Movatterモバイル変換

Famn

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Famn er ei gammal eining for lengd eller eit mål for ved. Med ein famn forstår vi i dag til vanleg ei lengd på om lag 1,88 meter eller ein vedstabel på 2,4 lauskubikkmeter.

Famn som lengdemål

[endre |endre wikiteksten]

Ein famn var ei lengd på trealen, eller 1,882meter. Famn vert framleis brukt av eldre fiskarar som mål på sjødjupn og lengd på fiskereiskap.

Famn som vedmål

[endre |endre wikiteksten]

Ein famn ved var opphavleg ei vedmengd som målte ein famn i breidd og høgd, medan lengda varierte ettersom ein selde alenved eller langved.

Då meterkonvensjonen vart innført i 1875, vart det bestemt at ein famn alenlang ved i metrisk vedmål skulle vere ein stabel 2 meter brei og 1,85 meter høg av 6desimeter lang ved.

Ved kongeleg resolusjon av 25. juni 1936 vart det bestemt at ein famn ved skulle måle 2 m x 2 m x 1 m (4 m³), medan

ein lakterfamn måler 2 m x 2 m x 2 m = 8 m³
ein storfamn måler 2 m x 2 m x 3 m = 12 m³
ein småfamn måler 2 m x 2 m x 0,6 m = 2,4 m³

EtterNorsk Standard NS 4414 (1997):

Ein famn ved skal måle 4m x 1m x 0,60 m eller 2 m x 2 m x 0,6 m og tilsvare 2,4 lauskubikkmeter (lm³) stabla ved.
Ein famn kappa i 30 cm lengder tilsvarer ca 3,3 lm³ ved som ikkje er stabla.
Ein storfamn ved er 2 m x 2 m x 3 m lengd.

Ved sal av kappa ved skal ein ikkje gjere fråtrekk for mellomromma mellom dei enkelte vedstykka. Derfor vil ein famn 60 cm ved innehalde om lag 1,6 m³ fastmasse.

Brennverdiar

[endre |endre wikiteksten]

Ein famn (2,4 lm³) bjørkeved (25 % fuktigheit) har einbrennverdi på 2445kWh
Ein famn granved (25 % fuktigheit) har ein brennverdi på 1935 kWh
Ein famn fureved (25 % fuktigheit) har ein brennverdi på 2240 kWh

Kjelder

[endre |endre wikiteksten]

Lov av 12. mai 1875 PDF Arkivert 2011-08-13 vedWayback Machine.
Skogbruk i Nord-Norge Nord-Norges skogmannsforbund 1987. VedArvid Sveli. ISBN 9034911-4
Lov om mål og vekt
- Heje og NygaardNorsk Skoghåndbok 1999 LandbruksforlagetISBN 82-529-2318-6

**Gamle norske lengdeeiningar**
Forholdet mellom einingane (fra 1541)									Omrekning tilSI-systemet - frå år
namn	teikn^B	famn	alen	fot	kvart	tomme	linje	skruppel	1274^C	1274^D	1541^E	1683^F	1824^G	1875^H	1959^J	eining
1famn		1^A	3	6	12	72	864	10368	1,422	1,659	1,8978	1,8882	1,8825	1,8822	1,8288	m
1alen		¹⁄₃	1	2	4	24	288	3456	47,400	55,300	63,260	62,940	62,750	62,740	60,960	cm
1fot	^I	¹⁄₆	¹⁄₂	1	2	12	144	1728	-	-	31,630	31,470	31,375	31,370	30,480	cm
1kvart		¹⁄₁₂	¹⁄₄	¹⁄₂	1	6	72	864	11,850	13,825	15,815	15,735	15,688	15,685	15,240	cm
1tomme	^II	¹⁄₇₂	¹⁄₂₄	¹⁄₁₂	¹⁄₆	1	12	144	2,633	2,633	2,636	2,623	2,615	2,614	2,540	cm
1linje	^III	¹⁄₈₆₄	¹⁄₂₈₈	¹⁄₁₄₄	¹⁄₇₂	¹⁄₁₂	1	12	2,194	2,194	2,197	2,185	2,179	2,178	2,117	mm
1skruppel	^IV	¹⁄₁₀₃₆₈	¹⁄₃₄₅₆	¹⁄₁₇₂₈	¹⁄₈₆₄	¹⁄₁₄₄	¹⁄₁₂	1	0,183	0,183	0,183	0,182	0,182	0,182	0,176	mm
^AGrøn bakgrunnsfarge viser eksakte verdiar.^BSkrive: 5^I 11^II 7^III 10^IV uttalt: fem fot, elleve tommar, sju linjer og ti skruplar = 181,998 cm (int. tomme) ^CMagnus Lagabøtes landslov definerte ei^Ckort alen og ei^Dlang alen. Avsette ein den kortaste^Ctommelalna (=18^II) på ei stikke, trengte stikka eit handtak, som naturleg vart einhandsbreidd (= 3^II). Den lengste^Dstikka vart då 21^II.^ESjællandsk alen vart tatt i bruk.^FSystemet tilOle Rømer innført ved lov.^GI samband med lausrivinga frå Danmark held ein påOle Rømer-systemet, men måleiningane vart reviderte i lov av 28. juli 1824.^HNoreg innførteSI-systemet.Loven innførte omrekningsreglar til det gamle systemet.^JInternasjonal tomme definert etterSI-systemet. I Noreg vart einingane alen, kvart, tomme og famn brukt. Fot, linje og skruppel vart nesten ikkje brukt.

Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Famn&oldid=3413766»

Kategoriar:

Gøymde kategoriar:

[8]ページ先頭