| Luo Dholuo | ||
| Klassifisering | Nilosaharisk Austsudansk Nilotisk Vestlige Luo Sørlig Luo-Acholi Luo | |
| Bruk | ||
| Tala i | Kenya, Tanzania | |
| Luotalande i alt | 4 410 000[1] | |
| Språkkodar | ||
| ISO 639-2 | luo | |
| ISO 639-3 | luo | |
Luo (Dholuo, uttalt[d̪ólúô][2]) er eitnilosaharisk språk som talast av 4 410 000 av luofolket iKenya ogTanzania som bur ved østkysten avVictoriasjøen og område sør for dette.[3] Språket vert brukt i sendingar på KBC (Kenya Broadcasting Corporation, tidlegareVoice of Kenya) ogRadio Ramogi. Luo er i nær slekt medlango,acholi ogadhola som alle blir tala iUganda, og i fjernare slekt medluwo som blir tala iSør-Sudan.
Luo er eittonespråk. Det har både leksikalsk tone og grammatisk tone, t.d. i danninga av passive verb.[4] Det harvokalharmoni etter ATR-status: vokalar i ikkje-samansette ord må vera anten [+ATR] eller [−ATR]. ATR-harmonien gjeld òghalvvokalane //w, y/, y/.[5] Vokallengda er kontrastiv.
Luo har to sett av vokalar som skil seg frå kvarandre med trekket [+/−ATR] ("advanced tongue root", dvs. at [+/-ATR] viser til to ulike uttalemåtar av same vokal).
| Fremre | Midtre | Bakre |
|---|---|---|
| Nesten-trong | ɪ | ʊ |
| Sentral | ɛ | ɔ |
| Open | ɐ |
| Fremre | Midtre | Bakre |
|---|---|---|
| Trong | i | u |
| Sentral | e | o |
| Open | a |
I tabellen nedanfor stårortografiske symbol i parentes om dei er ulike frå IPA-symbola. Merk spesielt at <y> brukast for IPA [ɪ], noko som er vanleg i afrikanske ortografiar. <th> og <dh> erplosivar og ikkjefrikativar som iswahili.[6]
| Labialar | Dentalar | Alveolarar | Palatalar | Velarar | Glottaler |
|---|---|---|---|---|---|
| Nasalar | m | n | ɲ (ny) | ŋ (ng') | |
| Plosivar | prenasalisert | mb (mb) | nd (nd) | ɲɟ (nj) | ŋg (ng) |
| ustemt | p | t̪ (th) | t | c (ch) | k |
| røysta | b | d̪ (dh) | d | ɟ (j) | g |
| Frikativar | f | s | h | ||
| Trillar | ɲ | ||||
| Approksimanter | w | l | ɪ (y) | ||
Luo er kjend for kompliserte fonologiske vekslinger, som blant anna brukast for å skilje uomsettelege eigetilhøve frå omsettelege. Dette første dømet er ein omsettelig eigedom, sidan beina ikkje er del av hunden:
Følgjande er likevel ein uomsettelig besittelse, sidan beinet i dette dømet er ein del av kua: