Universiteit van Harderwijk (ook: Academie te Harderwijk of: Academie des vorstendoms Gelre en graafschaps Zutphen)
Linnaeustorentje
Latijnse naam	'Academia Gelro-Zutphanica' of 'Ducatus Gelriae & Comitatus Zuthphaniae Academia'
Locatie	Harderwijk,Nederland
Coördinaten	52° 21′ NB, 5° 37′ OL
Opgericht	1648
Opgeheven	1811
Detailkaart
Portaal    Onderwijs

DeUniversiteit van Harderwijk (ookGelderse Universiteit ofAcademie te Harderwijk) was een Nederlandseuniversiteit gevestigd inHarderwijk van1648 tot1811.

De universiteit werd ten tijde van deRepubliek der Zeven Verenigde Nederlanden door deStaten van Gelre gesticht in 1648, bij het einde van deTachtigjarige Oorlog. De universiteiten vanLeiden (1575),Franeker (1585),Groningen (1614) enUtrecht (1636) waren al eerder gesticht. De Gelderse Academie in Harderwijk werd daarmee de vijfde universiteit in Nederland. Zij zou niet groot worden, met hoogstens zestig nieuwe studenten per jaar, en een totaal van niet meer dan 150.

In de tijd vanLinnaeus, een beroemde 18e-eeuwse Zweedse promovendus van deze universiteit, kon inZweden dedoctorsgraad niet behaald worden. Veel afgestudeerden gingen naar de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, waar deuniversiteiten een goede reputatie hadden. De rijken reisden gewoonlijk naarLeiden; minder gefortuneerden gingen naar Harderwijk, waar depromotie minder kostbaar was en sneller verliep. Een gedichtje luidde:

Harderwijk is een stadje van negotie,
men koopt er bokking en bullen van promotie.^[1][2]

Het gemakkelijke promoveren lokte veel studenten naar de universiteit, al was het vaak voor korte tijd.Tijdens deFranse bezetting werd de universiteit opgeheven.Koning Willem I probeerde in 1815 de universiteit, net als deUniversiteit van Franeker, nog nieuw leven in te blazen, door haar te heroprichten alsRijksathenaeum. In 1818 sloot dit Rijksatheneum zijn deuren echter alweer, en verdween het instituut.

Bekendepromovendi vanHarderwijk (jaar van promotie):

• De HongaarsefilosoofJános Apáczai Csere (1651)
• De graficus en juristRomeyn de Hooghe (1689)
• DeontdekkingsreizigerJacob Roggeveen (1690)
• DemedicusHerman Boerhaave (1693)
• De ZweedseplantkundigeCarl Linnaeus (1735)
• DestaatsmanHerman Willem Daendels (1783)
• De waterbouwkundig en militair ingenieurCornelis Rudolphus Theodorus Krayenhoff (1784)
• DedichterA.C.W. Staring (1787)

Bekende hoogleraren in Harderwijk waren onder meer:Jan Bleuland,Petrus Bondam,Johan van der Does,David de Gorter,Petrus de Greve,Joan Melchior Kemper,Herman Muntinghe,Johannes Pontanus,Caspar Reinwardt,Adriaan Reland,Caspar Reuvens,Arnoldus Rotgers,Alexander Tollius,Cornelius Tollius,Herman Tollius,Meinard Tydeman,Jacob Vosmaer,Annaeus Ypeij.

In de binnenstad van Harderwijk zijn nog steeds enkele gebouwen van de voormalige universiteit te zien, zoals eensnijcamer (in het gebouw van het huidigeMarius van Dokkum Museum)^[3] en het bekendeLinnaeustorentje. HetStadsmuseum Harderwijk heeft een zaal aan de universiteit gewijd.^[4]

• Het imago van de universiteit van Harderwijk heeft een uitdrukking opgeleverd: in vroeger tijden werd van iemand wiens wetenschappelijke reputatie bedenkelijk was ook wel gezegd dat hij 'van de Universiteit van Harderwijk' kwam.^[5]
• Aan het eind van de 20e eeuw vertolkteAart Staartjes in het Nederlandse kinderprogrammaHet Klokhuis professorFetze Alsvanouds van de Universiteit van Harderwijk.

• Lijst van voormalige universiteiten

• Universiteit van Harderwijk niet in de top 100?. Beschrijving van het archief van de Universiteit van Harderwijk (Gelders Archief)

• Universiteit van Harderwijk