Triptolemos (Oudgrieks:Τριπτόλεμος / Triptólemos) was de zoon vanKeleos, de koning vanEleusis, enMetaneira, de lieveling vanDemeter en de stichter van deEleusinische mysteriën. Hem wordt de uitvinding van deploeg en de verspreiding van deakkerbouw en van de daarmee verbonden beschaving toegeschreven.
Toen Demeter op haar zwerftocht over de aarde in het huis van Keleos gastvrij was opgenomen, wilde zij diens jongste zoonDemophon onsterfelijk maken door hem, na hem metambrosia te hebben gezalfd, in de gloed van het haardvuur te houden. Daarbij werd zij echter gestoord door de moeder van het kind, die haar pogingen deed mislukken en volgens sommigen zelfs oorzaak werd, dat Demophon in de vlammen viel en daardoor werd verteerd. Als genoegdoening kreeg Triptolemos toen van de godin een metdraken bespannen wagen en graankorrels, opdat hij de weldaad van Demeter overal zou verspreiden.
In sommige mythen evenwel wordt Triptolemos geïdentificeerd met Demophon, in andere is hij niet een zoon van Keleos maar een van de voornaamste burgers van het Eleusinische land, terwijl zijn vader de naam van Eleusis zou hebben gedragen.
Op de tocht die hij ondernam om de akkerbouw en de dienst van de godin te verspreiden, had hij met veel tegenwerking te kampen.Lynkos, de koning van deSkythen, wilde hem doden, maar die werd tot straf daarvoor door Demeter in eenlynx veranderd. OokKarnabon, de koning van deGeten belaagde hem en doodde zelfs een van zijn draken, maar Demeter plaatste hem met die draak onder de sterren. (ZieOphiuchos.) OokArkas ontving van hem de gave van de godin en werd daardoor in staat gesteld zijn onderdanen te leren graan te verbouwen. Toen Triptolemos inEleusis terugkeerde wilde Keleos hem doden, maar ook hier kwam de godin tussenbeide. Zij dwong Keleos om de regering aan Triptolemos af te staan. Deze noemde het land Eleusis naar zijn vader en stelde ter ere van de godin deThesmophoria in.
Soms wordt Triptolemos samen metAiakos,Minos enRhadamanthys genoemd als rechter in de onderwereld. Op verscheidene plaatsen had hij altaren en te Eleusis zelfs een tempel. Meestal wordt hij voorgesteld als een jeugdigeheros, staande op zijn met draken bespannen wagen, soms met een reishoed (petasos) op zijn hoofd en met een scepter en korenaren in de hand.
Bij de Romeinen is uit deze Triptolemosdienst de dienst ontstaan vanBonus Eventus. Waarschijnlijk zijn de hem betreffende mythen met de dienst vanDionysos en Demeter door de in beneden-Italië wonende Grieken naar Rome overgebracht. OokBonus Eventus wordt voorgesteld als een jeugdigeheros op een wagen met gevleugelde draken. In de rechterhand houdt hij een offerschaal, in de linker papavers en korenaren. Soms leunt hij tegen een altaar met eenhoorn des overvloeds in de hand. (ZieBonus Eventus.)
