Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Naar inhoud springen
Wikipediade vrije encyclopedie
Zoeken

Woordspeling

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Eenpeertje is een woord dat zowel op de vruchtpeer als op eengloeilamp kan slaan. Deze foto legt een woordspeling op "peertje" vast en combineert de vrucht met de schroefdraad van een lamp.
Meertalige woordspeling, verrat = mannetjesvarken, verra = zal zien

Eenwoordspeling (ookwoordenspel) is een woordencombinatie waarmee men bewust eenkomisch ofretorisch effect nastreeft. Soms is het bewust (ver)gezocht om de lezer op het verkeerde been te zetten of te doen nadenken. Men spreekt dan van boodschappen met eendubbele bodem.

Enkele genres waar woordspelingen vaak voorkomen zijnlight verse,cabaret en hetepigram.

Eenvoudig

[bewerken |brontekst bewerken]

De eenvoudigste woordspelingen zijn gebaseerd ophomoniemen: woorden die hetzelfde klinken en geschreven worden, maar met verschillende betekenissen. Deze woordspelingen zijn eenvoudig te bedenken, maar hun houdbaarheid is beperkt: na één keer is de lol er meestal af. Voorbeelden daarvan:

  • "Geen brommers in het huiselijk verkeer, a.u.b.!" (ooit een spreuk vanPhil Bosmans van deBond zonder Naam).
  • Een videospelletje dat op de schouwmantel staat een "schouwspel" noemen.
  • Het 'peertje' in de afbeelding.
  • "Ik rijd hier op een rijwielpad" (de ene pad zegt dit terwijl hij op een andere pad zit, die weer op een fiets rijdt).
  • De winnaar van hetGroot Dictee der Nederlandse Taal 2010, Pieter van Diepen, die zich nu Pieter "van die pén" mag noemen.

Subtiel

[bewerken |brontekst bewerken]

Iets subtielere woordspelingen zijn gebaseerd op uitdrukkingen die zowel letterlijk als figuurlijk kunnen worden bedoeld, waarbij beide betekenissen verband houden met het onderwerp. Vaak bedient een spreker of schrijver zich van een uitdrukking ofspreekwoord dat uit decontext komt van het onderwerp. Zo duikt de uitdrukking "gepasseerd station" regelmatig op als het aanleg en exploitatie vanspoorwegen betreft. Zulke woordspelingen duiken uiteraard onbedoeld op. Voorbeelden van dit type woordspeling:

  • Dit kan zo niet langer, de rivierdijken moeten opdeltahoogte. Het water staat ons nu echt tot de lippen.
  • "Eventuele aanleg van de Rijn-Gouwe Lijn is een gepasseerd station!"
  • Je moet altijd op tijd weten hoe laat het is.
  • Wegens leverproblemen is onze groothandel in sterke drank voorlopig gesloten. (wijst op ziektes aan delever door overmatig gebruik van alcoholische dranken)

Andere vormen

[bewerken |brontekst bewerken]

Een derde vorm woordspelingen is het subtiel aanpassen van een woord (door letters te veranderen), waardoor een ander woord ontstaat met de klank van het bekende woord. Dit woord toepassen in de context van het oorspronkelijke zorgt voor een grappige verwarring.

Voorbeelden:

  • "Rudolf geloofde heilig in reïncarnatie"
  • "Na een wilde nacht had de maan ook weleens een flinke krater"
  • "Pas op met die schoen, straks krijg je nog voetzoolvergiftiging."
  • "Zo'n apocalippo-ijsje is het einde!"
  • "Freek werd dinsdagnacht weer wakker met een gruwelijke bijna-boot-ervaring."
  • "De dode muis gaf geen klik."
  • "Iedereen heeft recht op mijn mening."

Een bijzondere vorm is deTom Swifty en een andere soort zijn zinnen waarin woorden met twee betekenissen in de tegengestelde betekenis gebruikt worden, of waar, door de verandering van woordvolgorde, een andere betekenis ontstaat:

  • "De toestand is hopeloos, maar niet ernstig", woordspeling op de beroemde militaire uitspraak "de toestand is ernstig maar niet hopeloos" als een spreker bedoelt dat zijn woorden niet al te letterlijk moeten genomen worden, of overdrijvingen bevatten.
  • "Wie niet slim is, moet sterk zijn", woordspeling op de (juiste) uitdrukking "wie niet sterk is moet slim zijn", soms gebruikt als iemand (een beetje dom) wil scoren met zijn fysieke kracht.
  • "Je bent wild en je jongt wat", woordspeling op "Je bent jong en je wilt wat", verwisselt niet alleen twee woorden, maar ook hun betekenis door eenhomoniem te gebruiken. Hierdoor is de betekenis van de uitspraak volledig veranderd.
  • "Recht is iets kroms, dat verbogen is." (naarBul Super vanMarten Toonder)

Ook het opzettelijk onjuistafbreken van een woord kan het komische effect van een woordspeling teweegbrengen:kerst-omaatjes i.p.v.kers-tomaatjes.

Voorbeelden in het dagelijks leven

[bewerken |brontekst bewerken]

Meer voorbeelden

[bewerken |brontekst bewerken]
  • Als je computer vraagt 'RAM disk', dan is dat geen werkwoord.
  • Mirakels: in de kerk kan een deken lopen.
  • Toen de cardioloog het hart van de patiënt beluisterde, zei hij: 'Hier klopt iets niet.'
  • Mijn tandarts trekt met zijn been.
  • Van klok kijken wordt onze kleine wijzer.
  • "bleek de deken 't kussen te laken." (naarJohn O'Mill, uit "Bedsermoen")
  • Met een grove vijl is het fijn werken.
  • Aan een deur in een ziekenhuis hing een bord met als opschrift: 'De psychiater mag niet gestoord worden'.
  • Ik zouBep van Klaveren van harte door de ruiten willen schoppen.

Zie ook

[bewerken |brontekst bewerken]

Bronnen

[bewerken |brontekst bewerken]
Mediabestanden
Zie de categorieWord play vanWikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
·Overleg sjabloon ·Sjabloon bewerken
Lezen enschrijven
Tekstelement:alinea ·bibliografie ·bladspiegel ·citaat ·coherentie ·cohesie ·coreferentie ·diakritisch teken ·dialoog ·eindnoot ·episode ·glos ·hoofdstuk ·jargon ·kanttekening ·leesteken ·letter ·lettergreep ·marginalia ·morfeem ·paragraaf ·plot ·rijm ·samenvatting ·spelling ·verhaallijn ·voetnoot ·woord ·woordspeling ·zin
Tekstsoort:artikel ·boek ·brief ·column ·copywriting ·document ·dramatiek ·e-mail ·epiek ·essay ·folder ·gedicht ·kort verhaal ·lezen ·literatuur ·lyriek ·manuscript ·plagiaat ·platte tekst ·poëzie ·proefschrift ·proza ·rapport ·roman ·recensie ·scenario ·scriptie ·sms ·tekst ·tekstsoort ·verhaal ·pamflet
Theorie:driehoek van Petersen ·grammatica ·intertekstualiteit ·isotopie ·narratologie ·retorica ·stijlfiguur ·taalbeheersing ·tekst ·tekstanalyse ·tekstlinguïstiek ·tekstualiteit ·verhaalanalyse
Hulpmiddelen:grammaticacontrole ·spellingcontrole ·teksteditor ·tekstverwerker
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Woordspeling&oldid=67671363"
Categorieën:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp