Zwitserland (Nederlandse uitspraak:[ˈzʋɪt.tsərˌlɑnt];Duits:die Schweiz,Frans:la Suisse,Italiaans:la Svizzera,Reto-Romaans:Svizra,Latijn:Helvetia), officieel deZwitserse Bondsstaat (ook welZwitsers Eedgenootschap ofZwitserse Confederatie; Duits:Schweizerische Eidgenossenschaft, Frans:Confédération suisse, Italiaans:Confederazione svizzera, Reto-Romaans:Confederaziun svizra, Latijn:Confœderatio Helvetica), is een land in het westen vanEuropa met als burenDuitsland in het noorden,Frankrijk in het westen,Italië in het zuiden,Oostenrijk enLiechtenstein in het oosten.
Zwitserland is eenbinnenstaat enAlpenland met een oppervlakte van 41.284 km²[4] en ca. 9 miljoen inwoners (2024). Bestuurlijk gezien is het eenfederale republiek bestaande uit26 kantons. Zwitserland heeft officieel geen hoofdstad, maarBern vervult in de praktijk die rol en wordt aangeduid als 'bondsstad'. Het is ook de plaats waar de bondsregering zetelt sinds het ontstaan van de federale staat in 1848. Zwitserland heeft een geschiedenis vanneutraliteit: in 1815 werd op hetCongres van Wenen de eeuwige neutraliteit van het land door de Europese grootmachten erkend. Het isgeen lid van deEuropese Unie (EU), maar de economie is sterk verweven met die van de EU.
Volgens de overlevering is hetOude Eedgenootschap – eenconfederatie die de voorloper was van de huidige bondsstaat Zwitserland – ontstaan in de 13e eeuw uit deBondsbrief van 1291, een overeenkomst tussen de drie "oerkantons". Hoewel het land daarmee een lange geschiedenis als zelfstandige staat heeft, is de Zwitserse cultuur sterk beïnvloed door die van buurlanden Duitsland, Frankrijk en Italië. Duits, Frans en Italiaans zijn alle drie officiëletalen in Zwitserland, evenals het Reto-Romaans. De 'neutrale' naam van het land is de Latijnse benamingConfœderatio Helvetica (CH).
Na verloop van tijd sloten ook andere kantons zich bij hen aan. De Zwitserse Confederatie bestond uit een bonte mengeling van staten, die al dan niet met hunvazalstaten (Wallis, bijvoorbeeld, was een vazalstaat vanBern) bij de confederatie hoorden.
Begin 1798 vielen Franse troepen het gebied binnen dat vandaag de dag Zwitserland is. Het toen bestaandeOude Eedgenootschap, op dat moment deConfederatie van de XIII kantons, stortte in elkaar. Op 12 april 1798 werd deHelvetische Republiek opgericht als eenbufferstaat, net zoals deBataafse Republiek er ook een was, die de Fransen oprichtten om hun land te beschermen. De bezettende troepen organiseerden eengecentraliseerde staat, gebaseerd op de ideeën van deFranse Revolutie. Deze zogenaamd progressieve ideeën werden niet aanvaard door de lokale bevolking. De bezettende troepen plunderden vele dorpen en steden, waardoor het moeilijk werd om een nieuwe werkende staat te creëren. In combinatie met het plaatselijk verzet zorgden de economische problemen van de republiek dan ook voor het falen van de staat. De instabiliteit in de republiek bereikte een hoogtepunt tussen 1802 en 1803. De aanwezige Franse troepen werden versterkt enNapoleon wijzigde met deMediationsakte opnieuw de structuur, waardoor de gecentraliseerde staat werd afgeschaft en deConfederatie van de XIX kantons ontstond. Deze Confederatie bestond tot 1815 en werd toen opgevolgd door deConfederatie van de XXII kantons, die in 1848 werd afgelost door de oprichting van de moderneZwitserse Bondsstaat.
