Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Naar inhoud springen
Wikipediade vrije encyclopedie
Zoeken

World Trade Center (1973-2001)

Coördinaten40° 42′ 42″ NB, 74° 00′ 45″ WL
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Voor het World Trade Center dat na 11 september 2001 werd gebouwd, zieWorld Trade Center (2001-heden).
Voor de geschiedenis van de wijk World Trade Center, zieWorld Trade Center (buurt).
World Trade Center
Het World Trade Center in maart 2001, gezien vanuit het zuidwesten. Alle zeven gebouwen zijn zichtbaar.
Het World Trade Center in maart 2001, gezien vanuit het zuidwesten. Alle zeven gebouwen zijn zichtbaar.
PlaatsWorld Trade Center,Lower Manhattan (New York),Verenigde Staten
LandVlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Vervangen doorWorld Trade Center
StatusTotaal verwoest
Start bouw1 WTC: augustus 1968
2 WTC: januari 1969
3 WTC: december 1979
4,5 en6 WTC: 1970
7 WTC: 1983
Bouw voltooid1 WTC: 23 december 1970
2 WTC: 19 juli 1971
3 WTC: juli 1981
4, 5 en 6 WTC: 1975
7 WTC: mei 1987
Opening4 april1973
AfbraakVerwoest op11 september 2001
Kenmerken
Hoogte constructie417 m
Aantal verdiepingen110
Aantal liften198Bewerken op Wikidata
Vloeroppervlak1,24 miljoen m²
Kostprijs1,3 miljard
Partijen
Architect(en)Minoru Yamasaki enEmery Roth & Sons
EigenaarPort Authority of New York and New Jersey
AannemerTishman Realty & ConstructionBewerken op Wikidata
Bouwkosten900.980.759Amerikaanse dollarBewerken op Wikidata
Portaal Portaalicoon  Civiele techniek en bouwkunde
Het World Trade Center in augustus 2001
Zicht op de Twin Towers vanaf hetEmpire State Building
Tribute in Light

HetWorld Trade Center ofWTC was een complex van zeven kantoorgebouwen met een totaal vloeroppervlak van 1,24 miljoen m² gelegen langs de westkant vanLower Manhattan in het financiële hart vanNew York.

Het WTC was ontworpen doorMinoru Yamasaki enJulian Roth vanEmery Roth & Sons, ingenieurLeslie Earl Robertson en ontwikkeld door dePort Authority of New York and New Jersey.[1] In 1960 kwam de Downtown-Lower Manhattan Development Association (DLMA), opgericht en bestuurd doorDavid Rockefeller, met het idee van een World Trade Center om Lower Manhattan te revitaliseren.[2] Rockefeller kreeg steun van zijn broerNelson, toenmaliggouverneur van de staatNew York.[3] Het WTC was, net als vrijwel alle World Trade Centers op de wereld, lid van deWorld Trade Centers Association.[4] Op 24 juli 2001 werd het complexgeleased aanLarry A. Silverstein.[5]

Het WTC stond bekend om zijn twee 110 verdiepingen tellende torens, deNorth Tower en deSouth Tower, die in de volksmond steeds werden aangeduid als deTwin Towers (Tweelingtorens). De torens hadden een hoogte van 417 meter respectievelijk 415 meter en waren ooit dehoogste gebouwen ter wereld.[6] Het World Trade Center was een onmiskenbaar onderdeel van New York, werd over de gehele wereld gezien als symbool voor deVerenigde Staten en hadeen enorme invloed op de populaire cultuur.[7]

Het complex werd op 13 februari 1975 getroffen door een brand, op 26 februari 1993 door eenbomaanslag en op 14 januari 1998 door eenoverval op de Bank of America.[8] Uiteindelijk werdenalle gebouwen verwoest toen terroristen met twee gekaapte passagiersvliegtuigen op 11 september 2001doelbewust de Twin Towers binnenvlogen.[9][10] Op de plaats van de oorspronkelijke torens werd hierna eennieuw World Trade Center gebouwd, inclusief hetNational September 11 Memorial & Museum en hetOne World Trade Center. Dit gebouw, dat eind 2014 in gebruik werd genomen, is het hoogste van hetwestelijk halfrond.[11][12]

Geschiedenis

[bewerken |brontekst bewerken]

Ontstaan

[bewerken |brontekst bewerken]

Revitalisatie van Lower Manhattan

[bewerken |brontekst bewerken]

Direct na deTweede Wereldoorlog, toen de economie een enorme groei doormaakte, verwachtte men een grote toename in dewereldhandel.[13] De havenstad New York wilde hiervan profiteren. Daarom kwamen wetgevers in New York met het idee om een internationaal ofwereldhandelscentrum te bouwen. Men dacht dat New York beter zou kunnen concurreren met anderehavens als alle handelsbedrijven onder één dak zaten. In 1943 werd door deNew York Legislature besloten om dit te gaan realiseren.[14] DeWorld Trade Centers Association werd opgericht in 1968 en toenmaliggouverneur van New YorkThomas E. Dewey stelde eencommissie samen.[15][16] De World Trade Centers Association moest plannen gaan ontwerpen voor een wereldhandelscentrum. ArchitectJohn Eberson en zijn zoon Drew stelden voor om 21 gebouwen te bouwen met een totaal vloeroppervlak van 465.000 m².[17] Dit betrof echter geen kantoorruimte maar ruimte voor handelsbedrijven om hun goederen ten toon te kunnen stellen. Dit project zou 150 miljoendollar gaan kosten.[18] Echter eenmarktonderzoek wees uit dat het project nietrendabel zou kunnen zijn en concludeerde dat hetmoderniseren en het uitbreiden van de haven zelf beter zou zijn.[19] Het originele plan voor de bouw werd in 1949 door de New York Legislature weggestemd.[20]

Het idee van een wereldhandelscentrum kwam ruim tien jaar later weer boven water.[21] Lower Manhattan verkeerde in grote problemen.[22] Door deverpaupering verhuisden veel bedrijven naarMidtown Manhattan.David Rockefeller, directeur van deChase Manhattan Bank, geloofde echter in Lower Manhattan.[23] In 1956 richtte hij de Downtown-Lower Manhattan Development Association (DLMA) op. Deze organisatie moest proberen de leegloop te laten stoppen.[24] Hij probeerde Lower Manhattan nieuw leven in te blazen door een nieuw hoofdkantoor (One Chase Manhattan Plaza) voor zijn financiële instelling in Lower Manhattan te bouwen.[25] Dit maakte echter weinig verschil. Het gebied had namelijk nog te veel tekortkomingen. Door het gebrek aan woningen, winkels en vermaak was Lower Manhattan nog steeds onaantrekkelijk. Dit zou langzamerhand veranderen vanaf de jaren zestig.[26]

