Wales telt iets meer dan drie miljoen inwoners waarvan nog een zesdeWelsh spreekt. De naam Wales komt van het Germaanse woordWalha (vreemdeling) dat mogelijk is afgeleid van de naam van deKeltische stam deVolcae. OokWallonië,Walachije enWallis zijn van dit woord afgeleid.
DeRomeinen veroverdenGroot-Brittannië vanaf het jaar 48. Ze bouwden een groot aantal forten in het zuiden van het land totCarmarthen in het westen. Zij bouwden ook hetamfitheater inCaerleon, het best bewaarde in Groot-Brittannië. Deromanisering bleef kennelijk beperkt en hetBrits was in de Romeinse periode de normale omgangstaal.
De etnische verdeling in 600
In 410 werden de Romeinse legioenen teruggetrokken. Kort daarop kreeg Groot-Brittannië te maken met invasies van Germaanse stammen, zoalsAngelen,Saksen enJuten. In die tijd ontwikkelde zich een gemeenschappelijke Keltische identiteit waarvoor men het begripcombrogi begon te gebruiken, "landgenoten". De woordenCymry, "Welshmen", enCymru, "Wales", zijn hiervan afgeleid. Dit werd gelatiniseerd totCambria. Ze duidden toen een veel groter gebied aan dan tegenwoordig, ongeveer de westelijke helft van Groot-Brittannië met uitzondering vanCornwall waar andere dialecten werden gesproken. Door het wegvallen van het Romeinse gezag kwamen in het gebied van het huidige Wales zelfstandige koninkrijkjes op, met nameGwynedd,Powys,Dyfed,Seisyllwg,Morgannwg enGwent. Op het eind van de zesde eeuw werden die van hun "landgenoten" in het "Oude Noorden" (Hen Ogledd) gescheiden door de opkomst van de Angelsaksische koninkrijkenMercia enNorthumbria. Daarna stokte de Germaanse opmars. Traditioneel wordt het geweten aan het bergachtige terrein met grote hoeveelheden regen dat Wales nooit door deAngelsaksen werd ingenomen. Moderne verklaringen leggen de klemtoon op het feit dat de Germaanse immigratie rond 550 ophield en dat de Welsh een krachtige eigen christelijke identiteit hadden ontwikkeld waarin ze zich afzetten tegen de Germaanse heidenen. Dat laatste had ook tot gevolg dat ze weinig activiteiten ontplooiden om die te kerstenen, zodat door een missie uitRome zelf een Engelse kerkorganisatie tot stand kwam naast een "Britse". Een van de Saksische koningen,Offa van Mercia, wordt traditioneel gezien als degene die een grote aarden wal (of dijk) liet bouwen langs de grens met zijn koninkrijk om de Welsh buiten te houden. Delen vanOffa's Dyke zijn tot op de dag van vandaag zichtbaar. Het verdedigingssysteem markeert de culturele grens tussen Wales en Engeland.
De culturele scheiding hield allerminst in dat er ook een politieke scheiding was. De Welshe vorstendommen waren volop betrokken bij de politieke ontwikkelingen in Groot-Brittannië en sloten vaak bondgenootschappen met de verschillende Angelsaksische koningen waarvan ze soms ook de opperheerschappij erkenden. Zelf vormden ze geen politieke eenheid. In de achtste eeuw werd de situatie nog ingewikkelder door invallen van deVikingen en de vorming van Deense koninkrijken op Engels grondgebied. Tussen 1055 en 1063 werd Wales voor het eerst, en het laatst, politiek verenigd onder koningGruffudd ap Llywelyn. Het ging hier om eenpersonele unie van de verschillende prinsdommen; er heeft dus nooit een Welshe staat bestaan. In 1066 veroverdeWillem de Veroveraar vanuitNormandië Engeland. Daarbij werd een proces vanfeodalisering ingezet. Het bleek echter zeer lastig om dat systeem ook naar Wales uit te breiden waar men een eigen kerk en hofcultuur had. De Normandische koningen zagen het grensgebied met Wales als een oorlogszone, deWelsh Marches, waarin deMarcher Lords de vrije hand kregen hun gebied naar het westen uit te breiden. In twee eeuwen tijd veroverden die het zuiden van Wales. In 1267 werdLlywelyn ap Gruffydd, de prins van Gwynedd, doorHendrik III van Engeland erkend alsPrince of Wales op voorwaarde dat de Engelse koning alsleenheer werd erkend.Eduard I van Engeland lukte het in 1277 het midden van Wales onder zijn gezag te brengen en het onafhankelijke gebied te beperken tot een klein deel van Gwynedd. Dat leidde tot een nationale Welshe opstand toen hij poogde het Engelse rechtssysteem op te leggen. Die opstand mislukte in1282, toen prins Llywelyn ap Gruffydd overleed en zoLlywelyn Ein Llyw Ola ("Llywelyn de Laatste") werd. Eduard I maakte van het noorden een apart prinsdom, dePrincipality of North Wales, dat direct onder het gezag van de Engelse koning viel. Hij bouwde een groot aantal reusachtige stenen kastelen, dwangburchten om de Welsh in bedwang te kunnen houden. De bekendste staan (nog steeds) inCaernarfon,Conwy enHarlech.
