Laura Elizabeth Dern (fødd10. februar1967Los Angeles) er einamerikanskskodespelar,filmregissør ogfilmprodusent.[1][2][3] Ho debuterte som skodespelar i bilfilmenSpikern i bånn, McKlusky (1973) og har sidan spelt i filmaneMasken (1985),Første gang (1985),Blue Velvet (1986),Wild at Heart (1990),Jurassic Park (1993),Citizen Ruth (1996),October Sky (1999),I Am Sam (2001),Inland Empire (2006),The Master (2012),The Fault in Our Stars (2014) ogStar Wars: The Last Jedi (2017). Dern vart nominert til oscarpris for beste kvinnelege hovudrolle forRambling Rose (1991) og for beste kvinnelege birolle forWild (2014).
Dern har òg markert seg på TV-skjermen. Ho har vorte nominert til Primetime Emmy Awards for rollene i TV-filmenAfterburn (1992), antologiserienFallen Angels (1993), komedieserienEllen (1997), TV-filmenRecount (2008) og komedieserienEit perfekt liv (2011–2013), og ho vann i 2017 for rolla som Renata Klein i miniserienBig Little Lies. Skodespelaren har òg vunne treGolden Globe-prisar og fått ei stjerne påHollywood Walk of Fame.
Laura Elizabeth Dern vart fødd 10. februar 1967 iLos Angeles iCalifornia. Ho er dottera til skodespelarane Bruce Dern (f. 1936) og Diane Ladd (f. 1935), og dessutan oldebarnet til tidlegare krigsministerGeorge Dern (1872–1936).[4][5] Foreldre skilde lag då ho var to år gammal, og ho heldt til mesteparten av oppveksten med mora og mormora.[6] Mormora hennar hadde norske anar frå Oslo.
Dern spelte mot mora Diane Ladd i sine fyrste to filmrollar. Ho spelte Sharon Anne i bilfilmenSpikern i bånn, McKlusky (1973) og ei jente med iskrem iMartin Scorsese sin dramafilmAlice bor her ikke lenger (1974). Den neste filmrolla hennar kom først seks år seinare, i dramafilmenNesten voksen (1980).
I 1982 vart Laura Dern den yngste vinnaren av nykommarprisen «Miss Golden Globe».[7] Ho spelte i eit par TV-filmar i byrjinga av 1980-åra før ho fekk si fyrste hovudrolle i dramafilmenFørste gang (1985). Ho spelte 15 år gamle Connie, ein opprørsk tenåring som ynskjer å verta voksen. Connie vert kjent med ein sjarmerande ungkar, men han byr på problem. Ho fekk god kritikk for rolla, og Sheila Benson frå Los Angeles Times kalla Dern si rolleskildring ei «hending». «Det er sjeldan å få eit så variert innblikk i ungdomstida av ein kvinneleg skodespelar som nærmar seg den alderen sjølv.» Dern vart nominert til ein Independent Spirit Award for rolletolkinga.[8][9] I 1985 spelte ho òg motCher i dramafilmenMasken, om ein deformert gut og mora hans.
Laura Dern har hatt eit jamt samarbeid med regissøren David Lynch.
Foto: Sasha Kargaltsev
I 1986 spelte Dern iDavid Lynch sin thrillerfilmBlue Velvet. Filmar handlar om ein student (Kyle MacLachlan) som ein dag finn eit menneskeøyre på bakken i heimbyen. Saman med studenten Sandy Williams (Dern) prøver han å finna ut kven øyret tilhøyrar. Benson frå Los Angeles Times skreiv denne gongen at Dern makta å «balansera det melodramatiske innslaget til studenten med ein god, tørr sindigheit».[10] Dern vart nominert til ein ny Independent Spirit Award for rolla.[11] Før tiåret var omme spelte ho òg sjukepleiaren Kathleen Robinson iSkygenes menn (1989), ein krigsfilm omManhattanprosjektet.