David Rockefeller, die uiteindelijk 101 jaar oud werd en pas overleed in 2017, pakte het nog grootser aan.[25] De DLMA vroegSkidmore, Owings and Merrill een breder plan op te stellen voor Lower Manhattan. Ditarchitectenbureau blies het idee voor een World Trade Centers Association nieuw leven in en stelde voor om het aan deEast River te bouwen.[27] David Rockefeller vond het een mooi idee, hij hoopte dat het World Trade Center hetzelfde zou doen voor Lower Manhattan als hetRockefeller Center deed voor Midtown Manhattan. Rockefeller Center was gebouwd doorJohn D. Rockefeller jr., de vader van David.[28] In 1958 presenteerde David zijn plan aan het publiek alsthe billion dollar plan (Nederlands: 'het één-miljard-dollar-plan').[29]David en zijn DLMA hadden echter niet de benodigde politieke macht en financiële middelen om het World Trade Center te kunnen realiseren.[30] David kreeg steun van zijn broerNelson Rockefeller, degouverneur van destaat New York. Nelson had veel politieke macht en kon zo de benodigde politieke steun geven. Later zei men dat ze dewolkenkrabbers David en Nelson zouden moeten noemen omdat zij het World Trade Center mogelijk maakten.[31] David Rockefeller had echter nog meer steun nodig en zocht een partner die voldoende financiële middelen en technische vaardigheden had om een dergelijk groot project te kunnen realiseren. Ook was meer politieke macht welkom.[32]

Financiering en ontwikkeling

[bewerken |brontekst bewerken]
Nelson Rockefeller, toenmalig gouverneur vanNew York

Nelson Rockefeller klopte aan bij dePort Authority of New York (and New Jersey), een semi-overheidsinstelling opgericht in 1921.[33] De Port Authority kwam voort uit een samenwerkingsverband tussen destaten van New York en New Jersey. Deze instelling beheerde alleterminals entransportvoorzieningen in een straal van 40 km rond hetVrijheidsbeeld, om zo de haven van deze regio veilig te stellen.[34] De Port Authority had als doel met name problemen en knelpunten in het vervoer van mensen en goederen tussen New York en New Jersey op te lossen door het bouwen, onderhouden en exploiteren vanspoorwegen,veerboten,bruggen,tunnels en andere faciliteiten die dehandel stimuleerden.[34]

Doordat de Port Authority deels een overheidsinstelling was had deze instelling bepaalde voorrechten, zo kon deze het World Trade Center financieren doorstaatsobligaties uit te geven.[35] De Port Authority had ook de mogelijkheid om grond teonteigenen en het had de kennis en het personeel om een dergelijk project succesvol te kunnen voltooien.[36] De Port Authority leek zowel de perfecte als de enige kandidaat te zijn, een normale overheidsinstelling of bedrijf had namelijk niet de politieke macht en de financiële middelen om een dergelijk groot project te kunnen voltooien.[37]

Toenmalig directeur van de Port Authority,Austin J. Tobin, wilde de Port Authority meer aanzien geven door grote en prestigieuze projecten te starten.[38] Hij vond het bouwen van een World Trade Center dan ook een goed idee.[39] Austin J. Tobin was een klein maar machtig man.[40] Met zijn steun en die van Nelson en David Rockefeller was het World Trade Center dan ook voor leven vatbaar. De Port Authority mocht alleen projecten starten die een voordeel zouden opleveren voor dehaven. Het World Trade Center voldeed aan dit criterium. In 1960 werd het project dan ook officieel aan de portfolio van de Port Authority toegevoegd.[41]

Protest

[bewerken |brontekst bewerken]
Plattegrond van het World Trade Center

Deburgemeester van New York,Robert F. Wagner Jr. was echter tegen het plan. Eigendommen van de Port Authority waren namelijk vrijgesteld van belastingen.[42][43] Door het grote oppervlak van het World Trade Center betekende dit dat New York veel belastingen mis zou gaan lopen. De burgemeester kon de Port Authority zelf, of het onteigenen door de Port Authority, niet rechtstreeks stoppen, maar hij kon wel op een andere manier invloed uitoefenen: de stad beheerde de wegen opManhattan. Aangezien er een aantal wegen gesloopt moest worden voor het WTC kon de stad beslissen om hiervoor geen toestemming te geven. De burgemeester kon zo dus indirect voorkomen dat het WTC gebouwd zou worden. De Port Authority beloofde aan de burgemeester dat het verlies in belastingen gecompenseerd zou gaan worden. In ruil beloofde de burgemeester dat de stad dan niet meer dwars zou gaan liggen.Richard J. Hughes, de (nieuwe)gouverneur vanNew Jersey, vond het profijt voor New Jersey te gering en wilde het plan tegenhouden door eenveto uit te spreken.[44]

Om de steun van Richard Hughes, de gouverneur van New Jersey, te krijgen bood de Port Authority aan om de failliete Hudson and Manhattan Commuter Railroad (nu:Port Authority Trans-Hudson) verbinding onder deHudson over te nemen en te renoveren. De Port Authority kreeg nu het idee om beide projecten te combineren door het WTC te verplaatsen van deEast River naar deLower West Side, waar destijds het station van de Port Authority Trans-Hudson (PATH) gevestigd was. Dit zou goedkoper zijn en de bereikbaarheid van het World Trade Center werd beter.[21] De gouverneur ging akkoord en zei: "At least we can see the damn thing" (Nederlands: "Dan kunnen we het verdomde ding tenminste zien").[bron?] In het gebied waar het WTC nu zou gaan komen kwamen grondeigenaren in protest. In het gebied waren veel elektronicazaken gevestigd, het gebied werd daarom ook welRadio Row genoemd. De winkeleigenaren wilden niet dat dit unieke gebied verloren zou gaan en voerden actie tegen de bouw van het World Trade Center.[45] De rechters beslisten uiteindelijk in het voordeel van de Port Authority uit naam van hetalgemeen belang.[45]

Maquette van het voormalige WTC die is tentoongesteld in hetNational September 11 Memorial & Museum bij het nieuwe WTC

Het oude plan vanSkidmore, Owings and Merrill was nu niet meer bruikbaar. De Port Authority koos voor een andere architect;Minoru Yamasaki.[38][46] Deze stelde voor om drie of vier niet-identieke vierkante torens te bouwen. Later kwam Minoru Yamasaki met het idee om twee identieke vierkante torens te bouwen, ieder met tachtigverdiepingen. De Port Authority vond het een mooi ontwerp, maar de torens boden te weinig kantoorruimte.[47] De Port Authority wilde minimaal 930.000 m² aan kantoorruimte hebben. De hoofdopzichter van het project,Guy F. Tozzoli stelde voor om de torens hoger te maken. Zo kwam er niet alleen meer kantoorruimte beschikbaar maar zouden de twee wolkenkrabbers ook de tweehoogste gebouwen ter wereld worden. Dit zou het WTC bekend maken en het tot een groter financieel succes maken. Na het overwinnen van een paar technische problemen werd een nieuw plan gepresenteerd. De twee torens, deNorth Tower en deSouth Tower, zouden uiteindelijk ieder 110 verdiepingen gaan tellen. Dit was echter nog niet genoeg.[48][49][50]

Er werden aan het complex nog twee gebouwen toegevoegd, deNorth- enSouth Plaza Building (5 en 4 World Trade Center). Deze twee gebouwen zouden elk negen verdiepingen gaan tellen. Het WTC was bedoeld voor bedrijven diewereldhandel dreven, daarom werd er aan het complex ook een gebouw voor deAmerikaansedouane toegevoegd. HetU.S. Customs House (6 World Trade Center) zou zeven verdiepingen krijgen. Voor de vele gasten werd er nog een 22 verdiepingen tellend hotel gepland, hetVista International Hotel (3 World Trade Center) – vanaf 1995 uitgebaat door hotelketenMarriott International.[51]7 World Trade Center werd pas in 1987 aan het complex toegevoegd.[52] Ondergronds zou eenparkeergarage en een grootwinkelcentrum komen,The Mall at the World Trade Center.[53] Om het complex af te werken werd er nog een plein metbeplanting aan toegevoegd. Dit plan werd al snel goedgekeurd. Het bedrijfEmery Roth & Sons van architectJulian Roth en diens broer Richard werd aangenomen om Minoru Yamasaki te ondersteunen om het plan te kunnen realiseren.[54][55]

