Hetvoetbalelftal van de Sovjet-Unie was een team vanvoetballers dat deSovjet-Unie vertegenwoordigde in internationale wedstrijden vanaf1923 tot1991, toen het land werd ontbonden.
Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 werd het elftal voortgezet onder de naamGemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS).Estland,Letland enLitouwen waren geen lid van het GOS en hadden al eerder een eigen nationaal elftal opgericht. Het voetbalelftal van de GOS deed mee aan hetEK 1992 aangezien de Sovjet-Unie zich daarvoor al geplaatst had. Na dat EK hield het voetbalelftal van de GOS op te bestaan en richtte elk land zijn eigen voetbalbond en -elftal op:
In augustus 1923 speelde een selectie van deRussische SFSR tegenZweden en won met 2-1. De eerste officiële wedstrijd van de Sovjet-Unie vond echter pas een jaar later plaats in november 1924 tegenTurkije. Er werd ook nog een wedstrijd gespeeld inAnkara dat jaar. Hierna speelde de club geen officiële interlands meer tot aan deOlympische Spelen van 1952. Er werden in de jaren dertig wel enkele vriendschappelijke wedstrijd gespeeld tegen Turkije. Op de Spelen werd eerst Bulgarije uitgeschakeld. In de tweede ronde stonden ze 5-1 achter tegen Joegoslavië, maar in het laatste kwartier konden ze nog terugkomen tot 5-5. Er volgden verlengingen waarin niet gescoord werd. In deze tijd beslisten penalty's nog niet over de afloop maar kwam er een replay, die Joegoslavië met 3-1 won. Vier jaar later nam de Sovjet-Unie wraak door de Olympische finale te winnen tegen Joegoslavië, dankzij een doelpunt vanAnatoli Iljin in de finale. Omdat er geen profvoetballers in de Sovjet-Unie waren, evenals in de andere landen van Oost-Europa konden deze landen in tegenstelling tot de West-Europese landen met hun sterkste elftal aantreden op de Olympische spelen waardoor zijn ook bijna altijd de medailles veroverden.
Op 23 juni 1957 speelde het land voor het eerst eenWK-kwalificatiewedstrijd, die met 3-0 gewonnen werd tegenPolen. In Polen werd verloren en beide landen wonnen tegen Finland, waardoor er een beslissende wedstrijd gespeeld werd op neutraal terrein inLeipzig. Hier won de Sovjet-Unie met 2-0 en plaatste zich zo voor hetWK in Zweden. Op het WK zaten de Sovjets in de groep metEngeland,Brazilië enOostenrijk, dat op het vorige WK derde was geworden. Na een gelijkspel tegen de Engelsen konden ze winnen van Oostenrijk. Tegen Brazilië brachtVavá degoddelijke kanaries al na drie minuten op voorsprong en in de tweede helft scoorde hij nogmaals, maar de kwalificatie voor de kwartfinale, tegen gastland Zweden, was binnen. De Zweden wonnen met 2-0 en knikkerden de Sovjets uit het toernooi.
Twee jaar later werd het allereersteEK georganiseerd, toen nog een veel kleinere competitie dan nu. Niet alle landen in Europa schreven zich in en dekwalificatie begon al in de 1/8ste finale. TegenHongarije werd twee keer gewonnen. In de kwartfinale zouden ze het opnemen tegen Spanje, maar Spanje wilde niet afreizen naar de Sovjet-Unie vanwege de betrokkenheid die het land had in deSpaanse Burgeroorlog. Hierop werd de Sovjet-Unie tot winnaar uitgeroepen. In deze tijd werd een gastland voor het EK gekozen uit de vier teams die zich geplaatst hadden en Frankrijk had de eer het eerste EK te mogen organiseren. In de halve finale werdTsjecho-Slowakije met duidelijke 0-3 cijfers verslagen, waaronder twee goals vanValentin Ivanov. In de finale stonden ze tegenover Joegoslavië, dat kort voor de rust voorkwam. In de tweede helft konden de Sovjets nog twee keer scoren waardoor zijn tot allereerste Europees kampioen gekroond werden.
