Dorp inNederland![]() | |||
---|---|---|---|
(Details) | |||
Situering | |||
Provincie | Gelderland![]() | ||
Gemeente | Voorst![]() | ||
Coördinaten | 52° 14′ NB, 6° 6′ OL | ||
Algemeen | |||
Oppervlakte | 21,05[1] km² | ||
- land | 20,94[1] km² | ||
- water | 0,11[1] km² | ||
Inwoners (2023-01-01) | 13.865[1] (659 inw./km²) | ||
Woningvoorraad | 6.128 woningen[1] | ||
Overig | |||
Woonplaatscode | 2611 | ||
|
Twello (Nedersaksisch:Twelle) is eendorp met circa 13.865 inwoners in de gemeenteVoorst, in de Nederlandse provincieGelderland. Het dorp is gelegen in de landelijke omgeving tussen de stedenDeventer enApeldoorn, dicht bij de rivier deIJssel. Het gemeentehuis van de gemeente Voorst staat in Twello.
In de 14e eeuw heette het Twenlo, maar andere vormen komen ook voor zoals:Twelle,Twelloe,Twelloo,Twenle,Twenlo enTwenloe. Iedere keer zijn er twee woorden te herkennen namelijk"twee" en"loo", wat zoiets betekent als twee bossen of dubbelbos.
Twello ligt, heden ten dage althans, inderdaad tussen twee bossen. De bossen van de landgoederen Grote Noordijk, Kleine Noordijk en de Steltenberg liggen ten zuiden van het dorp terwijl aan de noordkant de bossen van de landgoederenHunderen,De Flierkamp, Sterrebosch,Kruisvoorde,de Parckelaer en het Bruggenbosch gelegen zijn.
Door diverse opgravingen in Twello van bewerktvuursteen en de ontdekking van eenurnenveld met kringgreppelgraven, is vasgesteld dat er al permanente bewoning was in Twello gedurende 1000-500 v.Chr. (eindebronstijd begin van deijzertijd).
De naam Twello komt het eerst voor in een rekening van deUtrechtse St. Pietersproosdij in 1298. Toen dook ook het kasteel 'Veenhus' op, de voorganger vanHackforts Veenhuis. De eerste bewoners waren boeren die land kochten van de graaf vanGelre. Zij hadden kleine akkerbouw- en veeteeltboerderijtjes. Toen men de afwatering en de waterstand beter onder controle had, werden de boerenbedrijven steeds groter.
In 1600 was Gelre onderverdeeld in drie kwartieren, waaronder dat vanZutphen (de Graafschap). Het kwartier waar Twello onder viel, hetKwartier van Veluwe, was ook onderverdeeld in schoutambten, richterambten en vrije heerlijkheden.
Het schoutambt Voorst werd bestuurd door eenschout en zijn onderschouten. Onder Voorst vielen verscheidenebuurschappen, waaronder die van Twello. Andere buurtschappen warenGietelo,Schadewijk,Silvolde,Terwolde,Tuil enWilp. Zowel Terwolde als Twello was al in de middeleeuwen een kerkdorp. Wilp dateert van 765, toenLebuïnus er een kapelletje stichtte.
De ambtsjonkers (schout en onderschouten) vergaderden altijd in de Gietelse brouwerij. Steeds meer mensen trokken naar Twello, zo ook de secretaris van het schoutambt Voorst. Hij bewoondeHuize Kruisvoorde waar later ook de vergaderingen werden gehouden. Zoals zoveel steden verloor ookDeventer zijn rol alsvestingstad. Door de bloeiende handel en nijverheid werd Deventer overbevolkt en uitbreiding was noodzaak. De welgestelden gingen villa's bouwen buiten de stad, onder andere in Twello, die gebruikten ze eerst vooral als zomerverblijf maar gingen er later steeds vaker permanent wonen.
Al sinds de 15e eeuw heeft Twello eenkorenmolen. Tot 1898 was dat eenstanderdmolen, maar toen deze bouwvallig werd, is besloten tot het bouwen van eenstellingmolen.Havekes Mölle aan het Havekespad is nog steeds maalvaardig en wordt door vrijwillige molenaars nog regelmatig in bedrijf gezet.
Op 1 januari 1812 werd Twello afgesplitst van Voorst als een zelfstandigegemeente die op 1 januari 1818 weer bij de gemeente Voorst werd gevoegd.
In 2001 hebben de zeven gemeenten Apeldoorn, Brummen, Epe, Lochem, Voorst, Zutphen en Deventer samen met de provincies Gelderland en Overijssel de intentie uitgesproken gezamenlijk beleid te ontwikkelen op fysiek (ruimtelijke ordening, wonen, verkeer, etc.), economisch en sociaal gebied. Twello ligt dicht tegen het geografische middelpunt van deze regio aan.
Het eerste treinstation kwam in 1886 in het dorp. Het werd gedeeltelijk verwoest tijdens oorlogshandelingen in1944. Hoewel de wachtruimte gespaard bleef, werd in 1947 het station gesloopt. Sindsdien stopte er geen trein meer in Twello. In december 2006 werd een nieuwstation Twello in gebruik genomen, tegelijk met de naburige stationsApeldoorn Osseveld,Apeldoorn De Maten enVoorst-Empe.
Na de sloop van de gesloten slachterijen en de aanleg van het nieuwe spoorwegstation zijn er rond 2010 de nieuwe woonbuurten 'Het Stationskwartier' en 'De Veldjes' gerealiseerd. Tussen de Veenhuisweg en Voordersteeg zijn tezelfdertijd villa's gebouwd.