Naast de burgemeester van New York was ookHarry Helmsley, toenmalig eigenaar van hetEmpire State Building, tegen de bouw van het World Trade Center.[56] Volgens Harry was er veel leegstand in Midtown Manhattan en zou het World Trade Center de huurprijzen verder doen zakken.[57] Niemand zou belang hebben bij deze ontwikkeling. De Port Authority trok zich niet veel aan van deze kritiek, volgens de Port Authority was zijn kritiek een verkapte manier om te voorkomen dat het World Trade Center de titel van hethoogste gebouw ter wereld zou afpakken van zijn Empire State Building. Later werd aan Yamasaki gevraagd waarom hij niet één toren van 220 verdiepingen voorstelde. Hij antwoordde: "I didn't want to lose the human scale" (Nederlands: "Ik wilde de menselijke maat niet kwijtraken").[55]

Bouw

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieBouw van het World Trade Center voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Opening

[bewerken |brontekst bewerken]
Lobby van de North Tower (WTC 1) in 2000

Op 23 december 1970 werd het hoogste punt bereikt van de North Tower.[58] Rond deze tijd trokken al huurders in de lagere verdiepingen van het gebouw. Aan de hogere verdiepingen van de North Tower werd nog steeds gewerkt.[59] Op 19 juli 1971 werd het hoogste punt bereikt van de South Tower, de eerste huurders trokken in januari 1972 in het gebouw.[60] Dat jaar was ook het werk aan de North Tower voltooid. Het World Trade Center werd officieel geopend op 4 april 1973 als de hoogste bouwwerken ter wereld, nadat ook de South Tower gereed was – de North Tower was officieel de hoogste (417 meter, de antenne met een hoogte van 110,3 meter werd pas in 1979 geplaatst[61]) omdat de hoogte van de constructie twee meter hoger was dan die van de South Tower (415 meter).[62] Een jaar na opening, op 7 augustus 1974, wandelde de Franse koorddanserPhilippe Petit zonder beveiliging en zonder toestemming acht keer heen en weer tussen de North Tower en de South Tower.[63]

Geen huurders

[bewerken |brontekst bewerken]

De beginjaren van het World Trade Center zelf verliepen allesbehalve vlekkeloos. Hoewel het World Trade Center bedoeld was om bedrijven aan te trekken die wereldhandel dreven, bleek het toch moeilijk te zijn om deze daadwerkelijk tecontracteren.[64] Tot het begin van de jaren tachtig was de meeste kantoorruimte verhuurd aan overheidsinstanties. Later, toen de economische situatie in de stad verbeterde werden er particuliere bedrijven gecontracteerd, dit waren meestal bedrijven die verbonden waren metWall Street.[65]

Brand op 13 februari 1975

[bewerken |brontekst bewerken]

Op 13 februari 1975 ontstond er brand in de North Tower. Deze grote brand woedde op de elfde verdieping waar deB.F. Goodrich Company gevestigd was.[66] De brand woedde ruim drie uur. Deze brand richtte veel schade aan het interieur aan, maar niet aan deconstructie zelf. De negende en veertiende verdieping ondervonden ook lichte schade. In totaal vielen er zestien gewonden.[66] Brandweerinspecteur John T. O'Hagan liet later weten dat hij zich zou gaan inspannen omsprinklers te laten installeren. John T. O'Hagan had succes, er werden sprinklers geïnstalleerd om een dergelijk grote brand in de toekomst te voorkomen.[67]:18 (PDF p. 28) Het World Trade Center zou nog vaker getroffen worden door brand. Deze brandjes richtten echter niet veel schade aan.[68]

Bomaanslag op het WTC op 26 februari 1993

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieBomaanslag op het World Trade Center in 1993 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Schade aangericht door de bomaanslag

Op 26 februari 1993 om 12:17 werd eenbestelwagen tot ontploffing gebracht doorAl Qaida-terroristRamzi Yousef in de ondergrondse parkeergarage tegen defundering van de North Tower.[69] De bestelwagen bevatte 682 kilo aan explosieven. De bedoeling van de terroristen was om het hele World Trade Center te vernietigen door de North Tower te destabiliseren en deze te laten vallen op de South Tower om zo tienduizenden mensen te doden.[70] De ontploffing richtte minder schade aan dan gepland. Hierbij kwamen zes mensen om het leven en raakten meer dan duizend mensen gewond. Deze terreuraanslag was op dat moment de grootste terreuraanslag op Amerikaanse bodem.[71] In 1997 en 1998 werden zesislamitischeextremisten, onder wie Ramzi Yousef, veroordeeld totlevenslange gevangenisstraffen voor deze aanslag. De rechter achtte bewezen dat de zesterroristen beide torens wilden laten instorten.[72][73][74] Om de slachtoffers van de aanslag te herdenken werd een gedenkteken met daarop de namen van de zes omgekomen slachtoffers geplaatst. Na de aanslagen van11 september is slechts een deel van het gedenkteken teruggevonden.[75]

Lease

[bewerken |brontekst bewerken]

In 1998 werd het plan goedgekeurd om het World Trade Center te gaanprivatiseren, een plan dat al dateerde uit 1995.[76] Zo konden andere projecten van de Port Authority gefinancierd worden. Bijkomend voordeel was dat de stad nu belastingen kon gaan innen op het World Trade Center.[77]

In 2001 werd er gezocht naar gegadigden. Een bod kwam van Vornado Realty Trust, een samenwerkingsverband tussen Brookfield Properties en Boston Properties, en er kwam een gezamenlijk bod vanSilverstein Properties en The Westfield Group. Op 15 februari 2001 kondigde de Port Authority aan dat Vornado Realty Trust het winnende bod had gedaan en kreeg delease van 99 jaar voor 3,25 miljarddollar.[78] Maar Vornado Realty Trust trok zich terug.[79] Op 24 juli kreeg Silverstein Properties de lease.[5][80]

Aanslagen op het WTC op 11 september 2001

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieAanslagen op 11 september 2001 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De Twin Towers staan in brand

Op 11 september 2001 om 8:46 uur lokale tijd vloogAmerican Airlines-vlucht 11 in de North Tower van het World Trade Center.[81] Er brak een grote brand uit, verspreid over tientallen verdiepingen. Aanvankelijk werd gedacht dat dit een ongeluk was, even later werd echter bekend dat het toestel gekaapt was.[82] Het vliegtuig was gekaapt doorAl Qaida-terroristen, onder wieMohammed Atta.[83] Tijdens deze ramp werd alarmfaseDEFCON 3 uitgeroepen, de derde keer sinds de invoering van het waarschuwingssysteem in 1959.[84] Om 9:03 uur vloogUnited Airlines-vlucht 175 in de South Tower van het World Trade Center.[81] Ook hier brak een grote brand uit. Nu was er geen enkele twijfel meer mogelijk, dit was een gecoördineerde terreuraanslag. Beide torens waren uiteindelijk niet bestand tegen de zware brand die woedde na de inslag van de commerciële vliegtuigen en zouden, binnen een tijdspanne van 1 uur en 42 minuten structurele achteruitgang, geheel instorten.[85]