Tot 1535 viel Wales formeel buiten het Engelse koninkrijk. DeMarcher Lords en de Engelse koning heersten er op persoonlijke titel. Soms waren er Welshe opstanden, de meest bekende en succesvolle die vanOwain Glyndŵr, die zich liet uitroepen totPrince of Wales, tussen 1400 en 1412. In de zestiende eeuw werd deze situatie van wetteloosheid en rechteloosheid in toenemende mate als onwenselijk beschouwd, een bedreiging voor de openbare orde en de veiligheid van de Kroon.Hendrik VIII van Engeland stelde daarom in 1535 en 1542 wetten vast, tegenwoordig officieel deLaws in Wales Acts 1535–1542 genaamd, waarin het hele gebied volledig bij Engeland getrokken werd. De wetten bepaalden datWelshmen gelijkwaardig waren aan andere Engelsen maar ook dat het Engels, met uitsluiting van het Welsh, de taal van rechtspraak en bestuur zou zijn. Onder Hendrik VIII werd ook de bestuursorganisatie van deAnglicaanse Kerk aan het gebied opgelegd. Dit alles leidde tot de vorming van een Engelstalige bovenlaag. Tot 1689 was er nog eenCouncil of Wales and the Marches; daarna viel iedere bestuurlijke eenheid van het gebied weg.
Tijdens de negentiende eeuw begon Wales in versneld tempo te verengelsen, vooral in het dichter bevolkte zuiden waar zich een belangrijke mijnbouw en industrie ontwikkelde. In reactie hierop en in aansluiting met het toen gangbarenationalisme kwam er een nationale Welshe beweging op gang. Een gevolg was, dat zowel in Wales zelf als in de rest van Engeland het gebied als een apart land begon beschouwd te worden. Hiervoor ontwierp men ook nationale symbolen, zoals een vlag, wapenschild en volkslied, deHen Wlad Fy Nhadau. Daarvoor bestond oorspronkelijk niet de geringste juridische basis. Wales is geen apart prinsdom, ondanks de verwarrende titel vanPrince of Wales die de Engelse kroonprins draagt. Anders dan Schotland heeft Wales ook geen eigen valuta, rechtssysteem of onderwijssysteem. Het valt nog steeds onder het oude recht van hetkoninkrijk Engeland. Het maakte sinds 1707 deel uit van hetVerenigd Koninkrijk als deel van Engeland. In deInterpretation Act 1978 werd het gebied voor het eerst gedefinieerd als een apart land (country) maar dat bleef vooralsnog een holle frase daar er geen enkelrechtsgevolg aan verbonden was.
Na deTweede Wereldoorlog kwam het tot een zeer geleidelijke bestuurlijke verzelfstandiging. Die begon in 1947 met deCouncil for Wales and Monmouthshire, eenadviesraad met zevenentwintig benoemde leden. In 1964 werd die afgeschaft ter gelegenheid van de oprichting van deWelsh Office, een regeringsdepartement met een eigenSecretary of State for Wales. In 1979 werd in eenreferendum, beperkt tot het traditionele Wales, het voorstel verworpen tot een aparte Welshe assemblee. In 1997 echter werd in het kader van een ruimeredevolution van het Verenigd Koninkrijk, die ook Schotland omvatte, in een referendum een zodanig voorstel met 50,3% aangenomen. In 1999 werden voor het eerst verkiezingen gehouden voor deCynulliad Cenedlaethol Cymru, hetParlement van Wales met zestig leden. DeWelsh Office als zodanig werd toen afgeschaft en vervangen door deWales Office. Eerst had deze assemblee slechts zeer geringe bevoegdheden. Men mocht weinig meer dan twintig budgetposten, toegewezen door hetBritse Parlement, verder onderverdelen. In 2006 kreeg deGovernment of Wales Act 2006 rechtskracht die voorzag in een eigenWelshe regering en (ten dele door Britse goedkeuring beperkte) wetgevende bevoegdheden en in verband daarmee een eigenWelsh Seal, eenzegel om deze wetten letterlijk te bezegelen. In 2011 stemde de bevolking in een referendum voor een volledig autonome wetgevende bevoegdheid, zij het slechts op de twintig vooraf bepaalde bestuursterreinen. Daaronder vallen niet defensie, belastingen of de sociale voorzieningen. In verkiezingen voor hetEuropees Parlement fungeerde Wales als een apart kiesgebied waarin vier afgevaardigden volgens een systeem vanevenredige vertegenwoordiging gekozen werden. Dit proces van verzelfstandiging heeft ertoe geleid dat Wales sinds 1999 officieel aangeduid wordt alsconstituent country van het Verenigd Koninkrijk, naast Engeland, Schotland en Noord-Ierland.