De ploeg kwalificeerde zich erg makkelijk voor hetWK in Chili en won daar meteen van Joegoslavië. In de tweede wedstrijd leek de overwinning al na elf minuten beklonken, maarColombia vocht terug en zelfs na de 4-1 kwamen ze opzetten en maakten ze nog 4-4, door enkele blunders van doelmanLev Jasjin. De derde wedstrijd tegenUruguay werd wel gewonnen, dankzij onder andere Ivanov, die al in alle drie de wedstrijden gescoord had. KapiteinIgor Netto liet zelfs een onterecht doelpunt vanIgor Tsjislenko dat de scheidsrechter eerst goedgekeurd had, afkeuren toen de Uruguayaanse doelman protesteerde en Netto hem gelijk gaf. Net zoals vier jaar geleden troffen de Sovjets in de tweede ronde het gastland en ook deze keer was deze te sterk en eindigde het toernooi in de kwartfinale.
Op weg naar hetEK 1964 werden Italië en Zweden uitgeschakeld.Viktor Ponedelnik was met drie goals beslissend in de kwalificatie. Op het EK in Spanje werdDenemarken met 0-3 verslagen. In de finale kwam gastland Spanje al snel op voorsprong.Choesainov maakte al snel gelijk maar later scoorde Spanje het winnende doelpunt.
Dankzij spelers alsSlava Metreveli enAnatoli Banisjevski plaatste de Sovjet-Unie zich met verve voor hetWK 1966. Daar werdNoord-Korea in de eerste wedstrijd met 3-0 verslagen. Daarna zette Tsjinlenko Italië opzij en konden ze ook winnen van Chili, waardoor ze als groepswinnaar naar de kwartfinale gingen. De Hongaren vielen aan maar keeperLev Jasjin moest zich maar één keer omdraaien terwijl de Sovjets twee keer konden scoren. In de halve finale wachtte hetWest-Duitsland van de nog jongeFranz Beckenbauer. De Duitsers kwamen 2-0 voor,Porkoejan kon nog de aansluitingstreffer maken, maar ze kwamen niet meer op gelijk hoogte. In de wedstrijd voor de derde plaats namen ze het op tegen het Portugal vanEusébio, die al na twaalf minuten een strafschop omzette.Malofejev kon wel nog de gelijkmaker binnen trappen, maar kort voor het einde scoorde Portugal nog een keer waardoor de Sovjets vierde eindigden.
In dekwalificatie voor hetEK 1968 werden ze groepswinnaar en verloren dan in de kwartfinale de heenmatch met 2-0 van Hongarije. In de terugmatch kregen ze hulp van de Hongaren die een owngoal maakten en na goals vanMoertaz Choertsilava enAnatolij Bysjovets plaatsen ze zich voor de derde keer op rij bij de laatste vier. Op het EK moesten ze het opnemen tegen gastland Italië. Na 120 minuten stond het nog 0-0 en in deze tijd werden nog geen strafschoppen genomen om de wedstrijd te beslissen. De regel was dat er dan viakop of munt geloot werd wie door mocht gaan.Albert Sjesternjov koos voor munt en het was kop waardoor de Sovjets de troostfinale speelden en verloren van hetEngeland vanBobby Charlton.