Instorting

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieInstorting van het World Trade Center voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Twin Towers

[bewerken |brontekst bewerken]
Zie de artikelenNorth Tower van het World Trade Center enSouth Tower van het World Trade Center voor meer informatie.
Twin Towers in 1995; North Tower staat rechts (foto genomen vanafAustin J. Tobin Plaza)

Beide World Trade Center-torens telden 110verdiepingen. De North Tower had een hoogte van 417 meter, de South Tower had een hoogte van 415 meter.[86] Toen de North Tower gereed was in 1972, was dit gebouw officieel hethoogste gebouw ter wereld. De North Tower nam de titel over van hetEmpire State Building, dat 40 jaar lang het hoogste gebouw ter wereld was.[87]

In 1973 werd de South Tower het op een na hoogste gebouw ter wereld. De World Trade Center-torens konden de titel echter maar voor even vasthouden. In 1973 ging de 442 meter hogeSears Tower (tegenwoordig "Willis Tower") inChicago er met de titel vandoor.[88] De Twin Towers bleven echter wel de twee hoogste gebouwen van New York. Door de vernietiging van het World Trade Center op11 september 2001 werd na bijna 30 jaar het Empire State Building opnieuw het hoogste gebouw van New York.[89]

Het verschil in hoogte tussen de North en South Tower kwam doordat de 43e en 67e verdieping van de North Tower hoger waren dan de overige verdiepingen.[bron?] Op de 43e verdieping van de North Tower bevond zich een kantine voor de werknemers van de Port Authority of New York and New Jersey. De South Tower had deze faciliteiten niet nodig, daarom was dezewolkenkrabber iets minder hoog.[bron?]

Van de 110 verdiepingen waren er acht gereserveerd voor elektrische enmechanische systemen. Deze acht verdiepingen waren gelijkmatig over het gebouw verdeeld in groepjes van twee verdiepingen.[90] Deze verdiepingen waren niet toegankelijk voor het publiek. De overige verdiepingen waren wel toegankelijk voor het publiek. Beide torens hadden eenoppervlak van 63,4 bij 63,4 meter en boden ieder ongeveer 350 000 m² aan kantoorruimte en winkels.[49][50]

Constructie

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieBouw van het World Trade Center voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Voor het ongeoefende oog zagen de North en de South Tower er hetzelfde uit als elk ander hoog gebouw. Maar mensen met belangstelling voor de bouw zagen dat de Twin Towers anders waren. Vóór het World Trade Center werden hogere gebouwen vaak opgetrokken als torens uit eenblokkendoos. Elkevloer werd gedragen door een groot aantalpilaren. Deze pilaren waren meestal gelijk over het vloeroppervlak verdeeld.

De smalle buitenmuren van de Twin Towers droegen geen enkelgewicht en sloten slechts het interieur af. Ze werden daarom ook wel 'curtain walls' genoemd (Nederlands: "gordijnen"). Het WTC was dan ook revolutionair. 59 fameuze smalle 'perimeterkolommen' ('perimeter columns')[91] waarvan sprake in het analytisch verslag van hetNIST na de aanslagen op 11 september 2001 – droegen het meeste verticale gewicht en werden achter de buitenmuren geplaatst, de buitenmuren waren pilaren gemaakt vanaluminium.[92] HoofdingenieurLeslie E. Robertson maakte de Twin Towers radicaal anders. Het meeste verticale gewicht werd gedragen door de perimeterkolommen en er waren 47 stalen kolommen gegroepeerd in het midden, de kern ('core columns'). Zo ontstond ertussen een open ruimte zonder pilaren.[91]

Het tussenliggende gedeelte werd ondersteund met 'floor trusses' (vloergebinten), dewelke zich openbaarden als zwakke schakel op 11 september 2001.[93] Ze verbogen met name, waardoor verdiepingen een poos later inzakten, de buitenmuren naar binnen zogen (verlies zijsteun), en eenprogressieve instorting ("pancake collapse") veroorzaakten. De vloeren met 'trusses' ondersteunen had als voordeel dat ze door de huurder flexibel konden worden ingedeeld (ze werden ook 'tenant floors' genoemd (letterlijk: huurdersverdiepingen). Door het gebrek aan hoogwaardig en sterk staal was dezeconstructie voorheen niet mogelijk.[94]

Vloerplan en het liftsysteem van de Twin Towers

De buitenmuren stonden in verbinding met de 'floor trusses' en weerstonden daarnaast dewindkrachten.[95] Door de sterke buitenmuren konden de torens een windsnelheid verdragen van 240 km/h.[96] De constructie werd zelfs sterk genoeg geacht om te worden geraakt door een groot vliegtuig. De ontwerpers hielden rekening met een inslag van het grootste vliegtuig in die tijd, deBoeing 707. De omstandigheden op11 september bleken echter veel extremer dan voorzien. Het WTC werd getroffen door tweeBoeing 767’s. Hoewel de Boeing 707 en de Boeing 767 inmassa, vorm en maximumsnelheid niet veel van elkaar verschillen waren er toch andere belangrijke en doorslaggevende verschillen te constateren. Het WTC was met andere woorden niet voorzien op een inslag van een Boeing 767, wat het geval was op 11 september.[97] De ingenieursfirma van ir.Leslie E. Robertson hield rekening met een vliegtuigongeluk; dat wil zeggen: de torens zouden geraakt kunnen worden door landende en opstijgende Boeing(s) 707 die verdwaald waren in de mist en op lage snelheid (men ging uit van 290 km/u[98]) tegen de torens op zouden botsen. Bij de aanslagen op 11 september 2001 daarentegen maakten de terroristen enorme duikvluchten waardoor de vliegtuigen modaal zelfs boven hun maximumsnelheid van om en bij 800 km/u vlogen (United Airlines vlucht-175 in de South Tower die rechtstreeks op televisie te zien was, haalde de hoogste snelheid).[99]:18 (PDF p. 3) Een verdubbeling van de snelheid betekent een verviervoudiging van dekinetische energie. De torens werden dus zwaarder beschadigd dan waar rekening mee gehouden was. Mede door de daarop volgende brand werd de constructie van de torens ook van binnenuit aangetast. Desondanks bleven de Twin Towers toch nog 102 en 56 minuten staan (respectievelijk North Tower en South Tower), waardoor veel mensen konden ontsnappen, vooral als ze zich bevonden op een lagere verdieping. Het World Trade Center werd na impact van de vliegtuigen geheel vernietigd; ook de overige vijf gebouwen liepen onherstelbare schade op.[100]

Liftsysteem

[bewerken |brontekst bewerken]
Het World Trade Center in 1986, het 7 World Trade Center (links van de Twin Towers) was nog in aanbouw; de "skylobbies" waren de donkergrijze zones op de World Trade Center-torens

