølv vart sitjande ved makta fram til 2005, då han vart avsett av militæret. Landet var plaga av terroriståtak frå Al-Qaeda i islamske Maghreb (AQIM) frå 2005 til 2011.[2]
I 2007 hadde landet det fyrste demokratiske valet sitt sidan 1960.Sidi Ould Cheikh Abdallahi vart vald til president. I august 2008 vart den demokratisk valde regjeringa styrta og det vart innsett einmilitærjunta under leiing av generalMohamed Ould Abdel Aziz. Han vann to påfølgjande presidentval i 2009 og 2014.[12] Aziz vart etterfølgd avMohamed Ould Ghazouani ved valet i 2019, som er rekna som den fyrste fredelege maktoverføringa i Mauritania sidan landet fekk sjølvstende.[13]
I 2022 hadde Mauritania rundt 4,2 millionar innbyggjarar. 56,9 % av innbyggjarane bur i byområde, hovudsakleg rundt hovudstaden. Dei sørlege grenseområda til Mali og Senegal er også tettare folkesette enn det elles svært grisgrendte landet.[2]
Dei største lokale folkegruppene erbidhan,haratin og vestafrikanarar. 30 % av innbyggjarane er bidhanar, 40 % haratinar og 30 % andre (hovudskleg frå Afrika sør for Sahara). Bidhanar snakkar hassaniya-arabisk og har hovudsakleg arabisk-berbisk opphav. Haratinar stammar frå dei opphavlege innbyggjarane iTassili n'Ajjer og Acacus-fjella iepipaleolittisk tid.[14][15] Dei fleste av dei gjenverande innbyggjarane er ulike vestafrikanske folkegrupper, somhalpulaar (fulaniar),soninke,bambara ogwolof.[2]
Husdyrhald, jordbruk og fiske er viktige næringskjelder, med nomadisk fedrift, dyrking av mellom anna dadlar, durra, hirse, og ris langs Senegalelva og fiske ved kysten og i elva. Rundt 50 % av arbeidskrafta er sysselsett i landbruket, 48,1 % i tenestenæringa og 1,9 % i industrien.[2]Det vert drive fiskeforedling i Naouakchott. Det vert også vunne ut jernmalm, kopar, fosfat og salt i landet, og det finst petroleum i havet her. Det vert drive ein del oljeraffinering. Dei viktigaste eksportvarene er fisk og jernmalm.[1] Økonomien er sterkt avhengig av prisen på desse eksportvarene, og er sårbar for internasjonale næringsmiddelprisar.[2] Mauritania importerer ein stor del av matvarene sine, og i 2008 vart det rapportert at rundt 70 % av maten som vart eten her var importert.[16] Tørkeperiodar og grashoppesvermar har svekka landbruket og ført til at folk har måtta flytta til byane eller emigrera.[2] Politisk ustabilitet har vidare hindra økonomisk utvikling.
Nesten 100 % av innbyggarane i Mauritania er muslimar, og dei fleste er sunnimuslimar.[2]Sufilinjer somtijaniyah og qadiriyyah har sterk innverknad både her i landet og i nabolanda Marokko, Algerie, Senegal og andre naboland. Det katolske bispedømet Nouakchott vart skipa i 1965 og tener rundt dei 4 500 katolikkane i Mauritania.
Mauritania har ekstreme avgrensingar avtrusfridom. Det er eitt av tretten land i verda som hardødsstraff forateisme.[17] Ein kan også straffast med bøter eller fengselsstraft for «å fornærma offentlege søme og islamske verdiar» og for å «bryta Allah sine forbod» eller bidra til slike brot.[18]
Mauritania har mange problem med brot påmenneskerettane. Sexisme, rasisme, kjønnslemlesting, barnearbeid, menneskehandel, politisk undertrykking og politisk marginalisering av særleg sørlege folkegrupper har vore langvarige problem.[20]Homofili er ulovleg og kan straffast med dødsstraff.[21] Landet har også dødsstraff forateisme.[17] I 2018 vedtok parlamentet ein lov som gjorde dødsstraff påboden for einkvan som vart dømd for «blasfemisk tale» og hendingar rekna som «heilagbrøde». Loven avskaffa eit tidlegare smutthol der dødsstraff kunne erstattast med fengselsstraff for nokre lovbrot av denne typen dersom den skulda angra straks. Han innførte også fengselsstraff på opptil to år og ein bot på opptil 600 000 ouguiya (ca. 14 630 euro) for «å fornærma offentlege søme og islamske verdiar» og for å «bryta Allah sine forbod» eller bidra til slike brot.
Amnesty International har skulda rettssystemet i Mauritania for manglande respekt for rettsprosedyre, rettferdige rettssaker og human fengsling. Ifølgje Amnesty har styresmaktene i landet drive med institusjonaliserttortur gjennom heile historia si etter sjølvstendet.[22][23][24]
L’Malouma Said, tidlegare slave, slaverimotstandar og medgrunnleggjar av organisasjonen S.O.S. Esclaves.
