Uruguay, officieel deRepubliek ten oosten van de Uruguay (Spaans:República Oriental del Uruguay) is een land inZuid-Amerika. De naam wordt uitgesproken alsOeroegwaj, in het Nederlands ligt de klemtoon meestal op de eerste lettergreep, in het Spaans op de laatste. Uruguay werd in 1828 een onafhankelijkerepubliek en kreeg in 1830 een grondwet en een parlement. Sinds 1967 is Uruguay een republiek met eentweekamerparlement.
Uruguay is lid van deUnie van Zuid-Amerikaanse Naties. Volgens deTransparency International is Uruguay het minstcorrupte land vanLatijns-Amerika[4], met een score van 7,4 op een tienpuntenschaal. De politieke en werkomstandigheden in Uruguay behoren al sinds 1900 tot de vrijste van het continent, afgezien van een bloederige dictatuur in de jaren 70. Uruguay wordt ook het Zwitserland van Zuid-Amerika genoemd.
Uruguay maakte van 1816 tot 1828 deel uit van deVerenigde Provincies van de Río de la Plata. Op 25 augustus 1825 werd de onafhankelijkheid uitgeroepen, maar pas in 1828 was Uruguay daadwerkelijk vrij.
Uruguay is naSuriname het kleinste land van het Zuid-Amerikaanse continent. Het landschap varieert van heuvelachtig tot uitgestrekt vruchtbaar laagland richting de kust met veel grasland, dat ideaal is voorveeteelt. Het hoogste punt van het land is deCerro Catedral met 514 meter. In het zuidwesten ligt deRío de la Plata ("Zilverrivier"), de uitmonding van deUruguay die de westelijke grens vormt.
Uruguay kent een viertal hoofdstroomgebieden: dat van de Uruguay in het (noord)westen, dat van deRío Negro in het midden van het land, dat van de Rio de la Plata en de Atlantische oceaan in het zuiden en ten slotte dat van deMerínlagune in het oosten.
Het land kent eenvochtig subtropisch klimaat (KöppenCfa, ook welwarm zeeklimaat genoemd), met temperaturen die gemiddeld hoger liggen dan in Nederland of België. Temperaturen onder het vriespunt zijn vrijwel onbekend. Wel komen er soms snelle weersveranderingen met de bekendepampero, een windvlaag vanuit depampa's inArgentinië.
Er zijn geen droge periodes in Uruguay, het hele jaar door regent het. In de winter ongeveer 80/85 millimeter per maand en in de zomer ongeveer 75 millimeter per maand.
Het Uruguayaanse bevolkingscijfer nam tussen 1961 en 2005 met bijna 1 miljoen toe
De oorspronkelijke bewoners van Uruguay waren deCharrúa, eennomadischindianenvolk dat leefde aan de oevers van deRío de la Plata. Van dit volk zijn er nauwelijks afstammelingen overgebleven. Gedurende de komst van meerEuropesekolonisten werden vele leden van het volk vermoord of geïntegreerd in de koloniale culturen. Vele van de overgebleven Charrúa werden in1831 door de toenmaligeUruguayaanse presidentJosé Fructuoso Rivera en zijn gevolg vermoord, nabij de Salsipuedes-beek. Weinigen wisten dit te overleven. Wel hebben veel Uruguayanen een verre voorouder afkomstig uit dit volk.
In1917 werd descheiding van Kerk en Staat doorgevoerd en religie is uit het openbaar leven verdrongen. Uruguay heeft officieel geen christelijke feestdagen; zo wordt op Kerstmis de 'Dag van het gezin' gevierd.
HetPalacio Legislativo, de zetel van het parlement inMontevideo
De huidige parlementaire constitutie, waarin een grote rol is weggelegd voor rechterlijke controle, ontstond in 1967. Depresident is zowel staatshoofd als hoofd van de regering en wordt samen met de vicepresident gekozen voor een termijn van vijf jaar. De Uruguayaanse grondwet staat geen twee opeenvolgende termijnen voor een president toe. Het totale ministerskabinet bestaat uit 15 leden. Deze ministers worden aangewezen door de president.
Hetparlement kent een tweekamerstelsel: deSenaat (Cámara de Senadores) bestaat uit 30 senatoren, geleid door de vicepresident, en de Kamer van Afgevaardigden (Cámara de Representantes), bestaande uit 99 leden. Zij worden allen eens per vijf jaar gekozen door het volk.
Tot 2004 leidden deNationale Partij en met name deColoradopartij afwisselend het land. Vervolgens was tot 2020 deFrente Amplio aan de macht, een coalitie van verschillende linksgeoriënteerde partijen (Encuentro Progresista,Frente Amplio enNueva Mayoría). Namens deze coalitie bekleeddenTabaré Vázquez (2005-2010),José Mujica (2010-2015) en nogmaals Vázquez (2015-2020) het presidentschap. De huidige president van Uruguay is sinds 2025Yamandú Orsi namens de coalitieBreed Front. Hij volgdeLuis Alberto Lacalle Pou van de Nationale Partij op.[5]
Uruguay is ingedeeld in19 departementen (Departamentos). De eerste departementen werden gevormd aan het begin van de 19e eeuw; het jongste departement,Flores, dateert uit 1885. De departementen worden geleid door eenintendente municipial. De wetgevende macht is op departementaal niveau in handen van het parlement, maar vanwege decentralistische staatsstructuur is de macht van deze parlementen beperkt. De departementen zijn verder onderverdeeld in gemeenten, (municipios).