Vanwege de enorme grootte van de Twin Towers zouden er veelliften nodig zijn om de tienduizenden mensen te vervoeren. Dit zou veel te veel ruimte kosten. Men moest iets verzinnen om het aantal liften te verminderen en er toch voor zorgen dat de mensen snel en efficiënt vervoerd konden worden. Architect Herb Tessler vond de oplossing door gebruik te maken van een methode als bij demetro. Mensen die van de metro gebruik maakten moesten bijna altijd overstappen om op de gewenste bestemming te komen. Herb dacht dat dit principe ook kon werken voor de Twin Towers. Hij stelde voor om iedere toren op te delen in drie even grote aaneengesloten zones.[101] Beide torens werden uitgerust met 99 "express elevators" (letterlijk: expressliften).[102] Een zone was dus te vergelijken met een apart gebouw, zo had elke zone een eigen lobby waar de mensen in de lift konden stappen. Deze liften beperkten zich alleen tot de eigen zone en werden daarom ook wel lokale liften genoemd. Zo had elk gebouw twee lobby's die zich op de 44e en 78e verdieping bevonden.[101]Een dergelijke lobby werd ook wel een "skylobby" genoemd.[90] Om de mensen van de benedenverdieping naar de gewenste zone te brengen nam men een snellift. Deze lift stopte alleen op de lobby's. Wanneer men bijvoorbeeld naar de 50e verdieping wilde, moest men eerst in een snellift die naar de "skylobby" van de tweede zone ging. Van daar had men de keuze uit een lokale lift naar de 50e verdieping.[103]

Beide torens hadden ook negen goederenliften door het hele gebouw. De bezoekers van Top of the World enWindows on the World hadden ook een paar liften ter beschikking die ook door het gehele gebouw liepen. Zonder dit revolutionaire systeem zouden de Twin Towers nooit gebouwd zijn. Een regulier liftsysteem zou te veel ruimte hebben gekost. De gebouwen zouden dan economisch niet haalbaar zijn. Het systeem werd later ook gebruikt in andere gebouwen. Een motor afkomstig uit de liften werd nog teruggevonden en staat momenteel in hetNational September 11 Memorial & Museum.[102]

Radio en televisie

[bewerken |brontekst bewerken]

Op de 110e verdieping van de North Tower bevond zich radio- en televisiezendapparatuur.[104] Op het dak van de North Tower bevonden zich veel soortenantennes, inclusief een 110 meter hoge hoofdantenne.[61][105] De antenne is in 1999 nog aangepast omdigitale televisie-signalen te kunnen verwerken (Engels: "DTV").[106] De antenne zorgde voor de transmissie van bijna alle televisiestations vanNew York (WCBS-TV, WNBC-TV, WNYW-TV, WABC-TV, WWOR-TV, WPIX-TV, WNET-TV, WPXN-TV, en WNJU-TV) en vierFM radiostations (WPAT-FM, WNYC-FM, WKCR, en WKTU).[104] De South Tower was ontworpen om ook een antenne te kunnen dragen, maar heeft deze nooit hoeven dragen.[bron?] Op de South Tower bevond zich echter wel een observatiedek genaamd Top of the World.[107] Op11 september was duidelijk te zien dat veel televisiebeelden stoorden door het beschadigen van de zendapparatuur door het branden van de North Tower. Na het instorten van het gebouw waren de meeste zenders dan ook uit de lucht. De meeste radio- en televisiestations maken nu gebruik van de antenne op hetEmpire State Building alsmede die op het nieuweOne World Trade Center, waardoor het Empire State Building voor die functie op termijn overbodig zal zijn.[104][108]

Top of the World

[bewerken |brontekst bewerken]
Top of the World; panoramazicht op New York vanaf de South Tower, augustus 2001
Top of the World; panoramazicht op New York vanaf de South Tower, augustus 2001
Top of the World

Op de 107e verdieping en op de 110e verdieping van de South Tower bevond zich een openbare observatieruimte genaamd Top of the World (Nederlands: Dak van de Wereld).[109] Top of the World bood een indrukwekkend uitzicht op New York enNew Jersey. Bij goedweer mochten de bezoekers zelfs genieten van het uitzicht op het dak van de South Tower. Men bevond zich dan op een hoogte van 420 meter. Op een onbewolkte dag kon men tot 80 km in de verte kijken in elke richting.[110]

Om zelfmoorden te voorkomen waren er grote hekken op het dak geplaatst. Overigens stond men niet direct op het dak, maar op een teruggeplaatst, verhoogd platform zodat men toch over het hek kon kijken.[111]

Top of the World bood niet alleen een mooi uitzicht, er was ook een gedetailleerdemaquette te bewonderen vanManhattan. In deze maquette waren 750 gebouwen te vinden. Ook kon men genieten van eenvirtuele helikoptervlucht over New York. De bezoekers hadden ook de mogelijkheid om wat te eten en souvenirs te kopen.[109]

Voordat de bezoekers werden toegelaten tot Top of the World moesten ze eerst een strenge veiligheidscontrole ondergaan. Deze controle werd na de terreuraanslag van 26 februari 1993 ingevoerd.[112] Sinds de opening van Top of the World in december 1975 was het door ruim 30 miljoen mensen bezocht.[113]

Windows on the World

[bewerken |brontekst bewerken]
Windows on the World
ZieWindows on the World voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In de North Tower bevond zich op de 106e en 107e verdieping een wereldberoemd restaurant genaamdWindows on the World.[114]Windows on the World werd in 1976 geopend en was sindsdien een groot succes. In 2000 werd er maar liefst 37,5 miljoendollar verdiend, hiermee was Windows on the World op dat moment het succesvolste restaurant in de Verenigde Staten.[115]

Op 11 september 2001 werd er naast het gebruikelijke ontbijt een congres georganiseerd voorRisk Waters Group, het Waters Financial Technology Congress.[116] 73 restaurantmedewerkers, 16 Risk Waters Group-medewerkers en 71 congresbezoekers zijn die dag omgekomen.[116]

Op 4 januari 2006 openden de resterende medewerkers een nieuw restaurant, genaamd Colors. Zij willen zo hun overleden collega's eren.[117] De naam en het menu zijn geïnspireerd door de etnische en culturele diversiteit van de vroegere personeelsleden. Het restaurant is sinds 2019 gesitueerd in deLower East Side van Manhattan.[118]

Ingenieurs en aannemers

[bewerken |brontekst bewerken]
ArchitectenMinoru Yamasaki met Antonio Brittiochi,Emery Roth & Sons
Bouwkundig ingenieursWorthington, Skilling, Helle & Jackson (hernoemd naarSkilling, Helle, Christiansen & Robertson), New York
Elektrotechnisch ingenieursJoseph R. Loring & Associates, New York
FunderingingenieursPort Authority of New York and New Jersey, Engineering Dept.
HoofdaannemerTishman Realty & Construction Company, New York
HoofdingenieurLeslie E. Robertson, Rino M. Monti
OpzichterGuy F. Tozzoli
Werktuigbouwkundig ingenieursJaros, Baum & Bolles, New York

Populaire cultuur

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieWorld Trade Center in populaire cultuur voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het World Trade Center had een uiterst turbulent leven. Na wat moeilijke beginjaren en veel kritiek ging het dan eindelijk wat beter en kreeg het WTC het succes dat het verdiende. Het succes had ook een keerzijde, het originele complex kwam bijna 30 jaar later op een verschrikkelijke manier aan zijn einde.