In 1848 werd na een kleine godsdienstoorlog (de laatste van in totaal vijf godsdienstoorlogen) tussen katholieken en protestanten (zieSonderbund) de staat definitief omgevormd tot eenbondsstaat.
Tijdens de beide wereldoorlogen bleef Zwitserland neutraal, hoewel er wel gevechtshandelingen plaatsvonden. Zo werden er in 1940 elf Duitse gevechtsvliegtuigen neergeschoten die het Zwitserse luchtruim schonden.
Zwitserland ligt ten noorden en voor een kleiner deel ten zuiden van de Alpen. Het land heeft een grote diversiteit aan landschappen en er heersen meerdere klimaatzones in het land. Het klimaat in Zwitserland varieert sterk, van eenhooggebergteklimaat in de hogere delen van de Alpen tot eenmediterraan klimaat inTicino. Een groot deel van het land maakt deel uit van hetgematigd naaldwoud van de Alpen, een WWF-ecoregio gecatalogeerd als bergbioom (orobioom) die de bergketen van de Alpen omspant.
De hoogste bergen in de Zwitserse Alpen liggen in het zuiden en oosten van het land. In het noordwesten ligt deJura. De hoogste berg van Zwitserland is deDufourspitze in hetMonte Rosamassief (4634 meter). Een andere bekende berg is deMatterhorn (4478 meter). Het noorden en het midden zijn minder bergachtig en daardoor het dichtst bevolkt.
De grootste meren in Zwitserland, hetBodenmeer en hetMeer van Genève, worden gedeeld met andere landen. Het grootste geheel in Zwitserland liggende meer is hetMeer van Neuchâtel. De meren hebben toeristische waarde en worden jaarlijks door honderdduizenden mensen bezocht. Van de kleinere meren zijn hetMeer van Zürich, hetVierwoudstrekenmeer, hetMeer van Thun, hetMeer van Brienz, hetMaggioremeer en hetMeer van Lugano de bekendste. De laatste twee genoemde wateren worden geografisch gedeeld met Italië. Het Vierwoudstrekenmeer is met drie miljoen toeristen per jaar het drukst bezochte meer van Europa.
De voornaamste rivieren zijn deRijn (met zijrivier deAare), deRhône en deInn, die alle in Zwitserland ontspringen.
Zwitserland beschikt over hetZwitsers Nationaal Park in het kantonGraubünden. Het ligt in deEngadinvallei bij de grens met Italië. Het is het enige Nationale Park in Zwitserland en is met een oppervlakte van 174,2 km² het grootste beschermde gebied van het land. Het land telt daarnaast verschillendenatuurparken.Er zijn in het land zo'n 31botanische tuinen en plantenverzamelingen, sinds 1996 verenigd in deHortus Botanicus Helveticus (HBH), een vereniging van botanische tuinen en plantenverzamelingen in Zwitserland. De vereniging is in 1996 opgericht. Een van de bekendere tuinen is het natuurparkPapiliorama.
Bern is de bondsstad van Zwitserland. Hier zetelt de bondsregering sinds 1848, toen in Zwitserland de federale staat werd gesticht.
ZieZwitsers voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Bevolkingsverloop van Zwitserland
Zwitserland is geennatiestaat, er bestaat geen 'Zwitserseetniciteit'. In plaats daarvan is Zwitserland een samenleving van in hoofdzaak vier inheemseetnische groepen: Zwitserduitsers (65%),Romandiërs (18%), Italiaans-Zwitsers (10%) enReto-Romanen (1%).
