Zandvoort (uitspraakⓘ) is eenbadplaats engemeente in de Nederlandse provincieNoord-Holland. De gemeente telt 17.473 inwoners (1 januari 2024, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 33,82km².
Zandvoort was al in 1100 bekend en heette toenSandevoerde; een samenstelling vanzand envoorde. De naam Zandvoort heeft dezelfde etymologische oorsprong als het NoorseSandefjord. Tot 1722 was het gebied in handen van de heren vanBrederode. Eeuwenlang leefde het dorp van devisvangst, maar in de19e eeuw ontstonden er andere bronnen van bestaan. In hetVerenigd Koninkrijk kwam hetzeebaden op, en de Zandvoortse arts dr. Mezger introduceerde dit gebruik in Zandvoort. In 1828 werd het Groot Badhuis in gebruik genomen.
Spoor- en tramlijnen tussen Haarlem en Zandvoort; 1905Topografische gemeentekaart van Zandvoort, juni 2023, met destrandpalen voor de hele kilometersPolygoonjournaal uit 1955. Zwemmen in de zee bij Zandvoort.
In 1881 werd het eerste station Zandvoort geopend als eindpunt van despoorlijn uit Haarlem. Bij de opening van despoorweg in 1881 lag het station noordelijker nabij het toenmaligeKurhaus. Om het afgelegen station Bad te verbinden met het dorp werd een experimenteleelektrische tramlijn naar Kostverloren aangelegd.[1] In 1882 was elektrische tractie op spoor helemaal nieuw en in Zandvoort was er de tweede elektrische tramlijn in de wereld, na de demonstratie bijeen expositie in Berlijn. De primitieve stroomvoorziening vond plaats via de rails net als bij een modelbaan. Dit experiment was geen succes en de lijn werd spoedig verbouwd tot een meer betrouwbarepaardentram tussen dePassage en het Badhuis.[2]
Eens per week kwam daar ook een internationale trein binnen uit Bazel, die tal van bemiddelde en bekende buitenlanders naar Zandvoort bracht. Onder hen wasElisabeth van Oostenrijk-Hongarije in 1884 en 1885. Ter herdenking aan haar bezoeken werd op 28 augustus 2004 eenborstbeeld van haar onthuld.
Omdat het bestaande station ver van het oude dorp lag werd de halteZandvoort Dorp gebouwd, die in 1889 werd geopend. De nog bestaande Haltestraat in het dorp is hiernaar vernoemd.
In 1908 werd het nieuwe, nog bestaande, kopstation geopend, dat dichter bij het dorp ligt. De paardentram werd in 1908 opgeheven daar deze nu geen nut meer had. De spoorlijn werd in 1935geëlektrificeerd.
Door de opkomst van het massatoerisme en de snelle treinverbinding nam het percentage vreemdelingen toe en raakten hetZandvoorts dialect en andere lokale cultuuruitingen langzaamaan in de marge.
Tijdens de jaren 1930 had Zandvoort het hoogste percentageNSB'ers van Nederland. DeTweede Wereldoorlog richtte in Zandvoort veel schade aan. Op 23 mei 1942 werd de toegang tot het strand verboden. Enkele maanden later moest vrijwel geheel Zandvoort worden ontruimd. Alle bebouwing vlak langs de kust, inclusief badhuizen, hotels, de watertoren en deboulevard werden gesloopt voor de aanleg van deDuitseAtlantikwall. Nog altijd zijn in het gebied tientallenbunkers aanwezig.
Na de oorlog werden veel nieuwe woningen gebouwd en nam het toerisme sterk toe. Bijna de helft van het aantal arbeidsplaatsen in Zandvoort hield na 1960 verband met hettoerisme. Er verrezen nieuwe hotels en een nieuwe watertoren. Tussen 1969 en 1988 bevond zich aan de boulevard eenDolfirama.
In 1948 werd hetcircuit van Zandvoort aangelegd. Hierbij werd gebruik gemaakt van puin van in de oorlog gesloopte huizen. Van 1952 tot 1985 vonden hierFormule 1-races plaats, maar de provincie Noord-Holland heeft later geweigerd hier langer een vergunning voor te geven vanwege de geluidsoverlast voor de wijde omgeving. In 2019 werd na 35 jaar opnieuw een contract getekend voor Formule 1-races vanaf 2020. In 2020 zou de Dutch Grand Prix plaatsvinden op een volledig vernieuwd circuit.[3] Wegens de uitbraak van het coronavirus ging dit niet door en werd de eerste Formule 1-race op het nieuwe circuit pas in september 2021 gereden.
Langs de boulevards zijn op het strand strandpaviljoens die veel dagjesmensen trekken. Bekende gelegenheden zijn Beach Club Tien, Mango's, De Haven, Club Nautique en Vooges. De meeste zijn familiebedrijven. Behalve vijf op betonnen palen gebouwde worden ze vanaf 1 februari geplaatst en open voor het publiek. Voor 1 november moeten de opbouwpaviljoens weer verwijderd zijn.
Op 2,5 kilometer ten zuiden van het station begint bij paal 68 hetnaaktstrand, dat zich uitstrekt tot paal 70.[4] Hier bevinden zich nog vijf paviljoens.[5] Aan dit lange strand is er ook genoeg ruimte voor activiteiten waarbij men vaak niet naakt is, zoals golf- en kitesurfen, festivals en bedrijfsuitjes.
In 2024 heeft de Gemeenteraad van Zandvoort een 'Toeristische Visie 2040' vastgesteld. Deze visie draagt de naam: 'Zandvoort: Gastvrij, sportief en jaarrond aantrekkelijk'.
Langs de Haarlemmerstraat en Kostverlorenstraat staan nog een aantal monumentale woonhuizen vakantievilla's uit omstreeks 1900, waarvan er diverse op de monumentenlijst staan.
Sinds 19 september 2019 isDavid Moolenburgh (CDA) burgemeester van Zandvoort. Hij volgde de VVD'erNiek Meijer op die het mandaat van 2007 tot 2019 hield.
Na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 kwam het in juni tot een bestuurscoalitie van Jong Zandvoort, CDA,OPZ en VVD. Naast burgemeester Moolenburgh (CDA) zetelen in hetcollege van burgemeester en wethouders Martijn Hendriks (Jong Zandvoort), Gert-Jan Bluijs (CDA), Peter Kramer (OPZ) en Lars Carree (VVD). Kramer trad in februari 2023, na 8 maanden, terug als wethouder door stroeve samenwerking met zijn ambtenarij[7]. OPZ ging op zoek naar een vervanger en kon in april Jan-Jaap de Kloet presenteren als nieuwe wethouder[8].
Op zaterdag 21 december 2024 kondigde grootste partij Jong Zandvoort aan uit de coalitie te stappen om 'onoverbrugbare meningsverschillen' rond de woningbouwopgave. Ook wethouder Martijn Hendriks legde zijn functie neer.[9]
In Zandvoort worden autoraces gehouden op hetCircuit Park Zandvoort. Het bevindt zich ten noorden van de bebouwing in de duinen vlak bij de zee.
Sinds 2008 vindt ieder jaar in maart deZandvoort Circuit Run plaats, een hardloopwedstrijd met meer dan 10.000 deelnemers en internationale topatleten.
Er zijn diverse golfbanen in Zandvoort. De bekendste is deKennemer Golf & Country Club, waar veel nationale en internationale toernooien gespeeld worden.
In Zandvoort komt deonderzeekabel voordatacommunicatie Circe North vanuit het EngelseLowestoft Nederland binnen en de kabel Concerto verbindt Nederland met België (Zeebrugge) en het Verenigd Koninkrijk (Sizewell enThorpeness).[10][11] De kabel Circe North, met een lengte van 203 kilometer, is eigendom van VTL Wavenet df (eigendom van het Ierse bedrijf Digiweb) en euNetworks. De kabel Concerto, met een totale lengte van 550 kilometer, is eigendom van Interoute.
Zandvoort heeft sinds2010 22 tegels met bekende artiesten, zangers, kunstenaars, etc. die iets met Zandvoort te maken hebben. De volgende personen hebben een tegel (op alfabetische volgorde):
Het inwoneraantal van Zandvoort ontwikkelde zich als volgt:
Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.
.png)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