Kritiek

[bewerken |brontekst bewerken]

Het World Trade Center kreeg gedurende zijn leven veel kritiek te verwerken. Velen hadden kritiek op het enormeoppervlak van het complex, waaronder de krantThe Sunday Times nota bene vijf jaar na de aanslagen op 11 september 2001; "the Twin Towers are no loss to architecture" ("de Twin Towers zijn geen verlies voor de architectuur").[119]

De oorspronkelijke dertien huizenblokken vanRadio Row werden samengevoegd tot één groot superblok voor het bouwen van het WTC.[45] Volgens critici leverde dit een onleefbare situatie op doordat het rechtlijnige verkeer inManhattan zo werd geblokkeerd.[bron?]

In zijn boekThe Pentagon of Power beschreef detechnische historicusLewis Mumford dat het World Trade Center een goed voorbeeld was van doelloze grootheidswaanzin en technologische opschepperij die de leefbaarheid van de stad bedreigde.[7][120] Het immenseAustin J. Tobin Plaza (vernoemd naar de voormalige directeur van de Port Authority of New York and New Jersey) was in de beginjaren van het World Trade Center niet populair onder de New Yorkers door zijn strakke uiterlijk.[121]

Velen, veelalarchitecten enkunstenaars, hadden ook kritiek op de Twin Towers zelf. Daarnaast spaarde de media zijn kritiek niet, zoalsThe New York Times ten tijde van de opening van het complex op 4 april 1973.[62] Ze vonden de tweewolkenkrabbers te groot en te saai.[122] Er werd vaak gezegd dat de twee wolkenkrabbers "dedozen waren waaruit hetEmpire State Building en hetChrysler Building waren gekomen".[123]

Media-aandacht

[bewerken |brontekst bewerken]

Veel mensen hielden juist van de enorme grootte en hoogte van het complex. Het World Trade Center, en met name de Twin Towers, waren vaak op televisie en in films te zien.[124] Hierdoor kreeg het World Trade Center veel bewonderaars. Vaak waren dit mensen van buiten de stad.[bron?] Het World Trade Center werd zo eenicoon voor de stad New York, en werd door vele toeristen bezocht.[125] Het World Trade Center speelde vaak een prominente rol in verschillende (sciencefiction)-films,televisieseries ofcomputerspellen, vaak werd het als zodanig al op gruwelijke wijze beschadigd of vernietigd.[126] In september 2019 kreeg de achttienjarige Daan van der Steijn uitDeurne de belangstelling van de lokale en internationale media met een schaalmodel van het voormalige WTC, inclusief het eens losstaande voormalige 7 World Trade Center. Zijn maquette werd eerst tentoongesteld in het gemeentehuis van Deurne. Van der Steijn had er drie-en-een-half jaar aan gewerkt in de garage van zijn ouders.[127][128]

Herbouw

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieWorld Trade Center (2001-heden) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het World Trade Center wordt al 23 jaar heropgebouwd, de voltooiing staat gepland voor ten vroegste 2024.[129][130][131] Op deWorld Trade Center site, de locatie van het oude WTC, werd hetNational September 11 Memorial & Museum gebouwd.[11] Op 3 november 2014 werd de centrale wolkenkrabber van het nieuwe complex in gebruik genomen: hetOne World Trade Center.[132] Verder sleept de bouw vanWorld Trade Center Tower 2 (200 Greenwich Street) al jaren aan, maar werdenWorld Trade Center Tower 3 (175 Greenwich Street) enWorld Trade Center Tower 4 (150 Greenwich Street) reeds voltooid.[133][134][135] De bouw vanWorld Trade Center Tower 5 (130 Liberty Street) is goedgekeurd door gouverneurAndrew Cuomo.[136] Op 24 mei 2006 was het7 World Trade Center de eerst voltooide wolkenkrabber van het nieuwe World Trade Center.[137]

Hetmetrostation World Trade Center van hetPATH-spoorwegnetwerk, dat onder de Twin Towers van het voormalige World Trade Center-complex lag, is op 23 november 2003 heropend als tijdelijk station.[138] Het nieuwe station naar ontwerp vanSantiago Calatrava, dat 3,2 miljard dollar kostte, is het belangrijkste vervoersknooppunt voor Lower Manhattan en werd geopend voor het publiek op 3 maart 2016.[139]

Sinds de eerste editie op 11 september 2002 wordt jaarlijks een installatie met 88xenon-lichten geprojecteerd op de hemel als eerbetoon aan de slachtoffers en de Twin Towers, deTribute in Light.[140]

WTC's in andere landen

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieWorld Trade Centers Association voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In vele landen zijn kantorencomplexen te vinden die zijn aangesloten bij deWorld Trade Centers Association (WTCA) en worden aangeduid als World Trade Center of WTC. InNederland zijn deze onder meer te vinden inAmsterdam (op deZuidas),Schiphol,Den Haag,Rotterdam (Beurs World Trade Center Rotterdam aan deCoolsingel),Eindhoven,Arnhem,Almere,Utrecht en inLeeuwarden. InBelgië is er eenWTC-complex te vinden langs deKoning Albert II-laan teBrussel.[141]

Externe links

[bewerken |brontekst bewerken]
Mediabestanden
Commons heeft media­bestanden in de categorieWorld Trade Center (1970–2001).