Eind 2005 woonden er 17.055 mensen met de Nederlandse nationaliteit en 9.822 mensen met de Belgische nationaliteit in Zwitserland.[5]
De verspreiding van het Duits in West- en Midden-EuropaZwitserland, een meertalig land
De nationale en officiële talen van Zwitserland zijn:[7]
Duits, als hoofdtaal gesproken door 63,0% van de bevolking
Frans, als hoofdtaal gesproken door 22,7% van de bevolking
Italiaans, als hoofdtaal gesproken door 8,1% van de bevolking
Reto-Romaans, als hoofdtaal gesproken door 0,5% van de bevolking
Dit houdt in dat 5,7% van de bevolking in Zwitserland een andere eerste taal spreekt dan de landstalen.Servo-Kroatisch is daarvan met 1,4% de belangrijkste, gevolgd doorAlbanees,Portugees,Spaans,Engels,Turks,Tamil,Arabisch en Nederlands. Het Nederlands wordt door 0,2% van de Zwitserse bevolking als eerste taal gesproken.
Het Duits dat door de Duitstalige Zwitsers gesproken wordt isZwitserduits, dat op veel punten afwijkt van het Hoogduits en ook grote verschillen kent tussen de verschillende steden en dorpen. Het Zwitserse Frans wijkt in details ook af van het Frans uit Frankrijk. Het Reto-Romaans wordt gesproken in een deel van het kantonGraubünden.
In de verschillende landstalen noemt men ZwitserlandSchweiz (Duits),Suisse (Frans),Svizzera (Italiaans) enSvizra (Reto-Romaans).
In Zwitserland domineren dechristelijke godsdiensten, hoewel desecularisatie zeker in de steden ver is voortgeschreden. Volgens de recentste volkstelling (2000) was destijds 42% van de Zwitsersrooms-katholiek, 40%gereformeerd, 2,5% lid van een zogeheten Freikirche (protestantse kerk zonder bijzondere band met de overheid) en 4%islamitisch. 1% behoorde tot een andere religie, 11% was niet aangesloten bij enige religie en 4% deed geen opgave.
Van de buitenlanders in Zwitserland is 44% rooms-katholiek, 5% gereformeerd, 17%orthodox, 18% islamitisch en 2% is niet aangesloten bij enige religie. De snelst groeiende religie in Zwitserland is de islam.De kantons zijn vrij om aan een kerkgenootschap een bijzondere status toe te kennen, namelijk die vanLandeskirche (Landskerk). In de meeste protestantse kantons bezit deEvangelisch-Gereformeerde Kerk de status van Landeskirche en in de meeste katholieke kantons bezit de Rooms-Katholieke Kerk de status van Landeskirche. Soms is aan deOudkatholieke Kerk eveneens de status van Landeskirche toegekend. In enkele West-Zwitserse kantons kent men geen Landeskirche, omdat daar descheiding van kerk en staat volledig is doorgevoerd.
Overwegend protestants zijn de West-Zwitserse kantons (in het bijzonder Genève), Bern, delen van Schaffhausen, Zürich en de beide halfkantons van Bazel. Overwegend katholiek zijn de oerkantons in Centraal-Zwitserland, Fribourg, Ticino, Jura, Wallis en delen van Oost-Zwitserland. In Noord-Zwitserland is de Oudkatholieke Kerk van betekenis. Daarnaast kan ook hetboeddhisme met 0,33% van de bevolking als aanhangers worden genoemd. Zwitserland kent het grootste aantal boeddhisten in Centraal-Europa.
De in Bern zetelendeBondsvergadering bestaat uit twee kamers, namelijk denationale raad, met 200 leden, en deKantonsraad, met de regel twee leden per kanton en in totaal 46 leden. De leden van de Nationale Raad zijn verkozen voor vier jaar, terwijl de duur van de mandaten van de leden van de Kantonraad afhangt van het kantonnaal recht.
De vier grootste partijen zijn deSVP/UDC (burgerlijken),Het Centrum (christendemocraten),SP/PS (sociaaldemocraten) en deFDP/PRD/PLR (liberalen).
Veel wetsvoorstellen worden via eenreferendum ter goedkeuring aan de bevolking voorgelegd.