De uitgestrekte vlaktes van Uruguay lenen zich bij uitstek voorveeteelt. Vlees en wol zijn de voornaamste exportproducten. Dewijnbouw in Uruguay neemt de vierde plaats in op het Zuid-Amerikaanse continent. Tussen 1870 en 1970 heersten rust, stabiliteit en welvaart, waaraan het land zijn bijnaam ontleende van hetZwitserland van Zuid-Amerika.
De militaire dictatuur, de bureaucratische verstarring en de uitzichtloosheid leidden vanaf dejaren 80 tot een vlucht van jongeren uit het land. Het "bejaardentehuis van Amerika", werd de nieuwe bijnaam. De economische ineenstorting vanArgentinië sleepte Uruguay mee: tussen2002 en2004 daalde hetbruto binnenlands product met 11%.
In de week voorPasen (laSemana Santa) gaan veel Uruguayanen op vakantie, voornamelijk naar binnenlandse bestemmingen zoals de kust en deheetwaterbronparken nabijSalto. Deze week wordt ook wel "(semana de) turismo" (de toeristische week) genoemd door het vele toerisme. Uruguay staat ook wel bekend vanwege de luxe hotels en casino's.
Uruguay heeft voor zijn inwonertal een rijkcultureel erfgoed. Een van de bekendste literaire werken isAriel vanJosé Enrique Rodó (1871-1917). Het boek uit 1900 gaat over het behoud van spirituele waarden tijdens materiële en technische vooruitgang.Florencio Sánchez (1875-1910) schreef toneelstukken over sociale problemen, die rond 2010 nog steeds uitgevoerd worden.Juan Zorrilla de San Martín (1855-1931) schreefepische gedichten over de geschiedenis van Uruguay. Juana de Ibarbourou (1895-1979) en Delmira Agustini (1866-1914) waren tevens bekende dichters.
Detango en demilonga behoren niet alleen tot het muzikale erfgoed van Argentinië, maar ook tot dat van Uruguay. Andere kenmerkende muziekstijlen zijn decandombe, een oppercussie gebaseerde muziek- en dansstijl, en demurga, een vorm vanmuziektheater. Degitaar is een veelvuldig gebruikt instrument in de Uruguayaanse muziek. In modernere muziekstijlen, zoals rock encanto popular, komen vaak kenmerken uit de traditionele stijlen terug.
De populairste sport in Uruguay isvoetbal. Hetnationale voetbalelftal is tweemaalwereldkampioen voetbal geworden, namelijk in eigen land in1930 en inBrazilië in1950. Bij de editie van 1930, het allereerste wereldkampioenschap voetbal, was Uruguay tevens het gastland. Het land wist ook vijftienmaal deCopa América, het Zuid-Amerikaans kampioenschap voetbal, te winnen. DePrimera División is de hoogste voetbalcompetitie.
Uruguay nam in1924 voor het eerst deel aan deOlympische Spelen. In2008 nam het voor de 19e keer deel aan de Zomerspelen; in 1998 deed het land voor het eerst en voorlopig voor het laatst mee aan de Winterspelen. Er werden tien medailles behaald, alle op de Zomerspelen, waaronder twee gouden (beide bij het voetbal in 1924 en 1928).
Hoewel de Uruguayaanse keuken lijkt op de Argentijnse, zijn er duidelijk eigen tradities te onderscheiden. In elk huis is (mits er genoeg ruimte is) een grote barbecue te vinden, die met hout wordt aangemaakt. Eerst wordt het hout verbrand naast de gril in een korf, vervolgens worden de smeulende, verkoolde houtresten onder de gril gebracht, zodat het vlees kan braden. Er wordt voornamelijk vlees gegrild;asado (enorme lap vlees, afkomstig van de ribbenkast van een koe),chorizo (kruidige worst) enmorcilla (bloedworst) zijn voorbeelden van wat er zoal gegeten wordt. Rundvlees is het populairst, maar ook kip, varkens- en schapenvlees is populair. Gedurende het gehele jaar, maar vooral populair op feesten en feestdagen, worden dezeasados gemaakt en/of eenparrillada (gegrilde organen).
Wat verder niet zo zeer typisch Uruguayaans maar populair is, ismaté. Wat de Uruguayaan onderscheidt van de Argentijn en de Braziliaan, is dat de Uruguayaan zijn thermosfles met maté overal mee naartoe neemt. Argentijnen drinken maté vooral thuis, net zoals Brazilianen. Op straat zie je veel mensen lopen met in de hand hun maté (dat is de beker, het goedje dat er in zit heetyerba) met onder hun oksel hun thermosfles. Verder is yerba in Uruguay sterk en bitter, in vergelijking met Braziliaanse yerba, die een stuk zachter van smaak is. In Uruguay wordt yerba geproduceerd, maar het grootste deel komt uit Brazilië (ook de zogenaamde Uruguayaanse yerba).
Enkele snacks zijn:empanadas (bladerdeeg met vulling, meestal pittig gehakt of ham en kaas),panchos (hotdog met meestal gesmolten kaas er over in combinatie met mayonaise en mosterd) entorta (hartige taart met vulling, voornamelijk ham en kaas).
Verder heeft Uruguay zijn eigenhamburger, dechivito (letterlijk:kleine geit). In een chivito zit eigenlijk geen hamburger, maar een stuk rundvlees dat taaier is dan een hamburger. De samenstelling van een chivito is: broodje met daarop gesmeerd een mengsel van olijven, paprika en tomatensaus, tomaten, sla, gebakken ei, het eerder genoemde vlees, mayonaise en ui. Chivitos zijn alleen in Uruguay te verkrijgen of in Argentinië onder de naamchivito Uruguayo.
