Plaats inNederland | |||
|---|---|---|---|
 (Details) | |||
  | |||
| Situering | |||
| Provincie | Gelderland Gelderland | ||
| Gemeente | Wijchen Wijchen | ||
| Coördinaten | 51° 48′ NB, 5° 43′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 29,86[1] km² | ||
| - land | 28,75[1] km² | ||
| - water | 1,1[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) | 36.865[1] (1.282 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 16.402 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 6600-6605 | ||
| Netnummer | 024 | ||
| Woonplaatscode | 2564 | ||
| Detailkaart | |||
.svg) | |||
| Locatie in de gemeente Wijchen | |||
| |||
Wijchen (spreek uit: Wie-chen;uitspraakⓘ) is de hoofdplaats van degemeenteWijchen in deNederlandse provincieGelderland. De plaats is met 36.865 inwoners (op 1 januari 2023) de grootste in de gelijknamige gemeente van bijna 41.000 inwoners. Wijchen ligt aan de zuidgrens van Gelderland, tegenNoord-Brabant aan.
Van oorsprong was Wijchen een agrarisch dorpje waar al bewoning bestond in desteentijd, blijkens enkelearcheologische vondsten. Later ontstonden er woonplaatsen van met name rijkeRomeinen. Deze periode is dan ook rijkelijk vertegenwoordigd in het gevonden materiaal; met name op de Molenberg - waar nu de Oude Molen staat - zijn Romeinse graven gevonden met daarin vele voorwerpen vanglas,metaal enkeramiek. Ook in de andere kernen zijn (restanten van) bouwwerken uit de oudheid gevonden.
Het economische en sociale leven voor deEerste Wereldoorlog werd beheerst door een klein aantal fabrikantenfamilies. Deze fabrikanten hadden zich voornamelijk gespecialiseerd op het gebied van auto's en vrachtauto's.
DeEdithbrug bijRavenstein, daterend uit 1872, is op het grondgebied van Wijchen gelegen. Deze spoorbrug moest, na beschadigd te zijn door oorlogshandelingen, tijdens de oorlog tweemaal hersteld worden, in september 1940 en in februari 1945. Deze spoorbrug over de Maas was van belang om de omgeving van Wijchen enNijmegen te heroveren, omdat de overige bruggen in de omgeving opgeblazen waren, waaronder die in Nijmegen en Gennep. De reparatie door de geallieerden was provisorisch. De brug werd in 1948 definitief hersteld, zodat er weer zware treinen met hogere snelheid overheen konden rijden, hetgeen nog dagelijks het geval is.
'Wijchen' wordt vaak foutief uitgesproken, zo ook toen de omroepsystemen in detreinen geautomatiseerd werden in 2017.[2]
De huidige uitspraak van Wijchen (uitspraak: Wie-chen) wordt sinds demiddeleeuwen gehanteerd. Destijds werd de ie-klank geschreven door achter de i een "verlengde" i te schrijven.[3][4] Dit om verwarring met de ii te voorkomen, die werd uitgesproken als een u. Deze uitspraak is gehandhaafd, ondanks de latere verandering vanschrijfwijze in een ij (uitspraak: ei). Met de uitspraak en schrijfwijze koesteren de Wijchenaren dus de historische achtergrond van hun dorp.
Midden in het centrum ligt de Markt, waar wekelijks op de donderdag morgen eenmarkt wordt gehouden. Om de Markt ligt een aantal winkelstraten, die samen een middelgrootwinkelcentrum vormen. Een deel van de winkels is in een overdekt gedeelte, met de naam Marktpromenade, gelegen. Naast de bekendewinkelketens zijn er in het centrum ook een aantal specialistische winkels te vinden, alsmede eet- en drinkgelegenheden.
In hetKasteel van Wijchen met deKasteeltuin zijn deels zalen van de gemeente, deels een museum gevestigd. Het is in het centrum gelegen, evenals deAntonius Abtkerk.
Er was in Wijchen een eenzijdig winkelaanbod met relatief veel kleding-, schoenen- en elektronicawinkels.[5] Degemeente Wijchen heeft er vanaf 2007 aan gewerkt om hierin verandering aan te brengen. Er zijn meerwarenhuizen enspeelgoedwinkels bij gekomen, alsmede nieuwe voorzieningen en nieuwe appartementen. Najaar 2009 werd begonnen met de renovatie van het centrum. De bestrating, beplanting en hetstraatmeubilair zijn vernieuwd.
In 2013 wint Wijchen de eersteeTown Award dieGoogle in Nederland uitreikt. Uit een inventarisatie van Google, uitgevoerd door The Boston Consulting Group (BCG), blijkt dat gemeente Wijchen en haar ondernemers het beste scoren in het benutten van de economische kansen van het internet.
Naast de winkels in het centrum kent Wijchen nog een drietal kleinere winkelcentra:
In deze centra zijn winkels die voorzien in producten voor primaire levensbehoeften.
Hieronder staat een overzicht van de buurten in Wijchen zoals deze bij hetCBS vastgesteld staan.
Bovenstaande buurten bestaan uit verschillende wijken.