Laura Dern spelte motNicolas Cage i sitt neste Lynch-prosjektWild at Heart (1990). Filmen handlar om to ungdomar som rømmer frå heimbyen og dei autoritære skikkelsane som står i vegen for dei. Dern har sagt at detta var fyrste gong ho fekk spela ein figur som «ikkje berre var veldig seksuell, men som på eige sett og vis også var veldig sjølvtilfreds».[12] Peter Travers fråRolling Stone kalla Dern eit «under» og skreiv at ho gav figuren ein «robust livlegheit».[13]
I 1991 spelte ho mot mor si i dramafilmenRambling Rose. Dern spelte den fattige ungpjenta Rose som vert tilsett som hushjelp av ein velståande familie i Georgia underden store depresjonen. Ho fekk god kritikk og vart nominert til Oscar for beste kvinnelege hovudrolle for arbeidet i filmen.[14] Peter Travers omtalte Dern som «ei av dei beste kvinnelege skodespelarane frå sin generasjon», medan Desson Howe fråWashington Post roste skodespelaren sitt «eksentriske nærvær». «Det gjer at påverknadskrafta som [rollefiguren] har på menn vert fullstendig truverdig.»[15][16]
I 1992 hadde Dern hovudrolla i TV-filmenAfterburn. Filmen er basert på ei sann historie, og Dern spelte den unge flygarenka Janet Harduvel som tek opp kampen motUnited States Air Force og industrikonsernet General Dynamics for å reinvaska det gode namnet og ryktet til mannen sin.[17] John J. O'Connor fråThe New York Times var nøgd og kalla Dern si rolleskildring eit «valdsamt lidenskapeleg portrett».[18] Ho vart nominert til ein Primetime Emmy Award og vann ein Golden Globe for rolla.[19][20]
Dern spelte dinosaureksperten Dr. Ellie Sattler iSteven Spielberg sin eventyrfilmJurassic Park i 1993. Filmen handlar om ein vitskapsmann som har attskapt utdøydde dinosaurar til utstilling i ein fornøyelsespark. Dern fekk god kritikk og vart nominert til einSaturn Award for arbeidet i filmen.[21] I 1993 vart ho òg nominert til ein Primetime Emmy Award for gjesterolla i antologiserienFallen Angels, og ho speltekriminologen Sally Gerber iClint Eastwood sin dramafilmA Perfect World.[19] Regidebuten til Laura Dern, kortfilmenThe Gift, hadde premiere i oktober 1994 som ein del av Showtime-serienDirected By. Han handlar om ei kvinne som må få livet sitt på stell etter eit brot med kjærasten.[22]
Deretter spelte ho i ei rekkje TV-filmar, blant annan dramafilmenOppgjøret ved Ruby Ridge (1996), om skyteepisoden vedRuby Ridge i august 1992. Ho fekk god kritikk og vart nominert til ein Satellite Award for rollen i filmen.[23] I 1996 hadde ho hovudrolla i Alexander Paynes regidebutCitizen Ruth. Filmen handlar om den uansvarlege og arbeidslause Ruth Stoops, ein mislukka dagdrivar som ufrivillig hamnar midt iabortdebatten. Janet Maslin fråThe New York Times var nøgd og skreiv at Dern er ein «fantastisk fysisk komikar». Dern spelte deretter einlesbisk TV-produsent i komedieserienEllen (1997), ei fortvila firebarnsmor i TV-filmenThe Baby Dance (1998) og ein engasjert naturfaglærar i dramafilmenOctober Sky (1999). Ho vart nominert til ein Emmy-pris forEllen og ein Golden Globe forThe Baby Dance.[19][20]
2000–2009: Nytt Lynch-samarbeid og fleire småroller
I 2000-åra hadde Laura Dern fleire småroller på film og fjernsyn. Ho spelte ei plagsam svigerinne i komedienDr. T og kvinnene (2000), Dr. Ellie Degler i Jurassic Park-oppfølgjarenJurassic Park III (2001), fostermora Randy i dramafilmenI Am Sam (2001), kjærasten til hovudpersonen i thrillerenLonely Hearts Killers (2006) og ei sjølvopptatt venninne iYear of the Dog (2007). Ho fekk gjennomgåande god kritikk for arbeidet.
Dern under ein Hollywood Walk of Fame-seremoni i desember 2009.