Slaveri har halde fram i Mauritania til moderne tid, sjølv om det no er ulovleg.[25] Det byggjer på eit historiskkastesystem der slaveri følgjer avstamming.[25][26] Dei som vert haldne som slavar er dei typisk mørkhuda haratinane, medan dei som eig slavar er dei meir lyshuda bidhanane.[26]
Den franske kolonistyresmakta erklærte ein slutt på slaveriet i 1905, med svært liten suksess.[27] Sjølv om det offisielt vart avskaffa i 1981, var det ikkje ulovleg å eiga slavar før i 2007. Kritikarar har peikt på at loven mot slaveri ikkje er vorten handheva.[28] Ein reportasje frå 2020 nemnde døme på at ungar som hadde rømd frå slaveri vart sende tilbake til herrane sine.[26]
Eit estimat frå 2012 rekna med at 10-20 % av befolkninga i Mauritania (mellom 340 000 og 680 000 menneske) levde i slaveri.[29] Dette året hevda ein minister at slaveri ikkje lenger eksisterte i Mauritania.[30] I 2018 estimerteWalk Free Foundation sitt Global Slavery Index at det var rundt 90 000 folk som var slavar i Mauritania, rundt 2 % av innbyggjarane.[31]
Hinder for å få bukt med slaveriet i Mauritania kan vera vanskar med å handheva lovverket i dei store ørkenområda i landet,[29] fattigdom som gjer det vanskeleg for frigjorte slavar å forsørgja seg,[29] og ei tru på at slaveri er del av den naturlege ordninga av dette samfunnet.[29]
Mauritansk mat er prega av afrikanske og arabiske kulturar. Tradisjonelle måltid vert etne frå eit fellesfat.[32] Maten har mykje til felles med den i Marokko, medcouscous som viktig basismat. Ved festmåltid kan ein servera heilsteikt lam eller geit fylt med ris. Ein kan også eta kamel, men dette er uvanleg. I sør er maten meir i slekt med den i Senegal, med vekt på ulike grønsaker og krydder.[33] Fransk påverknad har også spelt ei rolle i utviklinga av mattradisjonane.[33] Medan alkohol er forbode etter muslimsk kultur, og hovudsakleg berre tilgjengeleg på hotell,[34][33] ermyntete ein utbreidd drikk.[33] Ein heller typisk teen frå ei høgd for å få skum i han.[32]
T'heydinn er ein del av maurisk munnleg tradisjon rekna som immateriell kulturarv avUNESCO.[35]
Biblioteka i Chinguetti inneheld tusentals mellomaldermanuskript.[36][37][38]
Musikk har tradisjonelt vorte utført av den lågaste maurarkasten, iggawin. Musikarar frå denne kasten pleidde lovprisa krigarar og leiarar gjennom songane sine. Dei kunne også føra med seg nyheiter frå landsby til landsby. Tradisjonelle instrument er mellom anna ein timegasformalutt med fire strengar, kallatidinit, og eikora-aktig harpe for kvinner kallaardin.Perkusjonsinstrument omfattarpauketrommatbal ogdaghumma.
Sjølv om dei fleste mauritanske musikarane er menn er ein av dei best kjende ei kvinne,Dimi Mint Abba. Ho byrja synga profesjonelt i 1976, då ho oppptredde på radio, og deltok iUmm Kulthum-tevlinga iTunis året etter.Malouma er ein annan populær kvinneleg artist som også er engasjert i politikk og samfunnsaktivisme.[39]
Tuaregiske og mauritanske sølsvmedar har utvikla smykke og metallarbeid som kan brukast av mauritanske kvinner og menn. Studiar av tuaregiske og mauritanske smykke har vist at sistnemnde gjerne er meir forseggjorte og kan ha typiskepyramide-element.[40]
↑Suarez, David (2016).The Western Sahara and the Search for the Roots of Sahrawi National Identity (Thesis). Florida International University.doi:10.25148/etd.fidc001212.
↑Anthony Appiah; Henry Louis Gates (2010). Encyclopedia of Africa. Oxford University Press. p. 549.ISBN978-0-19-533770-9., Quote: "Haratine. Social caste in several northwestern African countries consisting of blacks, many of whom are former slaves (...)"
↑«Mauritanian minister responds to accusations that slavery is rampant». CNN. 17 March 2012. Arkivert fråoriginalen 20 March 2012. Henta 19. mars 2012. «I must tell you that in Mauritania, freedom is total: freedom of thought, equality – of all men and women of Mauritania... in all cases, especially with this government, this is in the past. There are probably former relationships – slavery relationships and familial relationships from old days and of the older generations, maybe, or descendants who wish to continue to be in relationships with descendants of their old masters, for familial reasons, or out of affinity, and maybe also for economic interests. But (slavery) is something that is totally finished. All people are free in Mauritania and this phenomenon no longer exists. And I believe that I can tell you that no one profits from this commerce.»
.jpg)
_1_gyZ1bqT093F1jheQvsLFlg.jpg)
