Eentypefout,typfout oftikfout, informeel vaak afgekort alstypo naar het Engelsetypographical error[1], is een onbewuste fout die wordt gemaakt tijdens hettypen. Het zijn geen fouten die gemaakt worden door onwetendheid of te geringe kennis van de taal of spelling, maar fouten die worden gemaakt doordat een vinger verkeerd neerkomt op een toets van hettoetsenbord of, in het verleden, van deschrijfmachine.
Typefouten worden vooral zichtbaar als er letters ontbreken of te veel zijn, of als een letter vervangen is door een (op het toetsenbord naastgelegen) leesteken. Als het aantal letters klopt, wordt over veel typefouten heen gelezen, vooral als slechts een paar letters van plaats verwisseld zijn (dit kan gebeuren bij snelle typers die met meerdere vingers typen, door de toetsen net in de verkeerde volgorde aan te slaan). Soms worden typefouten gemaakt doordat iemand een toetsenbord met een andere indeling gebruikt dan hij of zij gewend is (bijvoorbeeldAZERTY in plaats vanQWERTY).
Voordat de digitale tekstverwerking haar intrede deed, werd er direct op papier getypt. Detypistes deden dan ook hun uiterste best om zo min mogelijk typefouten te maken. Als er toch een fout gemaakt was, bestonden er allerhande middelen om deze te corrigeren; in eerste instantie door gebruik van gum, later door een vloeistof waarmee een letter wit kon worden gelakt:Tipp-Ex. Ook werd soms een folie gebruikt die een witte afdruk achterliet: dezelfde letter moest dan weer op dezelfde plaats getypt worden zodat de foute letter werd afgedekt en de juiste letter eroverheen kon worden getypt. Later kwamen er zelfs gekleurde lakken voor gebruik op gekleurd papier. De modernste typemachines hadden een ingebouwd correctielint. De toets om het lint te gebruiken, was een voorloper van de 'backspace'-toets die op toetsenborden aanwezig is.
Meestal worden typefouten gemaakt terwijl de schrijver wel de juistespelling kent, maar soms worden er andere fouten gemaakt,spelfouten genoemd. Een spelfout, zoalsspelvaud, wordt niet veroorzaakt door een verkeerd gebruik van het toetsenbord, maar doordat de schrijver de juiste spelling niet kent (of in dit geval opzettelijk een verkeerde spelling gebruikt). Een historische spelfout die vaak gemaakt werd, istypfout. Tot 2015 vermeldde hetGroene Boekje alleen de vormtypefout, net als bijtypemachine — terwijl het welik typ enjij typt is. Na 2015 werd ooktypfout opgenomen.[2]
In deSpellingwijzer Onze Taal worden beide vormen goedgekeurd, maar wordt de voorkeur gegeven aan de spellingtypfout.[3]
Bij de opkomst vanUsenet en hetWorld Wide Web als populaire vorm van massacommunicatie gingen veel mensen het toetsenbord gebruiken die daar niet ervaren mee waren of er niet voor waren opgeleid. Er ontstond een cultuur waarbij typefouten in deze informele communicatie door de vingers werden gezien. Zo zullen de meeste mensen niet vallen over een typefout in eene-mail.
Met de invoering van de spellingcontrole intekstverwerkers is het mogelijk om sommige typefouten automatisch te laten corrigeren. Zo kunnen de meeste tekstverwerkers de veel gemaakte omwisselingeht direct verbeteren naarhet. De programma's zijn echter verre van perfect. Ze kijken meestal alleen naar individuele woorden, niet naar hetzinsverband. Deze functie komt langzaam maar zeker wel steeds vaker voor, maar is verre van perfect. Bovendien zal een spellingcontrole waarschijnlijk nooit een typefout in bijvoorbeeld een jaartal kunnen ontdekken, noch typefouten die binnen een bepaaldewoordsoort weer een geldig woord opleveren (bijvoorbeeldleken in plaats vankeken; ook veeldt-fouten vallen in deze categorie, doordatpersoonsvorm endeelwoord worden omgewisseld, waardoor een verkeerd gespelde vorm niet als fout herkenbaar is).
Zelfs waar de spellingcontrole wel met de zinsbouw probeert rekening te houden, is het resultaat vaak teleurstellend. Dat komt met name doordat een programma voor spellingcontrole nog onvoldoende in staat is de gehelesyntaxis van een zin te onderkennen. Vaak verdisconteert het alleen woordvolgorde of woordnabijheid. In een taal als het Nederlands kan dat bijvoorbeeld grote problemen opleveren bij de combinatie van onderwerp en gezegde, die, afhankelijk van de zinsoort, in sterk uiteenlopende volgorden optreden.