De federale uitvoerende macht wordt uitgeoefend door deBondsraad. Deze federale regering is georganiseerd volgens eendirectoriaal systeem. De Bondsraad telt zeven leden, die voor een termijn van vier jaar worden verkozen door deBondsvergadering. In de regel wordt het mandaat verlengd als het betrokken regeringslid aangeeft om een nieuwe termijn te willen aanvatten. De leden van de Bondsraad worden sinds 1959 verkozen volgens de impliciete regel van demagische formule. Hierdoor worden de zetels in de Bondsraad verhoudingsgewijs toegekend aan de verschillende partijen die vertegenwoordigd zijn in de Bondsvergadering.
De Bondsraad werkt op basis van het principe van collegialiteit, wat betekent dat beslissingen bij consensus worden genomen. Indien er geen consensus kan worden bereikt, komt het tot een stemming.
Debondspresident wordt onder de leden van de Bondsraad verkozen door de Bondsvergadering.[8] Hij of zij is de eerste onder zijn of haar gelijken (primus inter pares) en heeft een veelal symbolische functie. Traditioneel wordt het lid van de Bondsraad met de langsteanciënniteit als eerste Bondspresident. De termijn van een Bondspresidentschap duurt één jaar, telkens van 1 januari tot 31 december. Men kan meerdere termijnen Bondspresident zijn, maar niet achtereenvolgens. Meestal is de Bondspresident de persoon die het jaar voordien de Vicebondspresident was.
Zwitserland telt 26 kantons, waarvan zes op historische gronden bestaan alshalfkanton. Dat wil zeggen dat zij slechts één in plaats van twee zetels hebben in deKantonsraad. De oppervlaktes van de kantons van Zwitserland variëren tussen 37 en 7105 km² en de bevolkingsaantallen tussen 16.000 en 1.605.000 inwoners (2023). De meeste kantons zijn Duitstalig. Genève, Vaud, Neuchâtel en Jura zijn Franstalig, Wallis, Fribourg en Bern zowel Frans- als Duitstalig, Ticino Italiaanstalig en Graubünden Duits-, Italiaans- en Retoromaanstalig.
Een kanton in Zwitserland is te situeren op het niveau van dedeelstaten en is te vergelijken met de gemeenschappen en de gewesten inBelgië of destaten in deVerenigde Staten.
De kantons van Zwitserland hebben eigengrondwetten. Hun autonomie is gewaarborgd door deZwitserse Grondwet. De kantons zijn echter niet langer onafhankelijke staten, zoals dat wel was ten tijde van hetOude Eedgenootschap. De term "Zwitserse Confederatie" weerspiegelt dan ook het verband tussen de kantons in het verleden, maar komt inhoudelijk niet langer overeen met de huidige staatsstructuur, defederale staat.
Elk kanton heeft een eigen parlement en een eigen regering. In de meeste Franstalige kantons worden deze organen respectievelijk deGrand Conseil en deConseil d’État genoemd. Ieder kanton kent descheiding der machten tussen de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht. Ieder kanton is bevoegd om de onderlinge verhoudingen tussen de machten te regelen.
De bevoegdheidsverdeling tussen de kantons en de federale overheid is vastgelegd in de Zwitserse Grondwet, die de grenzen aangeeft van de kantonnale autonomie. Bepaalde bevoegdheden zijn uitdrukkelijk toegewezen aan de kantons of de federale overheid. De kantons hebben de residuaire bevoegdheid. Dit betekent dat de kantons bevoegd zijn voor de aangelegenheden die niet uitdrukkelijk aan de federale overheid zijn toegewezen.[9] Voorbeelden van toegewezen bevoegdheden van de kantons zijn het onderwijs, het ziekenhuizenbeheer, het wegenonderhoud, de politiediensten, de belastingcontroles en het merendeel van de sociale dienstverlening. HetZwitserse leger bijvoorbeeld valt dan weer onder de bevoegdheden van de federale overheid. Tegenover de residuaire bevoegdheid van de kantons staat de primauteit van het federale recht: federale wetgeving gaat in Zwitserland voor op kantonnale wetgeving.