Webcams

[bewerken |brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
  1. (en)The World Trade Center: Statistics and HistorySkyscraper.org, Geraadpleegd op 5 januari 2020
  2. (en)What David Rockefeller Wanted Built Got BuiltThe New York Times, 26 maart 2017
  3. Hoe King Kong de New Yorkers van het WTC leerde houdenDe Morgen, 6 oktober 2001
  4. (en)World Trade Center New YorkWorld Trade Centers Association, Geraadpleegd op 2 januari 2020
  5. ab(en)Deal Is Signed To Take Over Trade CenterThe New York Times, 27 april 2001
  6. (en)World Trade Center History911memorial, Geraadpleegd op 2 januari 2020
  7. ab(en)New York's twin towers – the 'filing cabinets' that became icons of America: a history of cities in 50 buildings, day 40The Guardian, 20 mei 2015
  8. (en)3 Gunmen Rob Guards of $1.6 Million at World Trade Center BankThe New York Times, 14 januari 1998
  9. FBI arresteert een verdachte van aanslag WTC in New YorkTrouw, 5 maart 1993
  10. 11 september 2001: van minuut tot minuutvrt, 10 september 2011
  11. abMuseum New York houdt herinnering aan 9/11 levendReformatorisch Dagblad, 9 september 2011
  12. (en)Nieuw World Trade Center opent deuren in New Yorkde Volkskrant, 3 november 2014
  13. De instellingen van Bretton WoodsDe Standaard, 5 maart 2005
  14. (en)4 April, 1973 - World Trade Center, then the world's tallest building, opens in New York CityHistory, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  15. (en)WTC (World Trade Center)iwcn, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  16. (en)Thomas E. Dewey Is Dead at 68The New York Times (archief), 17 maart 1971
  17. (en)'Who's Afraid of the Big, Bad Buildings?' How New Yorkers Tried to Stop the World Trade CenterDer Spiegel, 8 september 2011
  18. (de)Planung des World Trade Center "Große, böse Gebäude"Der Spiegel, 24 augustus 2011
  19. (en)Trade Expansion Act of 1962p.492, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  20. (en)Construction of the World Trade CenterVauplex, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  21. ab(en)World Trade CenterHistory, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  22. (en)'Welcome to Fear City' – the inside story of New York's civil war, 40 years onThe Guardian, 18 mei 2015
  23. (en)David Rockefeller Sr., steward of family fortune and Chase Manhattan Bank, dies at 101The Washington Post, 20 maart 2017
  24. (en)Battery Park City: The Early Yearsp.22, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  25. ab(en)David Rockefeller, Philanthropist and Head of Chase Manhattan, Dies at 101The New York Times, 20 maart 2017
  26. (en)NYC forgot the Bronx. Latinos and Blacks saved it, says new documentaryNBC, 2 november 2019
  27. (en)Time and Transformation in Architecturep.54, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  28. (en)Rockefeller Center - Historical Eventsrockefellercenter, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  29. (en)Divided We Stand: A Biography Of New York's World Trade CenterChapter: The Federal Bulldozer, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  30. (en)The Twin Towers Project: A Cautionary TaleThe City Journal, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  31. (en)David Rockefeller: 'I watched them go up, I watched them come down'The Daily Telegraph, 18 november 2002
  32. (en)Power at Ground Zero: Politics, Money, and the Remaking of Lower Manhattanp.11, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  33. (en)The Height of AmbitionThe New York Times, 8 september 2002
  34. ab(en)Port Authority of New York and New Jersey - United States Government AgencyBritannica, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  35. (en)The Televisionaries - The Untold Story of the World Trade Centerp.87, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  36. (en)The Digital Sublime: Myth, Power, and Cyberspacep.150, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  37. (en)New York Magazine - 23 december 1968p.27, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  38. ab(en)Notes on a revolutionary dinosaurThe New York Times (archief), 6 augustus 1972
  39. (en)Austin J. Tobin, Executive Director Of Port Authority for 30 Years, DiesThe New York Times (archief), 9 februari 1978
  40. (en)On the Irish Waterfront: The Crusader, the Movie, and the Soul of the Port of New Yorkp.222, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  41. (en)Power at Ground Zero: Politics, Money, and the Remaking of Lower Manhattanp.11, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  42. Gillespie, Angus K. (1999). Twin Towers: The Life of New York City's World Trade Center. Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-2742-0.
  43. Glanz, James, Lipton, Eric (2003). City in the Sky. Times Books. ISBN 978-0-8050-7691-2.
  44. (en)The Life and Times of Richard J. Hughes: The Politics of Civilityp.72, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  45. abc(en)Radio Row: A tinkerer’s paradise and makerspace, lost to the World Trade Center6sqft, 25 september 2017
  46. (en)Minoru YamasakiBritannica, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  47. (en)The World Trade CenterSkyscraper.org, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  48. (en)World Trade CenterBritannica, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  49. ab(en)World Trade Center North TowerEmporis, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  50. ab(en)World Trade Center South TowerEmporis, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  51. (en)The city's newest hotel, the Vista International, officially opened at the World Trade Centerupi, 1 juli 1981
  52. (en)Silverstein will find 7 WTC tenantsThe New York Post, 11 april 2006
  53. (en)A Shopping Mall at Ground Zero, Uninformed by Its Sacred LandThe New York Times, 5 september 2016
  54. (en)Julian Roth, 91, Dies; Architectural DesignerThe New York Times (archief), 11 december 1992
  55. ab(en)5 years to build, 90 minutes to destroyThe New York Post, 12 september 2001
  56. (en)Pitched Battle at Ground ZeroObserver, 7 januari 2002
  57. (en)102 Floors, 10 Million Bricks and One Tangled HistoryThe New York Times, 5 mei 2013
  58. (en)Timeline: World Trade Center chronologyPBS, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  59. (en)History of the Twin TowersPANYNJ, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  60. (en)The World Trade Center: A TimelineThe New York Times (archief), Geraadpleegd op 3 januari 2020
  61. ab(en)The Skyscraper Museum - World Trade Center AntennaSkyscraper.org, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  62. ab(en)Big but Not So Bold Trade Center Towers Are Tallest, But Architecture Is Smaller ScaleThe New York Times, 5 april 1973
  63. (en)Philippe Petit walks a tightrope between Manhattan’s Twin Towers, 7 August 1974The Guardian, 20 november 2015
  64. (en)The World Trade Center's Rocky Real Estate HistoryCity Lab, 12 september 2012
  65. (en)2008: God's Final Witnessp.95, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  66. ab(en)Trade Center hit by 6-floor fireThe New York Times, 14 februari 1975
  67. (en)NIST's Findings On The World Trade Center Fire and CollapseNIST, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  68. (en)Unraveling Environmental Disastersp.172, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  69. (en)Al-Qaida timeline: Plots and attacksNBC, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  70. (en)Remembering the 1993 World Trade Center BombingHistory, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  71. (en)Er was ook nog 26 februari 1993De Morgen, 3 november 2001
  72. (en)Mastermind Gets Life for Bombing of World Trade CenterThe New York Times, 9 januari 1998
  73. (en)The 1993 World Trade Center bombers: Where are they now?CBS, 26 februari 2013
  74. (en)1993 World Trade Center Bombing Fast FactsCNN, 7 maart 2019
  75. (en)1993 World Trade Center Bombing Memorials911memorial, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  76. (en)World Trade Center Sale Is ReconsideredThe New York Times, 7 mei 1995
  77. (en)Power at Ground Zero: Politics, Money, and the Remaking of Lower ManhattanChapter: Part Event, Part Symbol and Part Real Estate, Geraadpleegd op 3 januari 2020
  78. (en)Vornado wins WTC leaseCNN, 22 februari 2001
  79. (en)Silverstein Group Seals $3.2 Billion Deal For New York's World Trade CenterThe Wall Street Journal, 26 april 2001
  80. Silverstein was nog maar twee maanden eigenaar van WTCGazet van Antwerpen, 14 september 2001