Wales ligt in het centrale westen van het eilandGroot-Brittannië. De oppervlakte van Wales is zo'n 20.736 km², ongeveer even groot alsSlovenië. Het is ruwweg 274 km van noord naar zuid en 97 km van oost naar west. Wales wordt begrensd doorEngeland in het oosten en door de zee in de overige windrichtingen; hetKanaal van Bristol in het zuiden, hetSint-Georgekanaal in het zuidwesten en deIerse Zee in het noordwesten en noorden. Alles bij elkaar heeft Wales een kustlijn van 1200 km. Verder liggen er enkele eilanden voor de kust van Wales, waarvanAnglesey (Welsh:Ynys Môn) in het noordwesten het grootste is.
Het landschap van Wales is voor een groot deel bergachtig, vooral in het noorden en het midden van het land. De bergen zijn gevormd tijdens hetPaleozoïcum, vooral hetCambrium, en hebben verder hun vorm gekregen gedurende hetWeichselien, de laatste ijstijd. DeBrecon Beacons (Welsh:Bannau Brycheiniog) liggen in het zuiden, met dePen-y-Fan (886 meter) als hoogste punt, en vormen een verbinding met deCambrian Mountains, in het midden van Wales, die zich verder uitstrekken naar het noorden. De hoogste bergen van Wales zijn te vinden inSnowdonia National Park (Welsh:Parc Cenedlaethol Eryri) in het noorden van Wales; met deYr Wyddfa (1085 meter) als de hoogste berg.
Wales heeft slechts enkele grote steden. Deze liggen alle in het zuiden van het land:Cardiff (Caerdydd), de hoofdstad (2005: 302.000 inwoners);Swansea (Abertawe) (2005: 171.000 inwoners);Newport (Casnewydd) (2005: 117.000 inwoners). Het binnenland is dunbevolkt en heeft een ruig karakter; de landstreek Powys beslaat ongeveer dertig procent van de totale oppervlakte van Wales, maar herbergt slechts vier procent van de bevolking.
Bestuurlijk is Wales onderverdeeld in 22 hoofdgebieden (Engels:principal areas), die allemaal de bestuurlijke structuur hebben van eenunitary authority. Er zijn negen graafschappen, drie steden en tien county boroughs, elk met een vergelijkbare macht.Tussen 1889 en 1974 vormden dehistorische graafschappen de bestuurlijke indeling. Tussen 1974 en 1996 werden de graafschappen gebruikt die vanaf 1996 bekendstaan als debehouden graafschappen (Engels:preserved counties). Deze laatsten worden sindsdien alleen nog maar voor ceremoniële doeleinden gebruikt.
Op het einde van 19e eeuw en in het begin van de 20e eeuw was het zuiden van Wales een heel bedrijvige mijnstreek (vooralsteenkool). Er kwamen zelfs Belgischegastarbeiders. De sluiting van de mijnen betekende ook het einde van het economisch belang van Wales. Nu kunnen nog steeds enkele mijnen bezocht worden (onder andere het 'Big Pit National Coal Museum' inBlaenavon).
Wales is een van de minst welvarende delen van het Verenigd Koninkrijk. Armoede komt er meer voor dan in Engeland of Schotland.
Yr Eglwys yng Nghymru (de Kerk in Wales) is deanglicaansekerk in Wales en heeft 77.881 leden (ongeveer 2,5 procent van de bevolking).Undeb yr Annibynwyr Cymraeg (Unie van Welshe Onafhankelijken) is een congregationalistische kerk en heeft ongeveer 36.000 leden (1 procent van de bevolking). Het aantal leden van deEglwys Bresbyteraidd Cymru (Presbyteriaanse Kerk van Wales) is 34.819 (1 procent van de bevolking).Undeb Bedyddwyr Cymru (Baptistenunie van Wales) heeft 25.384 leden (1995, 1 procent van de bevolking). DeEglwys Gatholig Rufeinig (Rooms-Katholieke Kerk) is ook belangrijk.
.wales en .cymru werden in 2012 door Nominet UK naar voren gebracht. De definitieve goedkeuring voor beide topleveldomeinen voor Wales werd in juni 2014 door ICANN verleend.
Op 30 september 2014 heeft de Llywydd van de Senedd Senedd-websites en andere sites officieel verplaatst naar nieuwe ".cymru" en ".wales" -domeinen die geografische topleveldomeinen zijn die specifiek zijn voor Wales. Wales Online, Daily Post, de Welsh Rugby Union, het Millennium Stadium, Bloc, Gwalia, Atlantic PLC, Orchard en Portmeirion waren onder andere die ook overstapten naar de domeinen. Deze werden beschikbaar voor iedereen op St David's Day 2015.
Een gefaseerde lancering van de nieuwe domeinen was gepland, waarbij merkhouders in eerste instantie in aanmerking kwamen om een aanvraag in te dienen. De algemene beschikbaarheid werd in het voorjaar van 2015 verwacht. Early adopters van de domeinen zijn onder meer de Welshe regering en het mannenkoor Only Men Aloud!.
.svg){kind=icon}
.jpg)
.svg)
