Warns

Plaats inNederland
Zicht op het dorp
(Details) (Details)
Situering
Provincie	Friesland
Gemeente	Súdwest-Fryslân
Coördinaten	52° 53′ NB, 05° 24′ OL
Algemeen
Oppervlakte	11,15[1] km²
- land	11,01[1] km²
- water	0,14[1] km²
Inwoners (2023-01-01)	755[1] (68 inw./km²)
Woning­voorraad	397 woningen[1]
Overig
Postcode	8721
Netnummer	0514
Woonplaats­code	1971
Foto's
Haven en brug van Warns
Portaal    Nederland Súdwest-Fryslân

Warns (Friese uitspraak:Weins [va:i̯ⁿs]^?) is eendorp in de gemeenteSúdwest-Fryslân, in deNederlandse provincieFriesland. Warns ligt tussenMolkwerum enBakhuizen. Het dorp grenst in het noorden aan hetJohan Frisokanaal. Door deze ligging is dewatersport en de jachtbouw van groot belang voor Warns. Er zijn meerdere jachthavens in het dorp.

In 2023 telde het dorp 755 inwoners. In het postcodegebied van Warns liggen de buurtschapDe Rode Schuur en gehuchtenScharl enLaaxum.

Het dorp is ontstaan op een lange pleistocene zandrug. In 1325 werd het dorp vermeld alsWerlize, in 1335 alsWardelze, in 1399 alsWaerlenze enWardsel, in 1421 alsWarns, in 1530 alsWerlens enWarrlens en in 1579 alsWaens.^[2][3] VolgensJoost Halbertsma werd de plaatsnaam uitgesproken alsWa'ns (vergelijkbaar metHarns voorHarlingen).^[4] Dat leidde eerder tot eenvolksetymologie die de plaatsnaam in verband bracht met de woensdag (woansdei) en dus met de Germaanse godheidWodan.^[5][6] De gangbare uitspraak klinkt tegenwoordig eerder alsWeins.

De plaatsnaam zou kunnen duiden op de persoon Ward, of meer waarschijnlijk, de familie Wardilingi.

Bij Warns werd deSlag bij Warns (1345) gevoerd.

In de17e en18e eeuw was Warns een dorp vanzeelui, al leefde een deel, met name het zuidelijk deel van de agrarische sector. In het begin van de 18e eeuw stonden er nog achtkapiteinswoningen. Dekapiteins voeren opNoorwegen en deOostzee. In de19e eeuw beperkte de scheepvaart zich totHolland en verloren dorpen als Warns aan belang.

De scheepvaart zorgde voor groei en dat zette zich in de twintigste eeuw door.

Van 1885 tot begin 1938 had Warns een stopplaats eenStation Warns aan despoorlijn Leeuwarden - Stavoren.

Het dorp viel tot 1956 onder de gemeente Hemelumer Oldephaert en Noordwolde die van 1812 tot en met 1816 Koudum was geheten en in 1956 werd de naam gewijzigd tot Hemelumer Oldeferd. In 1984 ging deze over in de gemeenteNijefurd. Deze ging in 2011 op in de nieuwe gemeente Súdwest-Fryslân.

Het dorp heeft verschillende kerken. Oorspronkelijk was er slechts één kerk, deze stond in de Buren, die ook daarom de Kerkburen werd genoemd. Daarvan is alleen de 12e-eeuwsetufstenen kerktoren over. In 1682 werd er aan deze toren eenzaalkerk met driezijdiggeslotenkoor gebouwd. Dit is deJohannes de Doperkerk en die was gewijd aan deJohannes de Doper.

In 1892 werd er in De Buren ook een driezijdiggeslotenzaalkerk gebouwd. Dit betreft deGereformeerde kerk en die is voorzien van een houten geveltoren met spits. Eind 1999 sloot de kerk de deuren. maar de kerk werd daarna een dorpshuis, dat in 2002 werd geopend.

In Noorderburen werd in 1665 een Doopsgezinde kerk gebouwd. In 1877 werd deze vervangen door de huidige Doopsgezinde kerk. De kerktoren van de kerk werd er in 1951 opgezet. De andere kerk in Noorderburen is de Sint Janskapel, het betreft een kapelkerk uit 1949. De kerk is opgericht in 1945 in een houtschuur voor de katholieke instroom vanuitLimburg in de Friese streek.

• 
  Doopsgezinde kerk in straatzicht
• 
  Sint Janskapel
• 
  Johannes de Doperkerk

Onder vlag van de multisportvereniging W.S.V./Sportdorp Warns is er onder meer een kaatsclub, een gymnastiekvereniging, volleybalvereniging, een ijsclub, een biljartclub en damclub.

Het dorp heeft eendorpshuis, De Spylder, dat tevens eentheater is en sinds 2002 in de voormalige gereformeerde kerk is gevestigd.

Er is een muziekvereniging De Lytse Súdwesthoeke (LSWH), de vereniging is ontstaan door een fusie. Er is verder een toneelvereniging, de zangkoren; Net seure mar sjong, Crescend en sKoar en een dorpskrant.

In september 2008 werd in Warns voor de derde keer het Fries KampioenschapPaalzitten gehouden.

Het dorp heeft een basisschool, De Meiboom geheten.

De Friese heldinAts Bonninga woonde in een stins bij Warns die in de strijd tussen deSchieringers en Vetkopers werd aangevallen en zij deze probeerde te verdedigen. Ze werd uiteindelijk verbannen uit Warns.

• Jan de Haan (1951-), componist, dirigent, trombonist en muziekuitgever

Onder meerJan I van Montfoort enWillem I van Naaldwijk kwamen om bij de Slag bij Warms in 1345.

• Wolfert III van Borselen (1313-1351), heer van Veere en Zandenburg
• Johan Haanstra (1914-1991), beeldend kunstenaar

• Lijst van plaatsen aan of in de voormalige Zuiderzee
• Lijst van rijksmonumenten in Warns
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Warns

• Dorpswebsite

Zie de categorieWarns vanWikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

• Geografie van Súdwest-Fryslân
• Plaats in Friesland

• Wikipedia:Coördinaten op Wikidata