Het land plaatste zich probleemloos voor hetWK 1970 en speelden daar eerst gelijk tegen gastlandMexico. In de tweede wedstrijd werdBelgië met 4-1 weggespeeld en ook El Salvador werd verslagen. Bisjovets scoorde vier keer in de groepsfase. In de kwartfinale verloren ze dan na verlengingen vanUruguay. Bij dekwalificatie voor hetEK 1972 zaten ze bij Spanje in de groep. InMoskou kon de Sovjet-Unie winnen, maar na een gelijkspel tegenNoord-Ierland kon het nog link worden in de laatste wedstrijd tegen Spanje. Een beresterkeJevgeni Roedakov liet geen goal binnen en de Sovjets gingen als enige land in Europa voor een vierde keer op rij naar het EK. In België zetteKonkov de Hongaren opzij, maar in de finale botsen ze op een sterk West-Duitsland, waarGerd Müller twee keer kon scoren. Op deOlympische Spelen in München speelden ze de troostfinale tegen Oost-Duitsland.Blochin en Choertsilava scoorden, maar daarna konden ook de Oost-Duitsers nog twee keer scoren. Beide landen kregen later de bronzen medaille.
Hierna kon het land zich voor het eerst niet plaatsen voor het WK. In de kwalificatie werden ze nochtans groepswinnaar, maar het land moest een internationale barrage spelen tegenChili. Door demilitaire staatsgreep vanAugusto Pinochet achtten de Sovjets het niet veilig in Chili en kwamen niet opdagen. DeFIFA, die het wel veilig achtte diskwalificeerde hierop de Sovjet-Unie. Kwalificatie voor het EK moest geen problemen opleveren. Met Oleh Blochin had het land een van de betere spelers in Europa in huis enDinamo Kiev had in 1975 zowel deEuropaucp II als deSuper Cup gewonnen. Echter verloren de Sovjets in de heenwedstrijd van Tsjecho-Slowakije dankzij goals vanMóder enPanenka. Bij de terugwedstrijd in Kiev zorgde Móder net voor de rust voor een 0-1 achterstand.Leonid Boerjak kon wel de gelijkmaker binnen trappen maar Móder scoorde daarna opnieuw. Net voor het einde scoorde Blochin nog, maar een tweede opeenvolgende uitschakeling was een feit. Enig lichtpunt, hoewel minder prestigieus was de bronzen medaille op hetOlympische Spelen in de troostfinale tegenBrazilië.
Ook voor hetWK 1978 kwalificeerden ze zich niet na nederlagen tegen Hongarije en Griekenland. Voor deEK-kwalificatie zat de Sovjet-Unie opnieuw met Hongarije en Griekenland in de voorronde en nu ook met Finland. Na een overwinning op Griekenland liep het helemaal mis en uiteindelijk eindigden ze zelfs laatste. In de laatste thuiswedstrijd tegen Finland moest het team zelfs voor een nagenoeg leeg thuisstadion spelen. Slechts 1500 supporters wilden hun team nog zien in het Lenin-stadion dat plaats bood aan 90.000 toeschouwers. Voor de derde keer op rij behaalden ze wel een bronzen medaille op deOlympische Spelen, maar zo'n grootste prestatie was dat ook niet gezien ze daar met hun eerste elftal aantraden.
De volgende kwalificatiecampagne verliep dan gelukkig beter en deze keer plaatste de generatie van Oleh Blochin zich met voorsprong voor hetWK in Spanje. De meeste spelers kwamen van het Oekraïense Dinamo Kiev en het Georgische Dinamo Tbilisi. Na een nederlaag tegen Brazilië volgde een 3-0 overwinning op Nieuw-Zeeland. In de laatste groepswedstrijd werd gelijkgespeeld tegen Schotland en gingen ze door een beter doelsaldo dan de Schotten naar de volgende groepsfase. Hier wonnen ze dankzij een doelpunt vanChoren Oganesjan van België. Tegen Polen bleef het 0-0, maar omdat de Polen met 0-3 van België gewonnen had waren de Sovjets uitgeschakeld.