Deze vorm van bevoegdheidsverdeling verschilt op meerdere vlakken met de bevoegdheidsverdeling in België, dat tevens een federale staat is. In België zijn er twee types van deelstaten (degewesten en degemeenschappen), ligt de residuaire bevoegdheid bij de federale overheid en tussen de federale wetten en de gemeenschaps- en gewestdecreten geldt het principe van de gelijkheid van de normen.
Zwitserland heeft een sterke traditie van politieke en militaire neutraliteit die wordt ondersteund door een sterke defensie. Het land heeft een neutrale positie gehouden gedurende beide wereldoorlogen en koos pas op 10 september 2002 voor lidmaatschap van deVerenigde Naties.
Het land kwam in de jaren negentig van de 20e eeuw negatief in het nieuws door conflicten over op Zwitsersebanken gestalde tegoeden van met name Duitse Joden die tijdens deTweede Wereldoorlog door de nazi's waren vermoord. Uiteindelijk betaalde Zwitserland daartoe onder druk een hoog bedrag aan Joodse organisaties.
In Zwitserland isactieve euthanasie, net als in Nederland en België, gelegaliseerd. Het is ook het enige land ter wereld waar mensen naartoe kunnen om legaalhulp bij zelfdoding te krijgen. De belangrijkste organisaties die zich daarmee bezighouden zijn de verenigingDignitas[10][11] en verenigingExit.
Zwitserland heeft een moderne economie. Zwaartepunten liggen bij de financiële dienstverlening, de chemische en farmaceutische industrie, de fabricage van machines en precisie-instrumenten, de levensmiddelenindustrie en het toerisme. Het land geldt als een aantrekkelijke vestigingsplaats voor buitenlandse ondernemingen, vanwege de hoge levenskwaliteit, het stabiele politieke klimaat en de relatief lage belastingen. Corruptie, diefstal en misdaad komen zeer weinig voor in Zwitserland.
De financiële dienstverlening is in sterke mate geconcentreerd in Zürich; Genève enLugano zijn eveneens steden met een belangrijke financiële sector. De grootste banken zijnUBS enCredit Suisse, maar er zijn ook veel kleinere (zaken)banken.
De chemische, farmaceutische en biotechnologische industrie is voornamelijk gevestigd in en rond Bazel. Bekende namen zijn hierNovartis,Roche,Syngenta, maar deze sector wordt eveneens gekenmerkt door een groot aantal kleine en gespecialiseerde ondernemingen. HetBiozentrum in Bazel speelt een belangrijke rol in het fundamentele onderzoek.
Het grootste voedingsmiddelenbedrijf in de wereld,Nestlé, is Zwitsers.
Roche Tower (hoogste gebouw van het land): Bazel is de hoofdstad van defarmaceutische industrie in Zwitserland
Veel technologische ondernemingen zijn gevestigd in en rondom Zürich, maar ook op deZwitserse Hoogvlakte zijn veel kleinere hoogtechnologische bedrijven gevestigd. Een bijzondere vermelding verdient de Jura, waar dehorloge-industrie en medische technologie belangrijke sectoren zijn.Swatch is een bekende en grote horlogefabrikant in Biel, maar het westen van Zwitserland kent daarnaast vele kleine en exclusieve horlogewerkplaatsen.
Het zomertoerisme bestaande uit onder andere wandelaars, motorrijders en bergbeklimmers en vooral dewintersport naar de veleskigebieden zijn belangrijke sectoren in de Zwitserse Alpen.