Foto: Angela George
Dern fekk òg god omtale for rolla i dramafilmenWe Don't Live Here Anymore (2004). Han handlar om to tilsynelatande lukkelege ektepar som vert drivne til eit vendepunkt når dei oppdagar utruskap seg i mellom. Peter Travers fråRolling Stone kalla det Derns «beste rolleskildring sidanCitizen Ruth», medan Claudia Puig fråUSA Today skreiv at Derns «meisterlege rolleskildring er prega av ein så handgripeleg angst at frykta til dei andre figurane nesten verkar skøytelaus i samanlikning.»[24][25]
Dern gjenopptok samarbeidde med David Lynch i thrillerfilmenInland Empire i 2007. Filmen handlar om Hollywood-stjerna Nikki (Dern), som er midt i innspelinga av ein dramafilm om sjalusi. Etter kvart byrjar tilveret hennar å likna meir og meir på den marerittaktige og surrealistiske filmen ho skal spela inn. Dern fekk god kritikk for rolla, og Martin Nordvik fråAdresseavisen meinte at ho spelar «mer intenst og overbevisende enn noensinne i et rystende karakterstudie».[26] Ann Hornaday fråWashington Post var òg nøgd og skreiv atInland Empire er «nok eit døme på Lynchs ekstraordinære samarbeid med Dern. [...] Dern er ei uvanleg fleksibel muse; ho kan vera snerpete og ærverdig i éi scene, frodig moden i ei anna scene og like uhyggeleg som eit Dorothea Lange-portrett i ei heilt anna scene.»[27]
Dern fekk òg god kritikk for arbeidet med TV-filmenRecount i 2008. Filmen skildrarpresidentvalet i USA i 2000 og den påfølgjande rettssaka mellom presidentkandidataneGeorge W. Bush ogAl Gore. Dern spelte statssekretæren i Florida, Katherine Harris, som var ein avgjerande skikkelse i valsaka. Alessandra Stanley fråThe New York Times kalla Dern si rolletolking «fortryllande» og skreiv at «Derns skildring nærmar segparodi, [...] men ho evnar å formidla glimt av menneskelegheit bak den tjukke sminka og den tjukkare skallen».[28] Ho vann ein Golden Globe og vart nominert til ein Primetime Emmy-pris og ein Screen Actors Guild-pris for rolla.[20][19][29]
Laura Dern spelte ein rektor i komedienVerre enn verst (2010), ein hengiven kulttilhengar i dramafilmenThe Master (2012), mora til ein kreftsjuk tenåring i ungdomsfilmenThe Fault in Our Stars (2014) og ein frisør i dramafilmen99 Homes (2014). Frå 2011 til 2013 var ho òg serieskapar med Mike White for komedieserienEit perfekt liv. TV-serien handlar om 40 år gamle Amy Jellicoe (Dern), som får eit mentalt samanbrot på jobb og hamnar på ein behandlingsheim. Etter opphaldet til ein månad dreg ho attende til California for å starta eit nytt og betre liv, men ho møter motstand frå kollegaene. Programmet gjekk i to sesongar, og Dern fekk god kritikk for rolleskildringa. Matthew Gilbert fråBoston Globe meinte at Dern alltid «virker fullt oppslukt i rollefigurane sine», og roste den «rå elektrisiteten» til skodespelaren. «Dern evnar å gjera Amy både latterleg og rørande på same tid.» Ho vann sin tredje Golden Globe og vart nominert til ein ny Primetime Emmy-pris for rolla.[30][20][19]
Dern i mai 2013.
Foto: Georges Biard
Ho vart òg nominert til Oscar for beste kvinnelege birolle for rolleskildringa i naturfilmenWild (2014). Filmen er basert på ei sann historie om Cheryl Strayed, som etter mange år med uvøren åtferd bestemte seg for å leggja ut på ei reise langsPacific Crest Trail i USA. Dern spelte mor til Cheryl, Bobbi, som døydde av lungekreft medan dottera gjekk på høgskule. Jon Selås fråVG skreiv at «Derns livsbejaende holdning og glede i en tilværelse som tross alt har lite å by på, levendegjør sterkt den sorgen som tynger ned Cheryl», medanErlend Loe fråAftenposten skreiv at «få som henne kan spille en hardt prøvet alenemor som klarer å holde hodet hevet».[31][32]
Sidan 2015 har Dern hatt ei av hovudrollene i animasjonsserienF is for Family. TV-serien føregår i 1970-åra og handlar om kvardagen til familien Murphy. Dern har stemmen til mora i familien, Sue. I 2016 hadde ho biroller i dramafilmaneCertain Women ogThe Founder.
I 2017 hadde Dern fleire roller på film og TV. Ho spelte motWoody Harrelson i dramakomedienWilson i 2017. Filmen handlar om ein einsam, nevrotisk og fanatisk ærleg middelaldrande einstøing (Harrelson) som etter mange år møter ekskona si (Dern) att. Simon Thompson fråIGN var nøgd og skreiv at Dern si «rolleskildring er ei blanding avslapstickhumor og vennleg irritasjon. Ho er ei glede som gjer filmen betre. Dern gjer det bra for tida, og ho har ei rekkje interessante og viktige roller i prosjekt på både film og fjernsyn som viser oss kva ho har å by på når det kjem til rekkjevidd og dugleik.Wilson er eit prakteksempel på dette.»[33]
Dern spelte òg i tredje sesong av David Lynch sin thrillerserieTwin Peaks, som gjekk på TV i 2017. Ho vann sin fyrste Primetime Emmy-pris for arbeidet i miniserienBig Little Lies. Dern spelte rivaliserande powermamma Renata Klein i serien, som vert rasande når dottera vert skadd på fyrste skuledag. Det set i gang ein kjedereaksjon som til slutt endar med mord. Ho vart òg nominert til andre bransjeprisar for denne rolla, blant anna ein Golden Globe og ein Screen Actors Guild-pris. I 2017 hadde ho òg ei gjesterolle i dramakomedienDownsizing, og ho spelte motstandsoffiseren Amilyn Holdo iStar Wars-filmenThe Last Jedi.
.jpg)