Voor de volgendeEK-kwalificatie zat de Sovjet-Unie weer bij de Polen in de groep. De Polen lieten al snel steken vallen en met een owngoal tegen de Sovjet-Unie zorgden ze zelf voor hun uitschakeling. Portugal werd de onverwachtte concurrent voor de groepszege. Sinds 1966 had het land niets meer gepresteerd en in Moskou werden ze met 5-0 wandelen gestuurd. Blochin,Demjanenko enTsjerenkov leken op ramkoers voor het EK, maar buiten de pandoering tegen de Sovjets hadden ze Portugezen ook alles gewonnen. Voor 75.000 Portugezen gingen de Sovjets in hun laatste wedstrijd kopje onder nadatRui Jordão een wel erg gemakkelijk gegeven strafschop omzette en zo met de groepswinst aan de haal ging.
De Sovjetmotor sputterde ook voor hetWK 1986. Uit presteerden ze bijna niets, twee nederlagen en twee gelijke spellen. BondsoachEdoeard Malofejev werd zelfs ontslagen en vervangen doorValeri Lobanovski. Thuis kon het land telkens nipte zeges behalen en werd tweede in de groep achter Denemarken en plaatste zich voor het WK. In Mexico werd Hongarije in de openingswedstrijd met 6-0 opzij gezet. Na een gelijkspel tegen Frankrijk en een overwinning op Canada ging de USSR als groepswinnaar naar de 1/8ste finale tegen België, wat uitgroeide tot een gedenkwaardige wedstrijd.Igor Belanov bracht zijn team twee keer op voorsprong, maarEnzo Scifo enJan Ceulemans brachten de Belgen telkens langszij. In de verlengingen scoorden de Belgen nog twee keer. Eén minuut na de 2-4 maakte Belanov zijn derde treffer van de wedstrijd, maar dit mocht niet meer baten.
Dekwalificatie voor hetEK 1988 verliep vlot, al begonnen ze met een gelijkspel tegen IJsland. Op het EK begonnen de Sovjets met een overwinning op Nederland, dat na twee WK's en een EK te missen weer een rentree maakte bij de elite. Ierland, dat in de eerste wedstrijd van Engeland won slaagde erin om op voorsprong te komen tegen de Sovjets.Oleg Protasov kon wel nog de gelijkmaker binnen trappen. In de derde wedstrijd zetteAlejnikov zijn land al snel op voorsprong, maar EngelsmanTony Adams maakte in de 16de minuut al de gelijkmaker.Aleksej Michailitsjenko maakte nog voor het half uur de 1-2 en in de tweede helft scoordeViktor Pasoelko de overtuigende 1-3 binnen. In de halve finale zettenLitovtsjenko en Protasov de Italianen opzij en in de finale wachtte opnieuw Nederland.Ruud Gullit enMarco van Basten zorgden voor een 2-0 overwinning voor de Nederlanders.
De Sovjets kwalificeerden zich voor hetWK in Italië in een zwakke groep, maar lieten toch af en toe al steken vallen. Door deperestrojka konden voor het eerst Sovjets in het buitenland gaan voetballen, maar door de aanpassing werden ze daar niet allemaal gelukkiger van. De openingswedstrijd tegen Roemenië werd verloren ondanks dat zij hun sterspeler Hagi misten. In de tweede wedstrijd traden ze aan tegen uittredend wereldkampioen Argentinië, dat in zijn eerste wedstrijd door Kameroen verslagen werd. De Argentijnen zetten de scheve situatie recht en nadat Kameroen een dag later won van Roemenië waren de Sovjets al zo goed als zeker uitgeschakeld. Het grootste land ter wereld kon het toernooi met opgeheven hoofd verlaten door in de laatste wedstrijd groepswinnaar Kameroen met 0-4 te verslaan.
Het elftal plaatste zich ook voor hetEK 1992 en hielden Italië daarvan weg, maar op 31 december 1991 hield de Sovjet-Unie op te bestaan. Het team dat zich plaatste deel wel nog mee aan het EK als hetGemenebest van Onafhankelijke Staten. Ze werden laatste op het EK en na het EK gingen alle landen als onafhankelijke staten verder voor de volgende WK-kwalificatie, de Sovjet-Unie was nu geschiedenis.
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)