Zwitserland produceert veel elektriciteit metwaterkrachtcentrales. Deze centrales leveren zo’n 60 % van de nodige stroom, gevolgd door kerncentrales met een aandeel van 35 % en tot slot leveren wind en zon zo’n 5 %.[12] In eenreferendum in mei 2017 stemde de meerderheid in met het voorstel om te stoppen met het gebruik vankernenergie en meer te investeren in het opwekken van duurzame energie.[12] In het nieuwe energieplan zal het gebruik vanwind- en zonne-energie in 2035 verviervoudigen.[12] Er zijn vijfkerncentrales in bedrijf waarvan de eerste (Kerncentrale Mühleberg) in 2019 dicht is gegaan. Over de sluiting van de overige vier bestaat nog geen duidelijkheid.[12]
Zwitserland heeft een vanuit depostkoetsroutes voortgekomen fijnmazig netwerk vanbuslijnen, dat verzorgd wordt door het staatsbedrijfDie Post. Er wordt gebruik gemaakt van de oude, bochtigebergpostwegen met vaak steile hellingen, die met speciale, gele autobussen worden bereden. Zij vervoeren behalve debrief- enpakketpost reizigers en lichte vracht, zoals melkbussen van afgelegen boerderijen.
Het land heeft een dicht en modern spoorwegnet. Het heeft met 121,9 kilometer rails per 1000 km²[13] een van de dichtste netwerken van Europa. Naast de Schweizerische Bundesbahnen (SBB), deZwitserse federale spoorwegen die eigendom van de staat zijn, zijn er tientallenparticuliere spoorwegmaatschappijen. De trajecten van deze maatschappijen variëren van een paar kilometer tot enkele honderden kilometers. De lijnen van deZwitserse spoorwegen zijn voor bijna 98 %geëlektrificeerd. Een aanzienlijk deel issmalsporig; sommige lijnen maken gebruik van eentandradsysteem. Om auto's over de bergen te krijgen, wordt er gebruik gemaakt van autotreinen.
Op enkele regionale snelwegen na vallen de snelwegen onder eenvignetplicht. De tolplicht voor snelwegen wordt geheven door de verkoop van snelwegvignetten, die 40 Zwitserse franken kosten (2023) en 14 maanden geldig zijn, namelijk van december in jaar n-1, het gehele jaar n, en januari van jaar n+1. Voor enkele doodlopende bergwegen naar wandelgebieden wordt apart tol geheven. Ook voor deMunt-la-Schera-tunnel, en voor deGrote Sint-Bernhardtunnel tussen Zwitserland en Italië moet tol betaald worden.
In de bergen zijn diversekabelbanen, die veelal voornamelijk gebruikt worden in de winter om skigebieden te bereiken en in de zomer om te wandelen, maar er bestaan ook bergdorpen die geheel van een kabelbaan afhankelijk zijn omdat ze niet via wegen te bereiken zijn.
Aangezien de confederatie sinds de oprichting in 1291 bijna uitsluitend was samengesteld uit de Duitstalige regio's zijn de oudste vormen vanliteratuur in het Duits. In de 18e eeuw werd Frans de modieuze taal in Bern en elders, terwijl de invloed van de Franstalige bondgenoten meer betekenis kreeg dan voorheen.
Prominente en spraakmakende Franstalige schrijvers met een Zwitserse achtergrond waren de beroemde filosoofJean-Jacques Rousseau (1712–1778) en de romancièreMadame de Staël (geboren Germaine Necker, 1766–1817). Meer recente auteurs zijn onder anderenCharles-Ferdinand Ramuz (1878–1947), wiens romans het leven van boeren en bergbewoners in een harde omgeving beschrijven,Blaise Cendrars (geboren Frédéric Sauser, 1887–1961),Maurice Chappaz (1916–2009) enJacques Chessex (1934–2009). Ook de Italiaans en Reto-Romaans sprekende auteurs hebben bijgedragen, maar op meer bescheiden wijze, gezien hun geringe aantal.
Waarschijnlijk het beroemdste Zwitserse boek isHeidi, het verhaal van een weesmeisje dat met haar grootvader in de Alpen woont. Het is een van de populairste kinderboeken ter wereld en is een symbool van Zwitserland geworden, mede door de scherpe kijk op de Zwitserse samenleving. De auteur,Johanna Spyri (1827–1901), schreef een aantal andere boeken rond vergelijkbare thema's.
