| Denne artikkelen trengreferansar for verifikasjon. Du kanforbetra artikkelen ved å leggja inn referansar til pålitelege kjelder. Kven som helst kan fjerna kjeldelaust materiale utan forvarsel, men den føretrekte tilnærminga er i første omgang å markera dei setningane/påstandane som treng kjeldebelegg ved å tilføya{{tr}} etter påstanden. |
Kurt Waldheim (21. desember1918–14. juni2007) var einausterriskdiplomat og konservativpolitikar. Han tente somgeneralsekretær forDei sameinte nasjonane frå 1972 til 1981 og som austerriksk president frå 1986 til 1992.
Kurt Waldheim vart fødd iSankt Andrä-Wördern, ein landsby nærWien iAusterrike den21. desember1918. Far hans var einkatolsk skoleinspektør og aktiv kristensosialist. Waldheim tok utdanning ved konsulatakademiet i Wien, og tok eksamen i 1936. Eit stutt bel etter atTyskland annekterte Austerrike i 1938 søkte Waldheim om medlemskap i denNasjonalsosialistiske tyske studentsameininga.
Tidleg i 1941 vart Waldheim rekruttert til den tyskeWehrmacht og send til austfronten, der han gjorde teneste som skvadronleiar. Han vart såra tidleg i 1941, noko han i sjølvbiografien skriv førte til han vart dimmitert som ufør. I militære kjelder er det seinare funne prov på at Waldheim deltok i krigføring langt utover fyrste del av 1941: i1943 tenete han under generalAlxander Löhr, einausterrikar som vart avretta i1947 for krigsbrotsverk, då særleg for si rolle i transporten av 40 000jødar tilAuschwitz. Waldheim vart med tida "overløytnant" for motstandsnedkjemping (Feindaufklärung) iTessaloniki under general Löhr. I1986 hevda Waldheim at han berre arbeidde som tolk og sekretær, og at han ikkje hadde noko kjennskap til åtak på sivile eller massakrar i naboprovinsenJugoslavia, men augevitne og rapportar hevdar at han var til stades på stabmøte der desse sakene vart diskuterte.
I 1945 overgav han seg til britiske styrkar iKärnten, etter å ha flykta frå si stilling under General Löhr.
Waldheim byrja arbeide for den austerrikske diplomattenesta i 1945 etter å fullførtjussstudia vedUniversitetet i Wien. Han arbeidde i utanriksdepartementet i Wien frå1951 til1956, då han vart utnemnd til ambassadør tilCanada. Han vende attende til utanriksdepartementet i1960, og vart utnemnd til fast utsending for Austerrike iDei sameinte nasjonane i1964. Frå1968 til 1970 var han utanriksministar, vende så attende til si stilling for Austerrike i SN i 1970. Han var kandidat ved det austerikske presidentvalet i1971, men tapte for den sosialdemokratiske kandidaten. Same hausten vart han utnemnd til ny generalsekretær for SN, og tok over forU Thant frå nyår 1972. Han vart attvald i1976, trass motstand. I1981 stilte han til val for ein tredje periode som generalsekretær, menKina nedlaveto iTryggingsrådet, og denperuvianske diplomaten og politikarenJavier Pérez de Cuéllar etterfylgde han.
Waldheim vann det austerikske presidentvalet i 1986. Same året byrja det som seinare vart kjend somWaldheim-saka. Før presidentvalet synteAlfred Worm i det austerrikske vekemagasinetProfil at fleire delar av perioden 1938 til 1945 ikkje vart omtala i Waldheim si nyutgjevne sjølvbiografi. Kort etter vart det avslørd at Waldeim hadde loge om tenestetida si i kavaleristyrkane til SS. I staden for å fortelje sanninga om tenesta si, hadde Waldheim skrive at han vart såra og studerte juss i Wien dei siste åra av krigen. Det vart spekulert mykje ikring Waldheim sine aktivitetar i denne perioden, og han vart klaga for å ha vore involvert i eller medverka til krigsbrotverk.
Gjennom heile presidenttida var Waldheim og kona Elisabethpersonae non gratae i ei rekkje land. I løpet av dei seks åra han var president vitja WaldheimMidtausten ogVatikanstaten, men aldri andre europeiske statar eller USA.
Den austerrikske regjeringa sette ned ein komité av internasjonale historikarar til å granske Waldheim sitt liv mellom1938 og 1945. Rapporten slo fast at Waldheim truleg visste om krigbrotverka, men ikkje var personleg involvert.