In het zuidoosten van Wijchen ligt een voormalig MOB-terrein, ten zuiden vanAlverna. MOB stond vroeger voormobilisatiecomplex, tegenwoordig voor Militaire Opslag Bedrijven. Dit terrein werd beheerd door hetMinisterie van Defensie en heeft een rol gespeeld in zowel deKoude Oorlog als de Eerste- enTweede Wereldoorlog. Op het terrein wasmunitie en voedsel opgeslagen in ongeveer dertigloodsen. Daarnaast was er een ongeveer tweekilometer lange 'tankbaan', bestemd om voertuigen (waarondertanks) mobiel te houden. Tegenwoordig heeft het terrein geen rol meer voor Defensie en is het omgevormd tot een luxe woonwijk, die bekend staat als ‘de Boskamers’. Daar zijn tussen 2013 en 2019 in vier gebouwen in totaal 35 wooneenheden, bosappartementen en parkwoningen, gerealiseerd.
Naast diverse basisscholen kent Wijchen twee scholen dievoortgezet onderwijs bieden. Beide scholen vallen onder hetMaaswaal College. De locatie aan de Oosterweg verzorgt devmbo-richtingen, de locatie aan de Veenseweg verzorgt dehavo en hetvwo (zowel hetatheneum als hetgymnasium). Pro College Wijchen is een school in het voortgezet onderwijs die zich richt op de praktijk. Deze school wordt dan ook wel eenpraktijkschool genoemd.
Wijchen heeft een aantal Rijksmonumenten.[6] Het oudste is het centraal gelegenKasteel van Wijchen, dat reeds in1392 voor het eerst werd vermeld. Na een brand in 1906 kreeg het zijn huidige uiterlijk, dat teruggaat op de bouwplannen uit de vroege 17e eeuw. Daarnaast zijnDe Oude Molen, daterend uit 1799, en de rooms-katholiekeAntonius Abtkerk van architectG. Gradussen, inclusief naastgelegenpastorie, een monument. Verder staan er aan de oostkant van het centrum twee monumentale villa's. Eén ervan ligt verscholen in een grote tuin. In de andere, daar recht tegenover, in 1830 gebouwd door Mauritz Koen, is een horecagelegenheid gevestigd.
DeBerendonck, een recreatieplas met een strand, biedt de gelegenheid om te duiken en te waterskiën. Het is gesitueerd in een groen bosgebied, met een kleine mountainbikeroute van 8 kilometer (een uit meerdere MBT-routes in de directe omgeving van Wijchen). Het parkDe Groene Heuvels, met open water voor de duiksport en op het terrein vakantiehuisjes, ligt dichtbij, inEwijk, gemeenteBeuningen. Beide liggen aan de rand van de gemeente Wijchen. Ook deHatertse en Overasseltse Vennen liggen deels op het grondgebied van Wijchen.
Men kan in Wijchen ookgolfen ofskiën. Wijchen beschikt tevens over een zwembad genaamdde Meerval, dicht bij het centrum gelegen. In het Wijchense kasteel is een archeologisch museum gevestigd. Daar is onder meer een vierwieligepronkwagen uit ca.750 v.Chr. te zien. Er zijn ook verschillende fiets- en wandelroutes.De Blije Dries is een grote speeltuin, met onder meer een openluchtzwembad, golfbaan en een skelterbaan.
Wijchen kent een rijk verenigingsleven. Hieronder een opsomming van verenigingen in Wijchen.
Wijchen kent jaarlijks veel evenementen. Hieronder een opsomming van de grootste evenementen in Wijchen.
De Wijchense Kermis (2007) is te zien in de Nederlandse filmHet wapen van Geldrop.
Wijchen heeft éénspoorwegstation, dat is uitgebreid met eenkeerspoor om het geschikt te maken voorsprinters.[7] Tot het najaar van 2011 had het station één perron voor 2 sporen. In het najaar van 2011 is er een perron bij gekomen om de veiligheid in verband met de drukte te kunnen waarborgen. In 2014 is het derde spoor ook in gebruik genomen. Verder ligt Wijchen langsA50 en deA326, die elkaar kruisen bijknooppunt Bankhoef. Tevens loopt deA73 langs Wijchen, bij hetindustrieterrein Bijsterhuizen en Wijchen-Oost. Wijchen ligt op een centrale plek in het land, grenzend aan Noord-Brabant en dicht bij de grens tussen Nederland enDuitsland.
Er is een veerpont tussenDemen (gemeente Oss) enBatenburg, die de plaatsjes met elkaar verbindt, alsook de twee gemeenten en de provincies Gelderland en Noord-Brabant.
De oudste lokale omroep van Wijchen is deWijchense Omroep, die televisieprogramma's uitzendt en tevens een radiostation bezit. De commerciële lokale omroepWijchenTV is enige jaren actief in Wijchen en degemeente Wijchen geweest. In 2018 kwam de documentairefilm 'Van boerengat tot kleine stad' uit. Deze film ging over de groei van Wijchen in de periode 1960-1980.
Stargard Szczeciński (Polen)