De Zwitserseklassieke muziek is weinig bekend in de wereld. Van de beroemde filosoof-schrijverJean-Jacques Rousseau (1712–1778), die ook componeerde, bestaan zevenkomische opera's, met als bekendsteLe devin du village. Hij droeg bij aan de ontwikkeling van deopera door in 1753 de richting te wijzen in de ParijseBuffonistenstrijd, maar met de Zwitserse identiteit had dit niets te maken. Ook de componistLouis Niedermeyer (1802–1861), die in Parijs een grote reputatie alsmuziekpedagoog opbouwde, wordt bij de Franse muziek ingedeeld.
In de 19e eeuw (de periode van deromantiek) en de eerste decennia van de 20e eeuw verschilde de overheersende muziekstijl in Zwitserland weinig van de Duitse. Een vooraanstaande pionier van de vocale muziek, zowelkoorwerken alsliederen, wasHans Georg Nägeli (1773-1836). Componisten alsJoachim Raff (1822–1882), die in Duitsland woonde,Hans Huber (1852–1921) enPaul Juon (1872–1940), in Rusland opgegroeid en in Duitsland werkzaam, werkten gestaag aan een oeuvre van zowelopera's alsorkestwerken enkamermuziek. Binnen de Zwitsers-Duitse oriëntatie vondOthmar Schoeck (1886–1957), die ook opera's schreef, vooral in het klassiekelied nieuwe mogelijkheden van expressie. Het omvangrijke symfonisch oeuvre vanFritz Brun (1878-1959) kwam ruim een halve eeuw na zijn dood opnieuw in de belangstelling. Een volstrekt unieke figuur wasAdolf Wölfli (1864-1930), eigenlijk een beeldend kunstenaar, wiens zeer eigenzinnige muzikale werk invloed uitoefende op Europeseexperimentele componisten.
Veel 20e-eeuwers kozen een moderne, vaak Frans georiënteerde componeertrant. Grote invloed als theoreticus en muziekpedagoog hadÉmile Jaques-Dalcroze (1865–1950). De voornaamste vertegenwoordigers, die ook internationaal doorbraken, leefden langdurig buiten Zwitserland:Ernest Bloch (1880–1959) in deVerenigde Staten,Frank Martin (1890–1974) inNederland enArthur Honegger (1892–1955) inFrankrijk. Demaecenas endirigentPaul Sacher (1906–1999) droeg door het verstrekken van opdrachten aan (internationale) componisten veel bij aan de ontwikkeling van het muziekleven. Opvallende componisten vaneigentijdse muziek zijnWladimir Vogel (1896–1984),Klaus Huber (1924–2017),Heinz Holliger (1939), ook bekend alshobosolist en dirigent, enBeat Furrer (1954), die zich al in de jaren zeventig in Oostenrijk vestigde.Paul Huber (1918-2001) volgde een meer traditionalistische lijn. Buiten Zwitserland minder bekend zijnRaffaele d'Alessandro (1911-1959), die vanuit eenneoklassiek uitgangspunt componeerde,Gion Antoni Derungs (1935-2012), schepper van een omvangrijk oeuvre in alle genres, enOliver Waespi (1971), die onder meer veel muziek voorHaFaBra (blaasorkest) op zijn naam heeft.
De vrijheid van de pers en het recht op vrije meningsuiting worden gegarandeerd in de federale grondwet van Zwitserland. HetSchweizerische Depeschenagentur (SDA) zendt informatie rond-de-klok uit in drie van de vier nationale talen over politiek, economie, maatschappij en cultuur. De SDA levert nieuwsdiensten aan bijna alle Zwitserse media en een paar dozijn buitenlandse media.
Zwitserland beroemde zich in het verleden met het grootste aantal krantentitels in verhouding tot het aantal inwoners en de grootte. De invloedrijkste zijn de DuitstaligeTages-Anzeiger enNeue Zürcher Zeitung (NZZ) en de FranstaligeLe Temps, die echter geen van alle als landelijke krant gelden, deels door de taalgrenzen, deels door de sterke aandacht voor het kanton van herkomst van de krant. Bijna elke stad of regio heeft ten minste één lokale krant. De meeste kranten zijn samengegaan in grote uitgeverijen.
In tegenstelling tot de gedrukte media, hebben radio en televisie meer onder controle gestaan van de overheid. De Zwitserse nationale omroepSRG SSR is belast met de productie en uitzending van radio en televisie. SRG SSR-studio's zijn verdeeld over de verschillende taalgebieden. Radio-inhoud wordt geproduceerd in zes centrale en vier regionale studio's, terwijl de tv-programma's worden geproduceerd in Genève, Zürich en Lugano. Een uitgebreidkabelnetwerk geeft de meeste Zwitsers toegang tot de programma's uit omringende landen.
De keuken van Zwitserland kent vele facetten. Hoewel sommige gerechten zoalsfondue,raclette ofrösti door het hele land bekend zijn, heeft elke regio zijn eigen kookkunst op basis van de verschillen in klimaat en talen. De traditionele Zwitserse keuken maakt gebruik van ingrediënten vergelijkbaar met die in andere Europese landen, maar ook van unieke zuivelproducten, zoalsgruyère ofemmentaler, geproduceerd in de valleienGruyères enEmmental. Het aantalhautecuisinerestaurants is hoog, vooral in het westen van Zwitserland.
Chocolade wordt gemaakt in Zwitserland sinds de 18e eeuw, maar de Zwitserse chocolade verkreeg haar reputatie pas aan het eind van de 19e eeuw met de uitvinding van moderne technieken, zoals hetconcheren en hettemperen, die producten van een hoog kwaliteitsniveau voortbracht. Een andere doorbraak was de uitvinding van melkchocolade in 1875 doorDaniel Peter. De Zwitsers zijn de grootste consumenten van chocolade.
De populairste alcoholische drank in Zwitserland is wijn. In Zwitserland wordt een opmerkelijke verscheidenheid aan druivensoorten geteeld, mogelijk gemaakt door de grote variatie aanterroirs, met hun specifieke combinatie van bodem, lucht, hoogte en licht. Zwitserse wijn wordt voornamelijk geproduceerd inWallis,Vaud (Lavaux),Genève enTicino. Wijngaarden komen voor in Zwitserland sinds de Romeinse tijd, al zijn er sporen te vinden van een oudere oorsprong. De meest voorkomende soorten zijn dechasselas (de zogenaamdefendant in Wallis) enpinot noir. Demerlot is de belangrijkste variëteit geproduceerd in Ticino.
In1928 en1948 werden de Olympische Winterspelen in Zwitserland gehouden, beide malen inSankt Moritz. In 2008 was Zwitserland, samen met Oostenrijk, het gastland van hetEK voetbal.
In Zwitserland bestond een verbod op auto- en motorraces op de weg waarbij deelnemers tijdens de wedstrijd elkander theoretisch kunnen raken. Uitzondering hierop was de disciplinesupermoto, waarbij op zowel geasfalteerde als ongeasfalteerde parcoursdelen gereden wordt. In Zwitserland zijn geen aan de huidige eisen voldoenende permanente faciliteiten voor auto- en motorraces boven het niveau van racekarts en brommers. Het eerdere verbod op races is echter in 2007 opgeheven.[14]
Zwitserland is ook bekend vanwege de vele hoofdkantoren van sportcomités, zoals hetIOC in Lausanne,FIFA in Zürich enUEFA in Nyon.
↑Ter vergelijking: Nederland heeft ongeveer dezelfde grootte, de omvangrijke binnenwateren meegerekend. België heeft ongeveer ¾ van de omvang van Zwitserland.
.svg)
.svg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_by_Erling_Mandelmann.jpg)
_(cropped).jpg)
.jpg)
.JPG)
.jpg)
.svg)
.svg)
.svg)