  81. ab(en)9/11 TimelineHistory, 11 september 2019
  82. (en)Remembering how America experienced 9/11PRI, 11 september 2019
  83. (en)9/11 mystery: What was Atta doing on 9/10NBC, 7 september 2006
  84. 911commission.gov: Report
  85. Deel gebouw naast Twin Towers stort inHet Belang van Limburg, 13 september 2001
  86. (en)World Trade CenterHistory, 3 december 2009
  87. (en)World Trade Center tower surpasses Empire StateCBS, 30 april 2012
  88. (en)Sears TowerSkyscraper.org, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  89. (en)One World Trade Center becomes New York's tallest buildingBBC, 1 mei 2012
  90. ab(en)World Trade Center - Minoru Yamasaki and Emery Roth & SonsArch Daily, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  91. ab(en)STESSA 2003 - Behaviour of Steel Structures in Seismic AreasChapter: Geometrical Data and Mechanical Properties of Structural Elements, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  92. (en)Final Report on the Collapse of the World Trade Center TowersNIST, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  93. (en)Learning from 9/11--understanding the Collapse of the World Trade Centerp.42, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  94. (en)Overview of the Structural Design of World Trade Center 1, 2, and 7 BuildingsNIST, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  95. World Trade CenterPBS, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  96. (en)Why Did the World Trade Center Collapse? Science, Engineering, and SpeculationTMS, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  97. (en)The Tower Builder - Why did the World Trade Center buildings fall down when they did?The New Yorker, 19 november 2001
  98. (en)Reflections on the World Trade Center, Leslie E. Robertson inThe Bridge, National Academy of Engineering, 2002
  99. (en)Initial Model for Fires in the World Trade Center TowersNIST, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  100. (en)9/11 TimelineHistory, 21 juni 2011
  101. ab(en)The Engineering and Construction of the Twin TowersPBS, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  102. ab(en)Elevator Motor Symbolizes Disaster at World Trade Center Site911memorial, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  103. (en)World Trade Center Elevator SystemHighrise Firefighting, PDF, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  104. abc(en)N.Y. TV Stations Lose TransmittersLos Angeles Times, 12 september 2001
  105. (en)Skyscrapers of 100+ stories in chronological orderSkyscraper.org, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  106. (en)Rebuilding NYC TV Transmission After 9/11TV Technology, 3 september 2002
  107. (en)Relics from the Highest and Lowest Areas of World Trade Center’s South Tower911memorial, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  108. (en)One World Trade Center Is Key to Durst’s Broadcast PushThe Wall Street Journal, 4 maart 2016
  109. ab(en)World Trade Center, ObservatoryNew York City Tourist, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  110. (en)At Trade Center Deck, Views Are Lofty, as Are the PricesThe New York Times, 11 april 1997
  111. (en)World Trade CenterNew World Encyclopedia, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  112. (en)Metal Detectors, Common at Other City Landmarks, Are Not UsedThe New York Times (archief), 24 februari 1997
  113. (en)History of the Twin TowersPANYNJ, Geraadpleegd op 4 januari 2020
  114. (en)New book captures Windows on the World, NYC’s most important restaurantThe New York Post, 31 augustus 2019
  115. (en)The Secret History Of The Most Spectacular Restaurant In The WorldForbes, 10 september 2019
  116. ab(en)Citizens of the World, on Time for a Meeting in Harm's WayThe New York Times, 11 september 2002
  117. (en)9/11 Survivors Open New RestaurantCBS, 4 januari 2006
  118. (en)Colors restaurant, founded by 9/11 survivors, to reopen on the Lower East Side6sqft, 11 september 2019
  119. (en)Twin Towers no loss to architecture, says criticThe Sunday Times, 17 september 2006
  120. (en)The Pentagon of PowerThe New York Times (archief), 13 december 1970
  121. (en)Girding Against Return of the Windy City in ManhattanThe New York Times (archief), 25 maart 2004
  122. (en)World Trade Center Historyinfoplease, Geraadpleegd op 5 januari 2020
  123. (en)Super Structures: The Science of Bridges, Buildings, Dams, and Other Featsp.103, Geraadpleegd op 5 januari 2020
  124. (en)New York's Twin Towers Appear in Many Hollywood FilmsVOA, 28 augustus 2011
  125. (en)Towers Lent City a Lift, Adding Postcard Panache And an Air of ResilienceThe New York Times (archief), 13 september 2001
  126. (en)The Unsettling Arrival of Speculative 9/11 FictionThe New Yorker, 11 september 2015
  127. Daan (18) bouwde in 3,5 jaar het World Trade Center naRTL Nieuws, 10 september 2019
  128. Amerikanen onder de indruk: Daan (17) bouwt WTC-torens na in garageHet Laatste Nieuws, 18 september 2018
  129. Overzicht: 17 jaar na 9/11 is het World Trade Center nog steeds niet volledig heropgebouwdHet Laatste Nieuws, 10 september 2018
  130. (en)The World Trade Center is finally nearing completionCNBC, 18 mei 2018
  131. (en)Larry Silverstein on 3 World Trade Center opening, his legacy and WTC site’s futureWorld Trade Center, 11 juni 2018
  132. (en)One World Trade Center opens doors in New York CityTime, 3 november 2014
  133. (en)Bjarke Ingels-designed 2 WTC may move forward without anchor tenant6sqft, 11 februari 2019
  134. (en)3 World Trade Center officially opens, the fourth WTC building completed6sqft, 11 juni 2018
  135. (en)4 World Trade Center officially openThe New York Post 13 november 2013
  136. (en)Cuomo releases RFP for 5 World Trade Center, may include 900-foot tower and affordable housing6sqft, 26 juni 2019
  137. (en)Luster of 7 World Trade Center Has Tattered Reminder of 9/11The New York Times, 24 mei 2006
  138. (en)Train station at WTC site reopensCNN, 23 november 2003
  139. (en)Santiago Calatrava’s Transit Hub Is a Soaring Symbol of a BoondoggleThe New York Times, 2 maart 2016
  140. (en)Tribute in Light911memorial, Geraadpleegd op 7 januari 2020
  141. (en)World Trade Center locations in EuropeWorld Trade Centers Association, Geraadpleegd op 5 januari 2020
Voorganger:
Empire State Building
Hoogste gebouw ter wereld
(417 meter)
North Tower van het World Trade Center
1972–1973
Opvolger:
Willis Tower
Voorganger:
Empire State Building
Hoogste gebouw van New York
(417 meter; incl. antenne 526,3 meter)
North Tower van het World Trade Center
1972–2001
Opvolger:
Empire State Building
·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
VoormaligWorld Trade Center inNew York (1973–2001)
Gebouwen:North Tower(WTC 1) ·South Tower(WTC 2) ·Marriott World Trade Center(WTC 3) ·Four World Trade Center (1975–2001)(WTC 4) ·Five World Trade Center (1970–2001)(WTC 5) ·Six World Trade Center(WTC 6) ·Seven World Trade Center (1987–2001)(WTC 7)
Overig:Austin J. Tobin Plaza(buitenplein) ·Liberty Street Bridge en Vesey Street Bridge(voetgangersbruggen van World Trade Center naar World Financial Center over West Street) ·The Mall at the World Trade Center(ondergronds winkelcentrum) ·Tribute in Light(jaarlijks eerbetoon) ·Windows on the World ·World Financial Center(aangrenzend gebouwencomplex, architecturaal addendum) ·St. Nicholas Greek Orthodox Church(kerk)
Kunstwerken:Gran Tapís del World Trade Center ·Hemelpoort, New York ·Ideogram ·Sfeer bij fontein aan plein ·Verbogen propeller ·Wolkenfort
Geschiedenis:Geschiedenis van het World Trade Center (Radio Row ·Bouw van het World Trade Center ·Bomaanslag op 26 februari 1993 ·Bankroof op 14 januari 1998 ·Instorting van het World Trade Center) ·World Trade Center in populaire cultuur
Personen:David Rockefeller ·Minoru Yamasaki ·Emery Roth ·Julian Roth ·Leslie E. Robertson ·Austin J. Tobin
·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Aanslagen op 11 september 2001:Instorting van het World Trade Center
Vluchten:American Airlines-vlucht 11(North Tower van WTC) ·United Airlines-vlucht 175(South Tower van WTC) ·American Airlines-vlucht 77(Pentagon) ·United Airlines-vlucht 93(mislukt)
Gebouwen:Twin Towers van het World Trade Center (North Tower ·South Tower) ·Seven World Trade Center (1987–2001) ·Pentagon
Dorp:Shanksville, Pennsylvania

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=World_Trade_Center_(1973-2001)&oldid=70001181"
Categorieën:
Verborgen categorieën:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp